Het is einde oefening voor het Roemeense koningshuis. Met zijn besluit om de titels van prins Nicolae terug te nemen en uit de lijn van troonopvolging te halen, heeft de hoogbejaarde koning Mihai de handdoek in de ring gegooid. Kroonprinses Margareta zal de fakkel na zijn overlijden nog enkele jaren brandende houden, maar daarna is het in elk geval via de officiële lijn afgelopen.
Koning Mihai verraste maandag vriend en vijand met de mededeling over zijn kleinzoon prins Nicolae. In sobere bewoordingen meldde het Roemeense hof dat de koning op 1 augustus een besluit had getekend en dat de daarin vervatte beslissing met onmiddellijke ingang van kracht was geworden.
Een echte toelichting was er niet. De maatregel was genomen met het oog op de toekomst en Nicolae's moeder prinses Elena was persoonlijk op de hoogte gesteld. Een raadsman van de koninklijke familie gaf enige uitleg tegenover Roemeense media. Mihai was bedroefd. De prins kon de druk niet meer aan. Hij zag zijn toekomst anders dan als troonpretendent.
Koning Mihai zou zonder ingrijpen van de communisten in 1947 nu de langst regerende monarch van de wereld zijn: vanaf 6 september 1940, als we de drie eerdere jaren even vergeten. Maar hij verloor wel zijn troon en leefde decennia in ballingschap. Daar kreeg hij vijf dochters, maar geen zoon en alleen die zou de koning kunnen opvolgen volgens de laatste Roemeense Grondwet waarin nog sprake was van de monarchie.
Als Roemenië een koninkrijk was gebleven dan zou op termijn de Grondwet zijn aangepast, zoals dat overal elders is gebeurd. Nu moest Mihai echter zelf actie ondernemen door de Huiswet van de koninklijke familie te wijzigen. Daartoe had hij het recht, maar ingrijpende veranderingen zoals de opvolgingsrechten en het recht van een vrouw op de troon – oudste dochter Margarita werd kroonprinses – hebben meer betekenis wanneer ze ook door regering en parlement worden bekrachtigd. Maar dat kon natuurlijk niet in een republiek.
Koning Mihai – in Roemenië wordt hij heel respectvol en consequent met 'koning' aangeduid, ook door president Klaus Iohannis – bepaalde in 2007 ook dat zijn in Zwitserland geboren kleinzoon Nicholas Medforth-Mills op diens 25ste verjaardag (1 april 2010) prins van Roemenië zou worden, en een plek zou krijgen in de lijn van troonopvolging. In feite gaf de koning daarmee aan toekomst te zien in de innemende Nicolae die al in 1992, als zevenjarige, met zijn grootvader was meegekomen toen die zijn kortstondige rentree maakte in Roemenië.
De kersverse prins werd stap voor stap klaargestoomd voor zijn toekomstige rol als troonpretendent. Hij ging steeds vaker op stap met zijn tante en oom, Margareta en Radu, maakte ook zelfstandig binnen- en buitenlandse reizen, deed aan liefdadigheid en werd bij belangrijke gebeurtenissen steevast samen met de zeer gerespecteerde koning gefotografeerd. Nicolae moest immers, zolang zijn grootvader nog leefde, zoveel mogelijk legitimiteit en bekendheid krijgen.
Volgens dezelfde vooroorlogse regels die bepaalden dat zijn tantes en moeder geen troonopvolgers konden zijn, had de prins ook geen legitieme aanspraken omdat zijn moeder geen huwelijk was aangegaan met iemand van gelijke stand, professor Robin Medforth-Mills (het in 1983 gesloten huwelijk hield acht jaar stand). Ook dat was nooit een probleem geweest als Roemenië een monarchie was gebleven. Dan waren de wetten wel aangepast, zoals dat bij alle regerende koningshuizen gebeurde. Maar nu moest Mihai het zelf opknappen.
Kwetsbaar
Met zijn handelen stelde de koning zich kwetsbaar op, ook al stond hij in zijn recht als hoofd van het koningshuis (dat hij meteen ook een nieuwe naam gaf, 'van Roemenië' in plaats van het Duitse Hohenzollern-Sigmaringen). Er zat namelijk een addertje onder het koninklijke gras, een onverkwikkelijke familiezaak uit het verleden waarmee rechters in verschillende landen zich bemoeiden.
