Koningin Beatrix kan cadeaus die zij als staatshoofd krijgt tijdens staatsbezoeken niet te gelde maken. De presentjes worden overgedragen aan de Stichting Koninklijke Geschenken.
Andere leden van het Koninklijk Huis hebben die verplichting niet, maar dragen ze in de praktijk af aan de Stichting Officiële Geschenken van het Huis van Oranje-Nassau. Prinses Margriet deed dat bijvoorbeeld meteen met de schilderijen en plaquettes die ze ontving bij haar bezoek aan Canada in mei. Thuis had ze er ook geen plaats voor, overigens.
Het beheer van de gaven is in handen van het Koninklijk Huisarchief, dat ze bijvoorbeeld wel kan uitlenen. Kleinere cadeaus, zoals een fruitmand, streekproducten of bloemen, worden op het paleis gebruikt of geschonken aan ziekenhuizen of andere instellingen. Een pot zelfgemaakte jam kan moeilijk in het achter paleis Noordeinde in Den Haag gelegen archief worden bewaard.
Wat leden van de Europese koninklijke families mogen ontvangen en hoe ze omgaan met geschenken staat in de belangstelling sinds drie Zweden hun kroonprinses hebben beschuldigd van corruptie. Dit omdat ze als huwelijkscadeau van een rijke Zweedse zakenman het gebruik van diens privévliegtuig, zeiljacht en buitenverblijf, heeft aangenomen. Er wordt nu een onderzoek ingesteld naar de beschuldigingen.
Maar in Denemarken is meteen ook een discussie ontstaan. ,,Ons koningshuis doet niet anders dan het aannemen van dure geschenken”, meent boulevardblad EkstraBladet, ,,dus is het in dat geval ook corrupt.” Het Deense blad heeft tal van voorbeelden, zoals korting op of gebruik van designer kleding door kroonprinses Mary en prinses Marie, cadeaus voor de koninklijke kinderen, en hulp bij de zeilhobby van kroonprins Frederik.
‘Het wordt tijd dat ook leden van het koningshuis publiekelijk verantwoording afleggen over de cadeaus die zij ontvangen. Punnikwerk hoeft niet, maar alles van enige waarde moet jaarlijks worden gepubliceerd’, schrijft EkstraBladet. Het blad legt ook een verband tussen de lange lijst van hofleveranciers en het koningshuis.
,,Door de uitverkiezing als hofleverancier straalt iets van de koninklijke glans af op de betrokken bedrijven. Dat kun je ook beïnvloeding noemen”, vindt EkstraBladet. Daarmee neemt het blad de aanduiding wel erg letterlijk. Het gaat ook in Denemarken niet alleen om bedrijven die echt aan het hof leveren, zoals in Groot-Brittannië wel de regel is.
In Nederland bijvoorbeeld krijgen kleine of middelgrote ondernemingen het predikaat wanneer ze in hun regio een belangrijke plaats innemen en tenminste honderd jaar bestaan. De aanvraag loopt via de burgemeester en de aanduiding geldt maar voor 25 jaar, daarna moet er opnieuw een aanvraag worden ingediend. Wie de koningin taartjes heeft geleverd, is dus niet automatisch hofleverancier.
De discussie over dure cadeaus speelde een aantal jaren ook in Groot-Brittannië. Daar bleek prins Charles kleinere geschenken te verdelen onder zijn personeel, dat het vervolgens verpatste. Nu publiceert hij jaarlijks een zeer gedetailleerde en uitputtende opgave van alle cadeaus op buitenlandse reizen zijn ontvangen.
Een boek en drie flessen rode wijn van de president van Chili, een stropdas van de voorzitter van de golfclub, maar ook theezakjes van iemand uit het publiek en olijfolie, en jam en een potje honing, en zelfs een bos bloemen. Na een bezoek aan een van de Golfstaten staan er veel kostbare juwelen op de lijst.
Charles heeft nu ook regels ingesteld. Alleen eetbare geschenken die minder waard zijn dan vijftig pond mogen worden weggegeven, inclusief aan het personeel. Verkoop van duurdere cadeaus kan ook, maar dan alleen voor liefdadigheid. De Nederlandse stichtingen die de geschenken beheren, kunnen dat niet.
De Stichting Officiële Geschenken van het Huis van Oranje-Nassau (opgericht in 2007) moet juist de zaken bijeenbrengen, bijeenhouden en beheren die 'zijn of worden aangeboden aan koningin Wilhelmina of een afstammeling van haar of een echtgenoot van een afstammeling van haar'. De stichting kan de spullen niet verkopen of op een andere wijze vervreemden, zo is de regel. © GPD; Foto's: © GPD, DPP, RPE
Reacties