Prinses Irene heeft een natuurgebied in de Karoo in Zuid-Afrika, waar Shell naar gas wil boren. Ze schroomt niet om haar prinsessentitel in te zetten om het boren te voorkomen. ,,Ongeloof. Ik kan me niet voorstellen dat je zo'n ongelooflijk mooi oerlandschap opbreekt met als mogelijk gevolg dat het water wordt vergiftigd.''
Door GPD-correspondent Elles van Gelder
Eigenlijk is prinses Irene naar Zuid-Afrika gevlogen met het idee om tien dagen lang in stilte door te brengen en tot zichzelf te komen in haar natuurgebied Bergplaas. Maar in plaats daarvan hangt ze aan de telefoon met deskundigen en buren over de mogelijke schade die gasboringen kunnen veroorzaken. Shell heeft om een vergunning gevraagd om gas te winnen in een gebied van 95.000 vierkante kilometer in de regio Karoo.
De landeigenaren en stadsbewoners in dit gebied maken zich grote zorgen. Ze zijn angstig voor grondwatervervuiling, een tekort aan water en verwoesting van de natuur. De zuster van koningin Beatrix, Irene van Lippe-Biesterfeld, is één van hen. Twaalf jaar geleden kocht ze 7500 hectare land in dit gebied met als doel het terug te geven aan de wildernis. Op Bergplaas worden onder meer cursussen gegeven om mensen meer bewust te maken van hun verbinding met de natuur.
Gemakkelijk te bereiken is het natuurgebied niet. Het dichtstbijzijnde vliegveld is er vier uur rijden vandaan. De laatste anderhalf uur gaat over een ongeasfalteerde weg vol stenen en kuilen. De weg kronkelt door de halfwoestijn met weidse uitzichten. Kleine rivieren stromen over de weg. In het gras staan spring- en blesbokken en zebra's. Boven op de berg zit prinses Irene onder een grote boom in de schaduw. Naast haar op een gietijzeren stoel de Zuid-Afrikaanse advocaat Derek Light. Hij vertegenwoordigt zo'n tweehonderd landeigenaren in het gebied waar Shell naar gas wil gaan boren.
Het probleem zit hem vooral in de methode die Shell wil gebruiken. Het olie- en gasconcern wil hydraulisch boren. Bij dit proces, ook wel 'fracking' genoemd, wordt een mix van water, zand en chemicaliën in de grond gespoten. De stralen creëren fijne groeven in de rotsgrond. Zand houdt de groeven open, zodat het gas uit de rots kan ontsnappen en naar de oppervlakte stijgt. Deze methode wordt vooral in de Verenigde Staten gebruikt en is ook daar omstreden.
Volgens bronnen, waaronder het Amerikaanse ProPublica, een onafhankelijk centrum voor onderzoeksjournalistiek dat vorig jaar de befaamde Pulitzerprijs won, is deze methode niet zonder gevaar. Er zouden gevallen zijn van drinkwatervergiftiging en bodemvervuiling die direct verband houden met de booractiviteiten. Advocaat Light vertelt dat Shell verplicht is om voor de toekenning van de vergunning een rapport op te stellen over de schade aan milieu en natuur en hoe het bedrijf daarmee omgaat.
Hij vindt dat dit onderzoek niet ver genoeg gaat om de risico's echt te kunnen inschatten. ,,We weten nu simpelweg niet wat de gevolgen kunnen zijn. Ook de regels in Zuid-Afrika zijn niet toereikend omdat fracking nog niet eerder heeft plaatsgevonden in dit land." Prinses Irene's betrokkenheid begon toen de manager van Bergplaas Wayne Maspero het onlangs voor haar opnam op een voorlichtingsbijeenkomst van Shell voor de omwonenden. Daar maakte iemand de opmerking dat Shell maar bij prinses Irene moest gaan boren omdat ze aandelen zou hebben in de multinational. Maspero maakte duidelijk dat de prinses ook tegen de gaswinning is. Een nieuwe spreekbuis was daarmee geboren.
- Wat dacht u toen u voor het eerst hoorde over de plannen om te gaan boren?
,,Mij overviel totaal ongeloof. Ik kan me niet voorstellen dat dit mogelijk is. Dat je zo'n ongelooflijk mooi oerlandschap wil opbreken en het water mogelijk vergiftigt. Ik heb dit aangekocht om een plek te creëren die niet wordt aangetast. We hebben schoon water en schone lucht. En nu komt Shell en zegt 'wat kan mij dat schelen'. Dat is een enorme schok."
- Wat zijn uw voornaamste zorgen?
,,De verdere aantasting van de aarde en hier in de Karoo beschadiging van het zeer delicate watersysteem. Dat dit hele mooie landschap wordt opgebroken en dat het water kan worden vervuild. Er moeten nieuwe wegen komen in deze ongerepte natuur, ze gaan huizen bouwen voor personeel, dus het wordt een mierenhoop van activiteit. Het effect op het gebied is niet in te schatten. Maar ik wil dit ook verder trekken. Boren op zee en land zou wereldwijd niet meer moeten kunnen."