Om dat te begrijpen en uit te leggen is een flinke zijsprong nodig. Mihai's vader Carol (II) was een dwarsligger en schuinsmarcheerder eerste klas die het met de destijds geldende koninklijke spelregels niet zo nauw nam. Om met zijn burgerlijke geliefde te trouwen smeerde kroonprins Carol 'm naar Odessa, even over de Roemeense grens.
Daar huwde hij in augustus 1918 met 'Zizi' Lambrino. Uit die relatie werd op 8 januari 1920 een zoon geboren, Mircea Carol Lambrino. Op dat moment had Carols vader koning Ferdinand het huwelijk al laten annuleren (maart 1919) en de op papier tot inkeer gekomen Carol trouwde in maart 1921 met prinses Elena van Griekenland. In oktober van dat jaar kwam prins Mihai ter wereld.
Hier neemt het verhaal twee wendingen. Carol deed een nieuwe relatie op, gaf huwelijk en troon op en verdween in 1925 met Magda Lupescu naar het buitenland. Het was dan ook Mihai die als vijfjarige op de troon kwam toen koning Ferdinand in 1927 overleed. Dat vond Carol, die een jaar later officieel scheidde van Elena, maar niks en in 1930 greep hij de macht ten koste van zijn zoon. Tien jaar later werd Carol aan de kant geschoven, en werd Mihai voor de tweede keer koning.
En Mircea Carol?
Die eiste na het overlijden van zijn vader in 1953 zijn deel van de erfenis op. Hij moest daarvoor wel bewijzen een wettige zoon te zijn. Als de annulering van het huwelijk van zijn ouders rechtsgeldig was, dan had hij geen rechten want hij was langer dan 300 dagen na de annulering geboren. Was de annulering niet rechtsgeldig, dan zette dat vraagtekens bij de wettigheid van het tweede huwelijk van Carol met prinses Elena.
Mircea Carol kreeg zowel in Portugal als Frankrijk gelijk van de rechter, en na de omwenteling in Roemenië ook daar. Hij mocht zich 'von Hohenzollern' noemen, en had recht op zijn erfdeel, de protesten van koning Mihai ten spijt. En ook hier gold: als Roemenië een monarchie was gebleven en Mihai regerend staatshoofd, dan waren andere regelingen mogelijk geweest.
Mircea Carol had een zoon, Paul, geboren Lambrino (1948) maar later 'prins von Hohenzollern'. Deze heeft zijn vaders strijd om erkenning veel verder doorgevoerd tot het punt dat hij het koningschap van Mihai aanvecht, en zichzelf als enige wettige erfgenaam van koning Carol II ziet. Paul heeft een in 2010 geboren zoontje, die hij aanduidt als prins Carol Ferdinand.
Paul denkt met dit jochie de toekomst van het koningshuis in handen te hebben. Het terugtrekken van prins Nicolae betekent voor Paul dan ook een grote winst. De wijzigingen die Mihai doorvoerde, konden niet los worden gezien van de achterhoedegevechten – keer op keer werden de vorderingen van de koning afgewezen – met zijn halfbroer en diens zoon Paul.
Maar eigenlijk dragen beiden water naar de zee.
Mihai heeft krediet en legitimiteit [in 2011 'man van het jaar in Roemenië]. Hij was tenslotte tweemaal koning. Maar daarna is er niets meer. Margarita is buiten Roemenië opgegroeid, en mist de basis van haar vader. Paul is een schertsfiguur, of hij nu wordt erkend of niet. De Roemenen hebben er 25 jaar na de val van het communisme niet voor gekozen om de monarchie te herstellen, ondanks dat de alom gerespecteerde koning Mihai nog leeft.
De Roemenen gaan zeker geen monarchie herstellen ná diens overlijden, met Margareta en haar weinig gewaardeerde oud-acteur echtgenoot Radu Duda, of met de onbekende prins Nicolae en zeker niet met Paul. Tegen de tijd dat Carol Ferdinand oud genoeg is, zijn er geen Roemenen meer in leven die de monarchie nog bewust hebben meegemaakt.
Het was dan ook inderdaad een droevig besluit voor koning Mihai, die overigens eenzelfde lot treft als zijn collega koning Simeon II der Bulgaren. Die zag zijn oudste zoon Kardam dit jaar na een jarenlang coma overlijden en diens kinderen zijn alleen in naam Bulgaren.
Lees ook: Late erkenning voor koning Mihai (2011)
© RB Hans Jacobs; Illustraties: FB
De verklaring (in het Roemeens)
Reacties