Bijna vijftig jaar geleden, in oktober 1963, werden kosten noch moeite gespaard om koningin Juliana, prins Bernhard en prinses Beatrix te ontvangen in de Iraanse hoofdstad Teheran. Sjah Mohammed Reza Pahlavi en zijn beeldschone derde echtgenote Farah Diba zorgden ervoor dat de Nederlandse bezoekers tijdens hun staatsbezoek niets tekort kwamen.
De vriendschap tussen de 'sjahansjah', de koning der koningen' en prins Bernhard hield stand tot na de val van de sjah in de islamitische revolutie van 1979. Farah Diba is ook nu nog met enige regelmaat te gast bij Oranje-feesten. Maar dat is anders voor Reza Pahlavi, de oudste zoon van het keizerlijk paar, die woensdag en donderdag in Nederland is.
Reza Pahlavi (31 oktober 1960) was ten tijde van het Nederlandse staatsbezoek nog geen drie jaar oud. Toen zijn ouders uit Iran werden verjaagd, verbleef hij voor een pilotentraining al enige tijd in de Verenigde Staten, waar hij nu al langer woont dan hij in Iran heeft geleefd. De monarchisten riepen hem na het overlijden van zijn vader in 1980 uit tot de nieuwe sjah, maar Reza, die politicologie studeerde in Californië, laat zich liever aanspreken als kroonprins.
Hij heeft de hoop ooit nog eens terug te keren naar Iran niet opgegeven, al hoeft dat niet per se een nieuw keizerrijk te zijn. 'Vrijheid, democratie en respect voor mensenrechten' zijn de mantra's die Reza Pahlavi overal waar hij welkom is, in woord en geschrift herhaalt. Hij wil dat Iran van een theocratische dictatuur een seculiere democratie wordt.
Die boodschap zal hij donderdag ongetwijfeld ook brengen in de Tweede Kamer, waar hij achter gesloten deuren met parlementsleden een gesprek heeft over de situatie in Iran. Reza Pahlavi staat in nauw contact met de Iraanse diaspora, waarvan hij zelf met zijn moeder Farah Diba een van de prominentste leden is, en met landgenoten in Iran zelf.
Maar de oppositie tegen het bewind in Teheran is niet eensgezind en de positie van de keizerlijke familie is niet onomstreden. De sjah werd destijds niet alleen verdreven omdat hij het land had open gegooid en geliberaliseerd, maar ook vanwege de terreur van de geheime politie Savak en andere schendingen van mensenrechten.
,,Inderdaad, niet alles was in orde, maar het was niet zo erg als de situatie nu", beweerde Reza Pahlavi anderhalve week geleden week nog in een televisiegesprek. Reza Pahlavi riep Israël vorige week op om Irans nucleaire installaties niet te bombarderen maar te helpen om het bewind in Teheran met vreedzame middelen omver te werpen.
Een aanval op Iran zou de dreiging van Israël niet wegnemen - het zou slechts tijdelijk uitstel zijn want Iran zou doorgaan met het omstreden atoomprogramma. Hij ziet ook niets in een invasie van Iran, maar steun voor het interne verzet is wel belangrijk, al twijfelt hij aan het nut van economische sancties.
Pahlavi die woensdag ook een spreekbeurt houdt in Den Haag, zou de Iraanse opperste leider ayatollah Ali Khameini ook graag in de Hofstad zien, zo maakte hij in het eerdere gesprek duidelijk. Achter slot en grendel wel te verstaan, bij het Internationaal Strafhof. © GPD
Reacties