Koning Willem-Alexander had voor zijn regeerperiode een helder doel voor ogen. 'Samenbindend, vertegenwoordigend en aanmoedigend' zijn de drie kernbegrippen waarmee hij zijn koningschap inhoud wil geven. Daarnaast zijn continuïteit en stabiliteit van belang. Dat heeft hij niet alleen gezegd tijdens zijn inhuldigingstoespraak op 30 april 2013 maar eerder al, in een interview ter gelegenheid van zijn veertigste verjaardag.
Grote veranderingen hoefden dan ook niet worden te verwacht toen Willem-Alexander zijn moeder koningin Beatrix opvolgde. ,,Ik ben mezelf en samen met Máxima probeer ik nu al een rol te vervullen die dan gecontinueerd zal worden", aldus Willem-Alexander in 2007. ,,Het is een uitdaging waar ik het allermooiste van ga proberen te maken.''
Het waren meteen ook een van de weinige uitlatingen over zijn toen toekomstige positie. Willem-Alexander was er altijd zeer zuinig mee. Elke uitspraak immers zou kunnen worden uitgelegd als verkapte kritiek op de rol van zijn moeder en bovendien hebben uitlatingen voor de Oranjes de vervelende eigenschap hun hele verdere leven weer op te duiken.
Dat Willem-Alexander in 1993 liet weten een uitgekleed koningschap niet zo aantrekkelijk te vinden bijvoorbeeld, wordt een kwart eeuw later nog steeds in de strijd geworpen in gesprekken over 'modernisering' van de monarchie. Of in elk geval bij inperking van het aantal koninklijke taken, zoals schrappen van het voorzitterschap van de Raad van de State en de rol bij kabinetsformaties.
Schikken en plooien
Willem-Alexander is evenals de samenleving en de politiek meegegroeid met zijn tijd. Dat was in 2013 al het geval, en dat geldt vijf jaar later nog steeds. Om zich te handhaven moet een monarchie meebewegen met de tijd. Koningin Beatrix voelde goed aan dat zij dat niet meer zo soepel deed en dat het moment was aangebroken dat een nieuwe generatie op de troon kwam. Het bleek een goed getimed en wijs besluit, dat in de bespiegelingen over vijf jaar koningschap van Willem-Alexander nog wel eens wordt vergeten.
De koning weet dat hij zich ongetwijfeld moet schikken en plooien, indachtig de continuïteit en stabiliteit die tot de wezenskenmerken van de monarchie behoren. Maar dat betekent niet dat geen inhoud kan worden gegeven aan het ambt, of zoals Willem-Alexander zelf bij herhaling heeft gezegd 'de mooiste baan ter wereld.'
De populariteit van Willem-Alexander is onverminderd groot, zoals dat rond zijn veertigste verjaardag ook was. Toen al werd gezegd dat hij klaar was voor het grote werk. Het imago was flink opgepoetst, het vaderschap en het huwelijk met Máxima hadden hem veranderd.
De aanstaande 'koningin-gemalin' immers zorgde voor de balans in zijn leven en versterkte zijn zelfvertrouwen, de kinderen vervulden hem met trots en zij lopen op hun beurt weg met hun vader. Willem-Alexander constateerde zelf ook tevreden dat zijn startpositie beter was dan die van zijn moeder Beatrix in 1980. Haar reputatie was niet zo positief, haar perfectionisme maakte politici bij voorbaat al bevreesd voor haar regeerperiode.
Maar de prins had destijds niet zoveel tijd om van het hoera-geroep te genieten. De wierook was nog nauwelijks opgetrokken of er ontstond 'gedoe' - zo hebben Máxima en Willem-Alexander het zelf ervaren - over hun besluit een vakantiehuis te laten bouwen in Mozambique.
De prins met name werd weggezet als een vastgoedhandelaar met een luchtje, met name vanwege ongecontroleerde en vaak ongefundeerde berichten over de villa in het Afrikaanse land. Het 'gedoe' - er bleken ook investeringen te zijn gedaan in Argentinië - begon de gewone werkzaamheden te overschaduwen. Het parlement bemoeide zich ermee en toenmalig premier Jan Peter Balkenende moest in het geweer komen.