- Shell zegt zo diep te gaan boren dat het grondwater niet wordt aangetast, zorgen zijn onnodig.
,,Ik geloof dat Shell er alles aan zal doen om het water niet te vervuilen maar er is altijd een risico en dat kleine risico moeten we niet nemen. In de Golf van Mexico en in Nigeria werd dat ook gezegd. Wat voor een garantie hebben we?"
- U maakt zich zorgen om de fracking methode?
,,Shell wil dat doen in rotsen waarvan bewezen is dat er gas in zit maar in kleine hoeveelheden. Dus Shell weet nog niet eens dat er echt iets te winnen valt. Dus voor 'misschien, misschien' willen ze veel kapot maken. Dat is dramatisch. Ondanks alle zorgvuldigheid die ze in acht willen nemen, worden er chemicaliën gebruikt die zwaar vervuilend zijn."
- Heeft u gesproken met Shell of hebben ze u benaderd?
,,Nee, we hebben nog geen contact gehad maar ik ga in de toekomst wel met ze praten."
- Er wordt gezegd dat uw familie aandelen in Shell heeft.
,,Ik betwijfel dat ten zeerste. Maar ik heb daar geen informatie over. Er is in ieder geval niemand in de familie die de aarde meer vervuild en kapot gemaakt wil zien worden. Daar is absoluut een duidelijke visie over. Ik heb geen aandelen in Shell. Ik heb uiteraard alleen maatschappelijk verantwoorde beleggingen."
- In het verleden gebruikte u uw prinsessentitel niet graag, nu wel?
,,In dit geval kan het helpen. Als het gaat om de aarde wil ik die graag inzetten."
- U kunt wegens uw positie in ieder geval gemakkelijk in gesprek gaan met Shell.
,,Dat is toch treurig? Dat ik naar voren moet worden geschoven omdat de andere stemmen niet worden gehoord. Ik zou mijn stem niet hebben gebruikt als ik niet wist dat ik dat samen met de hele gemeenschap doe. Ik ga niet in mijn eentje zitten roepen. Dit gaat om arm en rijk, mensen op het platteland en in de steden. Eigenlijk zou iedereen even serieus moeten worden genomen."
,,Nee, als een nachtmerrie. Maar ik zie het ook als een kans om met elkaar in dialoog te treden. Een kans om te praten over een andere manier van denken en leven die een toekomst mogelijk maakt. We moeten praten over alternatieven en die zijn er. Strijd werkt niet voor mij. Iedereen gaat in zijn eigen waarheid staan en dan is er geen communicatie meer. Ik ben niet aan het vechten, dat heeft geen zin."
- Wat als de andere kant niet wil luisteren?
,,Wat we tenminste kunnen vragen is om eerlijk te zijn en alle kaarten op tafel te leggen. De belangen en risico's moeten duidelijk worden. Maar als mensen niet naar elkaar willen luisteren hebben we een probleem."
- Moet Shell het predicaat koninklijk worden afgenomen?
,,Daar reageer ik liever niet op. Dat wordt te ingewikkeld. Laten we praten over wat ze doen."
- Denkt u niet dat geld verdienen het belangrijkste is voor hen?
,,We zullen zien. Er zijn grote bedrijven zoals Unilever die wel de omschakeling maken naar duurzaamheid. Het is een ethische en morele kwestie en dat moet het zéker ook voor de grote bedrijven zijn. We weten dat er andere energie mogelijk is, zoals water-, wind-, zonne-energie en biogas. Je kan samenwerken met de natuur in plaats van haar verder uit te buiten."
- Hoe ver bent u bereid te gaan?
,,Stap voor stap wil ik kijken wat er nodig is. Misschien gaat het wel helemaal niet door. Advocaat Derek Light vertegenwoordigt onze belangen en is met deze zaak bezig. De grondwet van Zuid-Afrika geeft iedereen heeft recht op een schone en veilige plek. Derek Light is bereid naar het Constitutionele Hof te gaan als dat nodig is. Daar zou ik natuurlijk achter staan. Er zijn in ieder geval wetten die hoop geven."
- U bent hier naartoe gekomen om land terug te geven aan de natuur. Is het niet wrang dat ze juist hier willen boren?
,,Het is meer dan wrang. Het staat zover van mijn denken af dat ik me niet kan voorstellen dat een bedrijf met alles wat we nu weten en mogelijk is, met deze oude manier van het gebruiken van de aarde doorgaat.Terwijl, als we begrijpen dat we deel uitmaken van de natuur en we met haar samenwerken, denk aan zon-, water- en windenergie, we een toekomst mogelijk maken."
© GPD; Tekst en foto's: Elles van Gelder
Reacties
U kunt deze conversatie volgen door in te schrijven op de reactiefeed van dit bericht.