Máxima: afwegingen en antennes; Rutte noemt gesprek 'volledig verdedigbaar'

Koning ben je 24 uur zei Willem-Alexander. Hij is staatshoofd, zijn vrouw Máxima niet. Maar toch zien Nederland en de wereld haar 24/7 als koningin. Dat moet bij haar VN-werk meewegen.

[Aanvulling onderaan]

Zo kan een bepaald gesprek in haar VN-rol gewenst zijn maar als koningin ongewenst. Vanwege de beeldvorming of andere gevoeligheden.

Dat is soms koorddansen, maar nog geen reden om dan maar met het VN-werk te stoppen Wel is het absolute voorwaarde dat de antennes van minister-president, minister van Buitenlandse Zaken en van de koningin en haar medewerkers goed zijn afgesteld.

De Tweede Kamer wil minister Stef Blok maandag vragen of dat het geval was bij de ontmoeting vrijdag in de marge van de G20 in Osaka tussen de koningin en de omstreden Saudische kroonprins MBS.

Hopelijk gaat het dan om Kamerleden die serieus te nemen zijn en niet die ene man van D66 die zaterdagavond op televisie sprak van een patroon bij koning en koningin. Voorbeeld: in 2014 dronken ze een biertje met president Vladimir Poetin, en zie: twee weken later viel Rusland de Krim binnen. Dus?

Het kan ook verkeren zoals een ander praktijkvoorbeeld aangeeft. De koningin bezocht voor de VN in 2015 Myanmar. Geen land dat hoog scoorde op indexen van vrede en democratie.

Ze sprak met de leiders van het bewind maar ook met Nobelprijs-winnares en oppositieleider Aung San Suu Kyi. Dat werd als bijzonder gezien. Nu, vier jaar later, leidt diezelfde Aung San de regering en is ze een internationale paria vanwege de Rohingya-vluchtelingen. Moet de bevolking van Myanmar daarom maar niet meer worden geholpen?

Er moeten dus steeds weer afwegingen worden gemaakt waarbij het feit dat de speciaal pleitbezorger van de VN in de eerste plaats koningin-gemalin is dat werk niet in de weg moet staan. Maar waarbij andersom dat werk de koningin, Nederland en de monarchie niet mag beschadigen.

Er mengde zich dit weekeinde ook nog een VN-rapporteur in de discussie. Die had geen verstand van de constitutionele verhoudingen in Nederland en maakte de koningin zo'n beetje medeplichtig aan hetgeen de kroonprins wordt nagedragen. Bedenk echter wat was gebeurd als de koningin het tegenovergestelde had gedaan, zoals bijvoorbeeld de Britse premier Theresa May wel kon doen?

De discussie moet blijven waar hij op de tijdlijn hoort: ja of nee een ontmoeting, maar als het antwoord of besluit 'ja' is dan moet binnen de lijntjes van de VN worden gekleurd. Dat gold bij het verkeerd gebruikte voorbeeld van Poetin ook.

De discussie moet gaan over de vraag of de koning naar de opening van de Winterspelen had moeten gaan. Is het antwoord 'ja' dan kun je een ontmoeting met de gastheer niet uit de weg gaan.

Minister-president Mark Rutte heeft zondag in Brussel gereageerd op de kritiek en ophef. Hij benadrukte wat hierboven al is geschreven: het zou pas écht fout zijn geweest als de koningin zaken buiten haar VN-portefeuille zou hebben aangekaart. Dat mág en kán ze niet.

De premier vond het 'volledig verdedigbaar' dat er was gesproken met de kroonprins omdat volgend jaar in zijn land de G20 wordt gehouden. Maar dat laat onverlet een andere observatie: wat zakelijk en diplomatiek gezien kan, is gevoelsmatig wellicht toch niet wenselijk.

,,Wat ze doet is haar werk. Zij is speciaal vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van deVerenigde Naties (…). In dat verband praat ze ook met de inkomend voorzitters van de G20, zoals eerder de Duitsers en de Argentijnen en nu Saudi-Arabië."

,,Het is gebruikelijk dat een speciaal vertegenwoordiger alleen over dat ontwerp praat. Dus niet over andere onderwerpen. Het is een volstrekt normaal gesprek. Volledig verdedigbaar en het zou ook vreemd en zelfs tegen de afspraken zijn als ze andere onderwerpen zou aansnijden. (…) Dat is niet de rol van Máxima op dat moment dat ze het gesprek heeft.”