Parma kijkt met een mengeling van verbazing, onverschilligheid en nieuwsgierigheid uit naar de uitvaart zaterdag van Carlo Ugo, ‘duca di Parma e Piacenza’. De aanhalingstekens worden gebruikt door de Gazetta di Parma, één van de oudste kranten van Italië. Parma is immers al 150 jaar geen hertogdom meer, maar een provincie. Niet de hertog, maar de gouverneur en de burgemeester hebben het er voor het zeggen.
Dat neemt niet weg dat Parma graag meewerkt aan het regelen van de koninklijke begrafenis in de Basilica Santa Maria di Steccata, een kleine maar eeuwenoude kerk in het oude centrum van de voormalige hertogelijke hoofdstad. De stichting die de Steccata beheert, de Fondazione dell'Ordine costantiniano di San Giorgio, heeft eerder al toestemming gegeven voor de bijzetting in de crypte, waar alleen heel verre voorgangers van ‘Carlo Ugo’ en hun voorgangers, de familie Farnese, hun laatste rustplaats hebben. 'Het is een eer', aldus een woordvoerder. Vervolgens is toestemming gevraagd aan het gemeentebestuur en de verantwoordelijken voor de volksgezondheid - begraven in een kerk mag in Nederland ook niet meer, de Oranjes in Delft uitgezonderd - en die hadden geen bezwaar, mede omdat hij afstamt van mensen die al in de crypte zijn bijgezet.
De stichting draagt ook de kosten van de uitvaart en de restauratie van de crypte, die enkele tienduizenden euro’s kost, zo laat Edmondo Barbieri Marchie van de Parmezaanse ridderorde l'Ordine costantiniano di San Giorgio weten aan de Gazetta di Parma. Onbekend is nog wie de begrafenis zaterdag zullen bijwonen. Plaatselijke notabelen en lokale adel uiteraard: Carlo Ugo heeft zich de laatste jaren ingezet voor de promotie van Parma, en dat wordt zeer gewaardeerd. Dat zijn oudste zoon, de nieuwe hertog, goed Italiaans spreekt, wordt eveneens zeer op prijs gesteld. Aansluitend aan de bijzetting wordt de nieuwe hertog Carlo Saverio ook 'ingehuldigd'.
Carlo Ugo – de Italiaanse spelling van zijn naam, in Nederland gebruiken we tegenwoordig Carlos Hugo, maar Charles Hugues of Karel Hugo kom je ook tegen – is verwant aan de meeste (regerende en niet regerende) koningshuizen van Europa. En dan niet alleen via sluip- en omwegen – de betovergrootvader van de tante van zijn vaders oom – maar heel direct. Tegenwoordig vind je dat niet meer bij de koningshuizen omdat die niet langer louter onderling huwen, maar ‘Carlo Ugo’ is nog van de oude stempel. Dat komt vooral door de ongelofelijke geldingsdrang in bed van zijn grootvader hertog Roberto (foto onder, Wikipedia). Die verdient een korte geschiedenisles.
Op 26 maart 1854 werd zijn vader hertog Carlo III op klaarlichte dag in Parma neergestoken. Een dag later overleed hij aan zijn verwondingen. Carlo, die pas in 1849 aan het bewind was gekomen, wilde niet in Parma worden begraven, maar in Lucca, waar zijn familie eerder in die eeuw enige decennia had geregeerd. Carlo's hart heeft overigens wel zijn laatste rustplaats in de basiliek.
Zijn opvolger oudste zoon Roberto I, geboren in 1848, was amper zes jaar oud en kwam aan de regering onder regentschap van zijn moeder Louise Marie (Luisa Maria) de Bourbon (of d’Artois). Veel vreugde beleefden beiden daar niet aan. Op het Italiaanse schiereiland borrelde het. Carlo III had een fysieke weerzin van alles dat naar liberalisme ruikte, maar het gevaar voor zijn weduwe en zoon was nog veel groter: het streven naar eenheid van Italië, de Risorgimento.
