Het oordeel over Koningsdag 2015 - 'nieuwe stijl' - moet nog jaartje wachten

Ik moest vandaag een paar keer denken aan zo'n vervelende reclame voor een witter dan wit wassend wasmiddel. 'Geheel vernieuwd' schreeuwt de reclame om de zoveel tijd. 'Nu nog witter, nog efficiënter, nog beter' of wat de reclameboys ook verzinnen. Waarom moest ik daar aan denken? Omdat we maandag een Koningsdag 'nieuwe stijl' beleefden. Nog koninklijker, nog feestelijker, nog moderner. Of iets van die strekking.

Het was de vraag die op ieders lippen lag en die ook mij een aantal keren werd gevraagd: wat vond je ervan? Het antwoord was even kort als krachtig: ik vond en vind niets. Hoe ongeloofwaardig dat ook mag klinken voor mensen die me goed kennen ('hij heeft altijd een mening') het is wel de waarheid. Koningsdag 2.0 zoals ik het voor het blad Royalty wel heb genoemd, kan niet worden beoordeeld op één aflevering in één stad.

Wat was er nieuw aan?, vroeg iemand ook. De botentocht, die wel erg veel tijd in beslag nam – geen wonder met de imposante schepen – en die geen enkele interactie bracht tussen publiek en koninklijke familie. Wie naar het Dordtse Groothoofd kwam maandag zag enorme kolossen voorbij varen, maar moest het stellen met een korte glimp van de hoofdact van Koningsdag, de Oranjes.

Die waren overigens met een flink contingent naar het drie rivierenpunt gekomen. Alleen de 'oude garde' met prinses Beatrix, prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven was niet langer van de partij en ook prinses Mabel liet verstek gaan. Prins Floris en prinses Aimée moesten vanwege droeve familie-omstandigheden op het laatste moment afzeggen, anders was het Apeldoornse contingent compleet geweest.

De aankomst van de koninklijke gasten, die even verderop bij de roeivereniging op de waterbus waren gestapt, was spectaculair – waterspuiten, een heuse fly-over, geloei van sirenes en misschien wel het allerbelangrijkste op deze dag: de zon. Burgemeester Arno Brok bekende na afloop maar van één ding echt wakker te hebben gelegen en dat was het weer en de sombere weersvoorspelling van de voorbije dagen. Het bleek gelukkig niet te kloppen. De weergoden waren Koningsdag 2015 zeer gunstig gezind.

Van het Groothoofd naar de Grote Kerk ging per boot, maar het gezelschap moest overstappen omdat het water te hoog stond om het bootje onder de brug door te laten. Voor de persboot was geen vervanging geregeld, dus moest de waterbus er aan te pas komen om mij en mijn collega's buitenom naar de kerk te brengen – onkundig van het vaartochtje door een karakteristiek en zeer mooi stukje Dordt.

Hiermee werd ook tegemoet gekomen aan één van de vele wensen van Willem-Alexander, die de gastgemeente de kans wil geven zich zo voordelig mogelijk te presenteren aan een zo groot mogelijk (televisie-)publiek.

Het intermezzo in de Grote Kerk, één van de mooiste kerken van Nederland, was ook min of meer nieuw. In het verleden werd wel door kerken gelopen, waar dan een select groepje burgers van de betreffende gemeente was verzameld, maar nu was er een miniconcert met werk van Händel en Bach, en had het gezelschap ook de tijd met echt even te luisteren. Maar het was dus opnieuw een louter passief onderdeel.

Het vervolg was in mijn ogen de zwakste schakel van het feestprogramma: een ritje van de kerk naar het Scheffersplein, waar 'Made in Dordrecht' wachtte. De hele familie werd in een elektrisch busje geladen, dat weliswaar open was (een soort verlengde golfkar), maar dat niet of nauwelijks zicht bood op de Oranjes die vervolgens in redelijk tempo langs het publiek werden gereden.

Lopen was niet te doen geweest – al moesten de journalisten dat wel, gelukkig had ik mijn wandelschoenen aan – maar dit was ook geen bevredigende oplossing.

* Voor vertrek. © Koninklijk Huis

Op het plein mocht Dordrecht zich andermaal van zijn beste kant laten zien, en konden met name Maurits en Marilène hun geeuwhonger stillen met overheerlijke frikandellen. Het publiek echter wilde meer. Niks kijken naar hoe werd gesnoept van de worsten en het koningsbrood, maar gewoon handen schudden en poseren voor foto's. Er werd dan ook gemord en geroepen, en het gejuich als koning of koningin eens een keer in de richting van de toeschouwers keken, maakte de wensen voldoende duidelijk.

Het koningspaar bleef echter in zijn rol, maar vanaf hier begonnen Constantijn en Laurentien en ook Maurits en Marilène weer volgens oud recept het publiek te bespelen. Tot wanhoop overigens van de volgende schrijvers, die zoals altijd achter de laatste Oranje moesten blijven en het zicht op de kopgroep en het koningspaar verloren.

Vanaf het plein ging het naar het Hof van Nederland, naar eigen zeggen in 1572 de 'oorsprong' van de Republiek, waar het koninklijk gezelschap een nieuw museum inwijdde. ,,Heel bijzonder”, aldus de burgemeester want wanneer krijg je nu koning én koning plus hun hele familie voor zo'n opening. Het publiek is dinsdag welkom, nu was de bijeenkomst voorbehouden aan genodigden.

Daarna was het wel een beetje klaar met de vermeende vernieuwing. Het muziekspektakel van de Dordtse jeugd op het Statenplein oogde fris en modern, maar zoiets was er in Almere in 2006 ook al, en ook bij kennismakingsbezoeken had een moderner variant van entertainment al zijn intrede gedaan.

In elk geval vond het prinses Amalia – de meiden waren er bij het Hof van Nederland weer bijgekomen, zo ,,leerzaam” vond hun moeder – het leuk. Ze zong en danste volop mee, terwijl Alexia haar gemoedstoestand minder liet peilen.

De koning zwaaide Dordrecht ('hoe dichter bij Dordt, hoe mooier het wordt') alle lof toe en zei dat de lat voor de volgende gemeente wel hoog was gelegd. Maar die nog onbekende stad zal eerst moeten wachten tot de interne evaluatie op het paleis. Want de zogenoemde nieuwe formule, met z'n ellenlage parade, vele dode publieksmomenten en lange duur (ruim 3 uur), behoeft wel enige bijstellingen. Made for tv, maar 3 uur lang?

En het publiek op straat dan? Het aantal was erg laag (20-25.000), afgezet tegen wat er in voorgaande jaren op Koninginnedag afkwam en afgezet tegen de enorme kosten (een miljoen euro, ongeveer het bedrag dat in de oude formule 2 steden samen uitgaven).

Zoals gezegd echter, een eindoordeel wordt aangehouden. Tot 2016.