VERHAAL BIJ DE 70STE VERJAARDAG IN 2008
Juan Carlos 'de korte' werd de Spaanse koning bij voorbaat genoemd. Niet vanwege zijn lengte, maar vanwege de bij zijn aantreden in 1975 verwachtte korte regeringsduur. Juan Carlos I, die zaterdag zijn zeventigste verjaardag viert, zit 33 jaar later echter steviger op de troon dan ooit tevoren.
Het dagblad El Pais riep hem uit tot 'man van het jaar' en in een enquete gaf 69 procent van de Spanjaarden aan niet van de koning en de monarchie af te willen.
Juan Carlos liep tien jaar geleden met het plan rond tegen zijn zeventigste af te treden, zo vertelden intimi aan El Pais. Hij had het voorbeeld voor ogen van de Nederlandse koningin Juliana, die rond die leeftijd de scepter overgaf aan haar dochter Beatrix. De koning en koningin Sofia hadden daarbij ook in gedachten dat hun zoon prins Felipe op die manier een gemakkelijker start zou kunnen maken. Maar nu het zover is, denkt de koning nog niet aan opgeven. Felipe, die eind deze maand veertig jaar wordt, kan nog wel even wachten.
Tenslotte heeft die net als zijn Nederlandse collega Willem-Alexander een jong gezin, dat tijd en aandacht vraagt. En in het politiek vaak rumoerige Spanje wil Juan Carlos niet voor schokgolven zorgen door op te stappen. Hoe anders was dat in november 1975, toen de Spaanse dictator generaal Francisco Franco de geest gaf en de jonge Juan Carlos als de door de caudillo aangewezen opvolger de eed op de grondwet aflegde. Juan Carlos werd door zowel door de Franco-aanhangers als de Franco-haters gezien als een marionnet.
Hij had altijd precies gedaan wat Franco hem opdroeg, al of niet uit besef dat de troon alleen op die manier kon worden veiliggesteld. Franco had immers alternatieven, zoals prins Carlos Hugo van Bourbon-Parma - destijds de echtgenoot van de Nederlandse prinses Irene.
Juan Carlos koos na de dood van Franco de enig juiste koers. Hij gaf zijn absolute macht op, en leidde Spanje naar een parlementaire democratie. Hij hield zich afzijdig van de politiek en toonde zich na de invoering van de nieuwe grondwet en de bekrachtiging van de constitutionele monarchie in 1978 de beste verdediger daarvan.
De ultieme test kwam in 1981 toen gefrusteerde militairen een greep deden naar de macht. Koning Juan Carlos verscheen als opperbevelhebber van het leger op de televisie en gaf de putchisten bevel naar de kazerne terug te keren. Op dat moment was wel duidelijk dat het met die korte regeringsduur wel zou meevallen. ,,Vandaag zijn we allemaal monarchisten'', aldus communistenleider Santiago Carillo, de man die Juan Carlos nog maar enkele jaren het etiket 'el Breve' had opgeplakt.
De afgelopen dagen is in de Spaanse media de regeringstrijd van Juan Carlos van alle kanten belicht. De koning stond in 2007 een aantal keren in het brandpunt van de belangstelling, niet in het laatst vanwege zijn uitval naar de Venezolaanse president Hugo Chávez. 'Houd toch je mond' beet Juan Carlos op ondiplomatieke wijze de praatzieke president tijdens een topconferentie in Chili toe. T-shirts en ringtones met de uitspraak vlogen in Spanje de deur uit, maar een koning kan zich zoiets niet te vaak veroorloven.
De koning vertegenwoordigt de continuiteit van de staat, die in verschillende regio's steeds luider ter discussie wordt gesteld. Baskenland, Galicië en Catalonië willen meer dan de autonomie die ze nu hebben. Catalaanse nationalisten willen af van Spanje en haar symbool bij uitstek, de koning. Eind vorig jaar werden bij een koninklijk bezoek aan Girona zelfs foto's van Juan Carlos en koningin Sofia verbrand.
Lang is de koninklijke familie in de media ontzien, satire en spot zoals gebruikelijk in Engeland en Nederland bleef hen bespaard. Maar cartoonisten schromen niet langer om ook de Bórbons op de korrel te nemen - de rechter gaf vorig jaar een boete voor het afbeelden van een seksende kroonprins.Met de recente scheiding van Juan Carlos' dochter Elena is ook het privéleven van de koninklijke familie onderwerp van gesprek. Juan Carlos is wat dat betreft de dans nog vaak ontsprongen. Het waren altijd buitenlandse media die verhalen verspreidde over 's konings royale aandacht voor vrouwelijk schoon.
Koningin Sofia heeft er kennelijk mee leren leven. ,,Onze relatie is vriendschap geworden, een erg sterke vriendschap. We zijn gezellen, reisgenoten. We zullen altijd samen verder reizen'', zei in een biografie. ,,Ze is jaloers, met waardigheid'', aldus de koning.
© RB Hans Jacobs (2008); Foto: © RPE Albert Nieboer (2007)
Reacties