Op 10 oktober is het hoogste punt van Nederland niet meer de Vaalserberg maar Mount Scenery op Saba. En Venezuela wordt echt een buurland. Nederland heeft er met Bonaire, Sint Eustatius en Saba drie 'bijzondere gemeenten' bij. Een unieke stap, niet vaak keerden voormalige koloniale gebieden terug in de schoot van het voormalige koloniale moederland. Na 56 jaar heeft Nederland – in de persoon van de rijksvertegenwoordiger (een functie die vacant is nu Henk Kamp weer minister wordt) - opnieuw het hoogste gezag.
Door GPD-correspondent Trix van Bennekom vanuit Kralendijk, Bonaire
Vanuit Nederland lijken de drie eilanden in de Caribische zee één geheel. Niets is minder waar. Sint Eustatius (3300 inwoners) en Saba (2000 inwoners) kunnen elkaar in de verte zien liggen, de eilanden rijzen als een hoge rots op uit zee. Negenhonderd kilometer naar het zuiden ligt Bonaire (16.000 inwoners), enkele tientallen kilometers voor de kust van Venezuela. Er zijn geen rechtstreekse vliegverbindingen tussen de eilanden.
Chris Johnson, politicus op Saba: ,,Ik ben sneller in Nederland dan op Bonaire." Opvallend zijn ook de taalverschillen. Op Sint Eustatius en Saba is het zangerige West-Indische Engels de voertaal, op Bonaire het op Spaans en Portugees lijkende Papiaments. Vooral jongeren hebben moeite met de Nederlandse taal. Taalverschillen of niet, er moet onder Nederlandse leiding wel worden samengewerkt. Er komt één politiekorps, brandweer, ambulancedienst en Centrale Meldkamer. Een brand op Saba wordt straks gemeld op Bonaire. Mensen vragen zich bezorgd af of dat wel goed gaat. ,,Verstaan ze me straks wel, hoe kan iemand die ons eiland niet goed kent een brandweerwagen naar de goede plek sturen", aldus een eilandbewoner.
Op initiatief van ondernemers op de Vaalserberg werd 'hun' hoogste punt zondagmiddag in het bijzijn van burgemeester Reg van Loo van Vaals symbolisch overgedragen aan de nieuwe Nederlandse gemeente Saba. De Vaalserberg reikt 322,5 meter boven NAP uit. Saba is een vulkaaneiland en het hoogste punt is Mount Scenery, een vulkaan met een hoogte van 877 meter boven zeeniveau.
De BES-eilanden krijgen staatkundig de positie van 'openbare lichamen', ook wel 'bijzondere gemeenten' genoemd. De provinciale tussenlaag tussen gemeente en rijk ontbreekt. Dit betekent dat de drie tropische stukjes Nederland wel een eilandsbestuur (te vergelijken met een gemeentebestuur) hebben, maar verder rechtstreeks vanuit Den Haag worden bestuurd.
Een ontsnapte gevangene of het ingestorte dak van een school; Nederlandse ministers kunnen daarvoor naar de Tweede Kamer worden geroepen. Tientallen ambtenaren zijn daarom al twee jaar bezig de eilanden voor te bereiden op de nieuwe situatie. Dat kost meer tijd en geld dan gedacht omdat de achterstanden in onder meer onderwijs, gezondheidszorg en veiligheid veel groter zijn dan Nederland ooit had kunnen denken. De eerste verbeteringen zijn de laatste maanden zichtbaar geworden: gratis schoolboeken, nieuwe ambulances en medewerkers voor de jeugdhulpverlening. De 'vernederlandsing' van de eilanden ligt vooral op Bonaire gevoelig. Sint Eustatius en Saba zijn pragmatisch: ze zijn piepklein en hebben geen andere keus. ,,Curaçao heeft ons altijd verwaarloosd, we zijn blij met de Nederlandse hulp", stelt politicus Chris Johnson.
Voor Bonaire ligt dat anders. Het eiland is één van de minst bevolkte eilanden van het Caribisch gebied. Het is qua oppervlakte groter dan Aruba (105.000 inwoners) en Sint Maarten (50.000 inwoners) samen. Bonaire kan alle kanten op: of een echt natuureiland blijven of grootschalig toerisme ontwikkelen. Nu is er nog te weinig economisch draagvlak om op eigen benen te staan. Over zeg vijftien jaar kan dat anders zijn.
Deze onzekerheid wordt gevoed door een kleine militante minderheid, die is verenigd in Awor t'Ora ('nu is het moment') , die zich verzet tegen aansluiting bij Nederland en een referendum eist. ,,Bonaire wordt geen deel van Nederland, Nederland lijft ons in", aldus de vereniging. De komende 'vernederlandsing' heeft op Bonaire diep sluimerende, antikoloniale sentimenten naar boven heeft gehaald. ,,We worden opnieuw tweederangsburgers", is een vaak gehoorde klacht van de lokale bevolking. Een feeststemming is er niet, de meerderheid van de bevolking neemt in aanloop naar 10 oktober een afwachtende houding aan: eerst zien, dan geloven. © GPD Trix van Bennekom; Foto's: Saba en Bonaire, 2006. RB Hj
Reacties