Prins Friso ligt een jaar na zijn ski-ongeluk bij Lech nog steeds in coma in een ziekenhuis in Londen. Al die tijd is er slechts één mededeling geweest over zijn toestand. Artsen hebben ‘minimaal bewustzijn’ vastgesteld. In Lech is inmiddels het skiseizoen weer in volle gang. Aan Friso wordt regelmatig gedacht, zegt de burgemeester. Letselschadeadvocaat Stephan Wijnkamp zou de uitkomst van het onderzoek van het Openbaar Ministerie graag onder ogen krijgen. ,,Om van te leren.”
Door Hans Jacobs
,,Als Friso alles had geweten, zou hij dan toch zijn gaan skiën?” Het is een vraag die de Nederlandse letselschadeadvocaat Stephan Wijnkamp bezighoudt sinds het ongeluk van de prins bij Lech. Wijnkamp, gespecialiseerd in bergsport- en skirecht, vraagt zich af of Friso zich echt bewust is geweest van alle risico’s. ,,Hij was een ervaren skiër en een verstandig mens. Met lawinegevaar 4 gaan skiën zonder extreem goede ‘heimische’ kennis van het gebied buiten de piste, is alsof je met een motor met 120 kilometer dichte mist inrijdt. Dat doet een verstandig mens die het gevaar kent, niet. Maar misschien was de tocht niet zo gepland en zijn ze bij toeval op die helling terecht gekomen”, somt Wijnkamp een aantal zaken op die hem dwarszitten.
Anders dan zijn skivriend Florian Moosbrugger droeg de prins geen Ski Airbag, maar alleen een zogenoemde lawinepiepser. ,,Als hij zich bewust was geweest van het gevaar dan had hij die ABS gedragen. Het was ook in het belang van Moosbrugger dat Friso die omdeed. Het was zijn levensverzekering, want als Florian iets was overkomen dan had Friso hem kunnen redden”, voegt hij nog een raadsel toe. Het onderzoeksrapport van het Oostenrijkse Openbaar Ministerie zou de antwoorden kunnen bevatten, maar daarin hebben buitenstaanders geen inzage.
Wijnkamp vindt het op zich niet vreemd dat geen schuldige is aangewezen bij het ongeluk, al had hij op basis van vergelijkbare zaken verwacht dat het oordeel aan de rechter zou worden overgelaten. ,,Maar ik zou graag het onderliggende bewijs zien, de motivering waartoe het OM tot die conclusie is gekomen.
,,Het zou de koninklijke familie sieren als ze inzage zouden toestaan. Wellicht dat anderen dan nog wat kunnen leren en dat nieuwe ongelukken worden voorkomen. Dat ook het Nederlandse publiek leert dat ‘freeride’ skiën niet zonder risico is. Dat er lering kan worden getrokken, dat er iets positiefs wordt gedaan met een negatief verhaal”, zegt Wijnkamp. Openheid helpt volgens hem om nog een andere reden. ,,Nu lijkt het net of Friso roekeloos aan het skiën was. Dat hoeft helemaal niet. Je kunt best off piste skiën, maar dat hangt af van de route en de kennis van het gebied. Als hij op iemand vertrouwde, geeft dat al aan dat hij het niet zo maar heeft gedaan.”
Volgens het OM in Feldkirch waren Friso en Moosbrugger zich van die gevaren bewust toen ze op vrijdag 17 februari, de laatste dag van Friso’s skivakantie in Lech, de latten onderbonden. ‘Ze waren beiden geoefende skiërs, ook off piste en geen van beiden had de leiding’, oordeelde de Staatsanwaltschaft. Moosbrugger, mede-eigenaar van Gasthof Post en jeugdvriend van Friso, werd daarom niet vervolgd of verantwoordelijk gehouden voor het ongeluk.
,,Ja, daar was iedereen erg opgelucht over. Dat was belangrijk, niet alleen voor de familie Moosbrugger maar ook voor Lech”, zegt burgemeester Ludwig Muxel. Maar er zijn in het dorp ook mensen die anoniem – gezien de ‘ons kent ons’ sfeer – een andere mening ventileren.
,,Het blijft gek dat Florian die dag is gaan skiën. Er gold het op een na hoogste lawinegevaar. Hij had beter moeten weten, hij had meer ervaring dan Friso”, zegt een import-Lecherin. Ze is verbaasd dat in Nederland de schuld niet bij Moosbrugger is neergelegd. Een uitbaatster van een chalet vertelt dat Florian een flinke dreun heeft opgelopen van het ongeluk. ,,Hij lijdt er erg onder.”
Het skiongeluk heeft Lech in binnen- en buitenland dagen in de schijnwerpers van de media gehouden. De koninklijke familie is in dit chique plaatsje in Vorarlberg al ruim vijftig jaar te gast. ,,We zijn met elkaar groot geworden. Willem-Alexander komt hier als sinds zijn geboorte, zijn broers bijna net zo lang”, weet Muxel, die al twintig jaar het hoogste ambt in de 1800 inwoners tellende gemeente vervult. ,,Ik heb bewondering voor Mabel. Een sterke vrouw.”
