Wat misschien nog wel het meest opviel aan de toespraak die koning Felipe dinsdagavond hield op de Spaanse televisie was dat er geen woord Catalaans bij was. Waar Felipe, die goed Catalaans spreekt, bij zijn kersttoespraken altijd wel een aantal woorden in die taal spreekt, bleef dat in de ernstige en allesbehalve verzoenende toespraak achterwege. Catalaanse carlisten riepen meteen na afloop - niet geheel verrassend - om hun koningskandidaat, Carlos Xavier.
Koning Felipe VI zal nog vaak aan deze toespraak worden herinnerd. Hij sprak namelijk als gevangene van het politieke systeem, van de regering van de volstrekt incompetente premier Mariano Rajoy, van de grondwettelijke orde en van zijn eigen eed als koning, waarin hij beloofde om de eenheid van Spanje te bewaren. In die lijn sprak Felipe ook over de gebeurtenissen van de afgelopen dagen, weken en maanden in Catalonië.
De deelregering daar heeft afgelopen zondag een referendum gehouden met de vraag of de kiezers voorstander waren van een onafhankelijke Catalaanse republiek. Zo'n twee miljoen mensen stemden, al was dat niet eenvoudig en ging dat vaak gepaard met geweld omdat de federale regering dat met alle macht probeerde te verhinderen. En de door Rajoy verondonneerde klopjacht op de kiezers en stembussen had voor de regioregering als voordeel dat iedereen opeens sympathie kreeg voor het streven naar zelfstandigheid.
Felipe beleefde ondertussen de moeilijkste dagen van zijn nog korte regeringsperiode. In paleis Zarzuela aan de rand van Madrid volgde hij met ingehouden adem de ontwikkelingen, maar hij was veroordeeld tot de rol van toeschouwer. Spaanse media noemden het opvallend dat de koning, als symbool van de eenheid van Spanje, zijn mond hield over het referendum. Er werd gespeculeerd over de mogelijkheid dat Felipe zich op 1 oktober – de dag van de volksraadpleging – in een toespraak tot de bevolking zou wenden, maar het paleis ontkende dat.
De koning kon ook moeilijk praten over een referendum terwijl premier Mariano Rajoy als een mantra herhaalde dat er geen sprake was van een referendum, dat er geen referendum zou worden gehouden en uiteindelijk zondagavond nog eens verzekerde dat er geen referendum was geweest, ondanks het feit dat de hele wereld had kunnen zien hoe miljoenen Catalanen hun stem hadden uitgebracht.
Felipe werd bij zijn laatste bezoek aan Catalonië, om eer en solidariteit te betuigen aan de slachtoffers van de terroristische aanslagen in onder meer Barcelona, uitgefloten en uitgejouwd. De nationalistische beweging, voorstander van een zelfstandige republiek Catalonië, heeft niks op met de 'graaf van Barcelona', zoals één van de koninklijke bijtitels luidt. De koning bleef kalm. Zijn enige verwijzing naar de ontwikkelingen in de opstandige regio was op 13 september in een toespraak in Cuenca.
,,De grondwet zal voorrang hebben boven elk faillissement van coëxistentie in de democratie”, aldus Felipe. Dat was ook de uitspraak waar het paleis naar verwees wanneer er vragen kwamen over de mening van de koning over de toestand in Spanje en Catalonië. Maar in het vervolg daarop dinsdagavond toonde de koning zich onbuigbaar. Hij veroordeelde de Catalaanse regering, bleef hameren op het mantra van eenheid en de rechtstaat - als koning moest hij dat natuurlijk ook, maar daarmee verspeelde hij zijn mogelijke rol als bruggenbouwer en verzoener.
De toespraak van koning Felipe heeft een oplossing van de na de staatsgreep van 1981 grootste crisis van de Spaanse staat en decmocratie geen stap dichterbij gebracht. Integendeel, ook al was de kans dat de nationalisten naar de koning zouden luisteren, gering. Dat gaf het bingo-spel dat de carlisten op sociale media circuleerden, met alle te verwachten uitspraken van Felipe, al aan.
© RB Hans Jacobs
Het is werkelijk onvoorstelbaar hoe de centrale regering in Madrid kans ziet om de Catalanen op de kast te jagen. Uiteraard moeten ze de eenheid van Spanje verdedigen en wijzen op de onwettigheid van het referendum. Maar dat referendum zou natuurlijk altijd doorgaan en de uitslag zou natuurlijk altijd massaal voor afscheiding zijn. Proberen dit te verhinderen door inzet van politiegeweld was bij voorbaat zinloos en heeft als enige effect dat de stemming nog meer anti-Spaans is geworden.
En dan de Spaanse koning, de koning van ALLE Spanjaarden, die het verbaal nog eens dunnetjes over deed. Een koning onwaardig. Hiermee geef je de afscheidingsbeweging werkelijk alle argumenten in handen voor hun strijd. En straks mag Europa puin ruimen.
Geplaatst door: J. Severens | 04 oktober 2017 om 17:44
Pittig stuk! Wij zijn altijd zo gericht op consensus en op praten en overleggen dat een dergelijke toespraak ons al snel verbaast. Ben heel benieuwd hoe dit afloopt voor Spanje en Catalonië.
Geplaatst door: Heleen | 04 oktober 2017 om 20:26