De aankoop bleek bovendien ook om een andere reden niet zo fortuinlijk: kort erna brak de financiële crisis in alle hevigheid los en het laatste waar het kritische Nederlandse publiek op zat te wachten was een aanstaande koning met een luxe woning aan de andere kant van de wereld, met alle consequenties van dien voor bijvoorbeeld de beveiliging en de kosten daarvan. Er restte niets anders dan het huis te koop te zetten. Het alternatief in Griekenland gaf overigens ook weer heibel.
Vluchtig
Willem-Alexander zal het echter niet hebben verrast dat zijn populariteit een buts opliep. Populariteit is van nature vluchtig en de Oranjes moeten het hebben van de lange termijn. Een koning moet nu eenmaal een kwart eeuw of langer mee, dan zijn dagkoersen niet van belang, zoals koningin Beatrix bij herhaling heeft gezegd.
Opnieuw gaat het om continuïteit en stabiliteit, zonder overigens in starheid te vervallen. Koningin Beatrix ging er prat op dat ze bij wijze van spreken een BlackBerry niet van een iPhone kon onderscheiden.
iPad
Moderne apparatuur was aan haar niet meer besteed, meer dan een aan/uit knop moest er aan een apparaat eigenlijk niet zitten en toen media meldden dat de mobiele telefoon van prinses Margarita was gestolen met daarop het mobiele nummer van Beatrix, vroeg Willem-Alexander geamuseerd welk mobiel nummer dat dan wel kon zijn. ,,Mijn moeder heeft geen mobiele telefoon.''
De prins zelf echter weet wel raad met de nieuwe technieken, en gebruikt ze tijdens zijn koningschap volop. Bloggen deed hij al vanaf Antarctica, maar echt zelf twitteren is een stap te ver. ,,Dat is ook lastig met de ministeriële verantwoordelijkheid'', aldus Willem-Alexander. De iPad is echter altijd binnen handbereik, mailtjes worden snel beantwoord - de verlengde Audi is een uitstekende rijdende werkkamer - en zelfs wetten kunnen rechtsgeldig met het apparaat worden ondertekend.
Balboekje
Van Barack Obama tot Vladimir Poetin, van de koning van Bhutan tot Ban Ki-moon en de president van China: de koning had ze allemaal al voor zijn aantreden in zijn balboekje staan. De nucleaire veiligheidsconferentie in Den Haag voegde een aantal nieuwe namen toe, en de buitenlandse reizen en de toespraak bij de VN in 2015, breidde het netwerk verder uit. En degenen die Willem-Alexander niet heeft ontmoet, hebben vaak al wel gesproken met VN-pleitbezorger Máxima.
Beeldvorming
Nederland had sinds 1890 geen koning meer gehad. Het takenpakket van een regerende koning of koningin is weliswaar hetzelfde, maar de presentatie in de huidige door beelden beheerste samenleving is dat niet. Verandering van stropdas of schoenveters krijgen bij een man minder aandacht dan het schoeisel, de hoed of de jurk van een vrouw - trivialiteiten, zeker, maar voor de beeldvorming wel degelijk belangrijk.
Het was daarom even wennen aan 'de koning', meer nog dan aan een nieuwe koningin. Die kwam er met Máxima ook, maar daar was het verschil weer dat ze niet regeert en dus ook niet op de troon kwam, zoals herhaaldelijk is gesuggereerd. De overdreven aandacht voor haar kleding is wel gebleven.
Het was daarom ook een gotspe dat uitgerekend degene die een succesvol modeblog bijhoudt over de koninklijke garderobe in een radioprogramma zei dat het eigenlijk niet zo goed was dat de kleding zoveel aandacht kreeg. Het ging immers om de inhoud van het koningschap. Maar die boodschap was kennelijk bij haar zelf nog niet doorgedrongen - maar gezien de aandacht voor de site is dat ook niet vreemd.
De hobby wordt door velen gedeeld, en overdreven of niet, er zitten ook interessante kanten aan het ontleden van de buitenkant. Kleding kan ook een boodschap uitdragen, of een knipoog zijn zoals Máxima op Koningsdag nog eens liet zien door haar beroemde baret van Koninginnedag 2004 - ook in Groningen - opnieuw te dragen, en dochter Alexia het spijkerjasje aan te trekken dat toen voor sensatie zorgde.
© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB, screenshots
Laatste reacties