Muxel is er alles aan gelegen dat de traditie niet wordt verbroken. ,,We denken nog altijd aan Friso”, zegt hij. ,,Deze zomer is er in de kerk nog een mis opgedragen voor Friso en ook bij de voorbeden wordt hij regelmatig genoemd.” Het ongeluk heeft het hele dorp beroerd. Wie in Lech de naam van Friso noemt, leert dat de burgemeester gelijk heeft. De vaste inwoners blijken op de hoogte van de laatste berichten over de prins. ,,Minimaal bewustzijn, dat zegt weinig", aldus de verkoopster van een kaaswinkel.
,,Prins Willem-Alexander was deze zomer hier. Hij heeft toen verzekerd dat de traditie zal worden voortgezet”, zegt Hermann Fercher, directeur van het toeristenbureau van Lech. ,,Ja, de koninklijke familie komt terug”, bevestigt Muxel al in december in de gastenruimte van zijn hotel, op sneeuwbal afstand van Gasthof Post, de vaste pleisterplaats van koningin Beatrix. En nee, dat weet hij niet uit de wandelgangen, maar rechtstreeks van de familie zelf, zo verzekert hij. Alleen, de familie vertelt dat liever zelf en ten paleize blijkt men een paar dagen later ‘not amused’ over zijn aankondiging. ‘Niet netjes’ is nog de vriendelijkste omschrijving.
Nederlanders vormen de op vier na grootste groep onder de miljoen jaarlijkse bezoekers in Lech. ,,Ik denk niet dat er vanwege het ongeluk van Friso nu minder Nederlanders komen. Je mag het niet zeggen, maar misschien komen er nu zelfs meer omdat Lech zo in de belangstelling heeft gestaan”, zegt Fercher. Begin december werd er een symposium gehouden over veilig gedrag in de sneeuw. ,,Die bijeenkomst hadden we twee jaar geleden al gepland, maar in het licht van het ongeluk van Friso kwam het nu wel op een goed moment. Want dat is de les die ook wij hebben geleerd. Er moet veel meer voorlichting komen over de gevaren en risico’s van het skiën buiten de piste. Veiligheid heeft de hoogste prioriteit”, zegt Fercher.
,,Kijk, dat vrije skiën geeft een heerlijk gevoel. Het is een soort combinatie van zweefvliegen en motorrijden. Maar er zijn risico’s, en daar moet je je van bewust zijn en je moet je goed voorbereiden. Er zijn tegenwoordig veel hulpmiddelen, maar die zijn voor noodgevallen en die moet je juist voorkomen. Bovendien moet je weten hoe er mee om te gaan. Dat moet je goed oefenen.” Muxel zegt het zelfde met andere woorden. ,,We moeten accepteren dat we met de natuur te maken hebben. De natuur laat zich niet beheersen. Skiën en het gevaar van lawines is er altijd, dat laat zich niet voorspellen.”
In het Landeskrankenhaus in Innsbruck stijgt daarom deze weken ook de spanning, vertelt woordvoerder Johannes Schwamberger. ,,Dat is voor ons het topseizoen. Je weet nooit wat er op je afkomt.” Dat wist hij tien maanden geleden ook niet, al lagen de draaiboeken ‘hoe te handelen bij opname van een prominente patiënt klaar’. ,,We hebben meteen de beveiliging opgeschroefd. Onze eigen veiligheidsmensen, die van de koningin en ook van de Oostenrijkse veiligheidsdienst”, blikt Schwamberger terug. ,,We hebben het wel meegemaakt dat fotografen op de daken klommen van de gebouwen rond de kliniek om foto’s te maken. De Nederlandse pers heeft zich ‘erg professioneel’ gedragen”, meent hij.
Een Duits fotopersbureau heeft destijds nog wel geprobeerd een verpleger om te kopen. ,,Ze boden hem 300.000 euro voor een goede foto van Friso met zijn familie, 100.000 euro voor alleen Friso”, onthult Schwamberger. ,,Het immorele aanbod is niet aangenomen. Gelukkig maar.” Gertraud Walch van de Tiroler redaktie van de Oostenrijkse krant Kurier heeft nog wel geprobeerd een andere foto te bemachtigen. Die van de helikopter bij de reddingsactie. ,,Ik heb iedereen gebeld, alle helikoperbemanningen, maar niemand die wilde toegeven die foto gemaakt te hebben”, zegt Walch. ,,Er is hier nog steeds belangstelling voor Friso, maar vooral vanuit de redactie in Wenen. Een prins is in Oostenrijk toch iets bijzonders.”
© RB; Foto's: © RB Marius Cirtiu
Reacties