Dat bracht de naar eenheid strevende aanhangers van het koninkrijk van de Savoies in conflict met Oostenrijk, dat Noord-Italië met Habsburgse hertogen in Modena en Toscane als zijn achtertuin beschouwde. Parma en Piacenza lagen precies in het midden, en bezaten bovendien sinds het Congres van Wenen in 1815 een Oostenrijks garnizoen in Piacenza. Neutraal blijven lukte niet, en hulp uit Spanje – dat formeel de belangen van de zijtak in Parma behartigde – bleef uit. Louise Marie en haar familie verlieten op 9 juni 1859 het dubbelhertogdom, verdreven door de Savoies, die in maart 1860 het hertogdom annexeerden. Alle kans op terugkeer was verkeken met de uitroeping van Victor Emanuel II tot koning van heel Italië in 1861.
Niet waarschijnlijk dus dat de Savoies zaterdag vertegenwoordigd zullen zijn in Parma. ,,Gelukkig hebben wij een betere koninklijke familie”, aldus dezelfde zegsman van de ridderorde, verwijzend naar het recente weinig koninklijke gedrag van de Italiaanse voormalige koninklijke familie. Roberto, de laatste regerende hertog van Parma, huwde tweemaal en kreeg bij beide echtgenotes twaalf kinderen, 24 in totaal.
Niet allemaal gezond, niet allemaal volwassen geworden of huwbaar, maar toch voldoende om heel koninklijk Europa aan een partner uit het Huis Bourbon Parma te kunnen helpen. Daarom heeft Carlo Ugo/Carlos Hugo quasi overal familie.
Zijn oudste tante, Marie Louise (1870-1889) trouwde met koning Ferdinand van Bulgarije. De Bulgaarse (oud-)koning Simeon is haar kleinzoon, en een achterneef van Carlos Hugo. Zij was meteen ook van de weinige gezonde kinderen uit het eerste huwelijk van Roberto met prinses Maria Pia van Bourbon-Twee Siciliën.
Een andere tante Zita (1892-1989) – het zeventiende kind van Roberto, de vader van Carlos Hugo, Xavier (1889-1977) was nummer vijftien – werd kortstondig keizerin van Oostenrijk-Hongarije. Haar oudste zoon Otto von Habsburg leeft nog steeds, en heeft zelf ook een zeer uitgebreide familie.
Oom Félix (1893-1970) was de echtgenoot van groothertogin Charlotte van Luxemburg. Om die reden mag de groothertogelijke familie zich ook ‘koninklijke hoogheid’ noemen, al wordt de naam Bourbon Parma niet meer gebruikt. Het historische Nassau krijgt de voorkeur. Groothertog Jean is een volle neef van Carlos Hugo, maar hij is te oud om te reizen. Mogelijk dat andere familieleden wel komen.
Oom René (1894-1962) huwde met prinses Margaretha van Denemarken. Hun dochter Anna trouwde met de Roemense koning in ballingschap Mihai; zij is in naam in elk geval koningin van Roemenië en leeft nog. Een goede kans dat het Roemeense koningshuis een vertegenwoordiger heeft bij de uitvaart in Parma.
Oom Louis/Luigi (1899-1968) koos als huwelijkspartner prinses Maria van Savoie, een zus van de laatste Italiaanse koning Umberto; het echtpaar had vier kinderen.
Carlo Ugo/Carlos Hugo trouwde natuurlijk zelf met prinses Irene der Nederlanden; hun vier kinderen zijn neven en nichten van de Nederlandse koningin Beatrix, en van de overige Oranjes.
Het tweede huwelijk van hertog Roberto I was met prinses Maria Antonia van Braganza, dochter van de Portugese koning Miguel I, die maar liefst zes dochters op de wereld zette en vervolgens koninklijk uithuwelijkte. Zus Maria Anna huwde met groothertog Guillaume IV/Wilhelm IV van Luxemburg – vader van groothertogin Charlotte; Félix trouwde dus met zijn nichtje. Een andere zus trouwde met de carlistische pretendent Alfonso Carlos, degene die zijn rechten overdroeg aan de vader van Carlos Hugo. Zus Aldegonda trouwde met de jongere broer van Roberto, en nog een andere huwde de jongere broer van Oostenrijkse keizer Franz Josef...
Verwantschap is er uiteraard ook met de Spaanse en Franse Bourbons, maar die gaat verder terug. En ongetwijfeld zullen doorgewinterde vorstenvorsers nog veel meer dwarsverbanden kunnen aanwijzen. Ik heb me beperkt tot de broers en (half)zussen van Xavier, de vader van Carlos Hugo. © HJ; Foto's: © ANP Robin Utrecht; © Dutch Photo Press, Patrick van Katwijk
Reacties