Koningspaar maakt tijdens streekbezoek kennis met Zuidoost-Fryslân

Koning Willem-Alexander keek donderdagmiddag terug op een geslaagd eerste streekbezoek uit de coronatijd. “We zijn dankbaar dat het bezoek is doorgezet, al konden we het niet delen met een groot deel van de bevolking”, zei de koning in zijn terugblik bij De Veenhoop, waar hij net de skûtsjesvloot had bewonderd. ,,Maar het doel is behaald, Zuidoost-Fryslân heeft zich goed kunnen laten zien.”

Volgens burgemeester Harry Oosterman van de gemeente Ooststellingwerf, waar het streekbezoek in Oosterwolde donderdagmorgen begon, was pas zo'n vijf weken geleden besloten dit bezoek te houden. In korte tijd zijn dan ook veel voorbereidingen getroffen, met als extra handicap dat er van tevoren niks mocht uitlekken – aanvankelijk ook niet bij de mensen en instanties die bezocht zouden worden.

Dit om te voorkomen dat publiek zou afkomen op het koninklijk bezoek. Streekbezoeken zijn bedoeld om een provincie de kans te geven een regio in de schijnwerpers te zetten, maar bieden normaal gesproken de lokale bevolking ook de kans om koning en koningin in eigen dorp, school of kerkplein te zien. De coronaregels stonden dat in Friesland in de weg. Tot spijt dus van Willem-Alexander en Máxima.

Het bezoek begon bij het EcoMunityPark in Oosterwolde in Ooststellingwerf. Daar werd onder meer gesproken over verschillende aspecten van duurzaamheid. Bij aankomst had het koningspaar eerst een korte ontmoeting met commissaris van de koning Arno Brok en de burgemeesters van de drie te bezoeken gemeenten, Ooststellingwerf, Opsterland en Smallingerland.

Het streekbezoek, het eerste aan Friesland sinds 2016 en het eerste in een jaar tijd, staat in het teken van de toekomst van de provincie, met de nadruk op duurzaamheid, de landbouwsector en de Fryske taal en cultuur.

Na de eerste gesprekken maakten koning en koningin over het terrein een kort fietstochtje naar het zogenoemde Biosintrum, dat mede is betaald uit geld van de Regio Deal. Dat is een overeenkomst tussen het Rijk en verschillende partijen in de regio om de welvaart en het toekomstperspectief van bedrijven en bewoners te verbeteren. In het centrum wordt onderzoek gedaan naar bodemgezondheid en duurzame innovaties, waarover het koningspaar ook kort overleg kreeg.

Zuidoost-Fryslân, ook wel ‘het andere Friesland’ genoemd, kenmerkt zich door gemeenschapszin (mienskip) landbouw en een rijk geschakeerd natuurlandschap. De streek heeft echter ook te maken met ontwikkelingen als krimp, vergrijzing en klimaatverandering. Hierdoor staat de leefbaarheid van het gebied onder druk.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima ontmoetten tijdens het eerste gedeelte van het streekbezoek organisaties die zich inzetten voor duurzaam ondernemen en de kennisuitwisseling en samenwerking op ecologische vraagstukken. Daarnaast sprakt het paar met jonge agrariërs over de toekomst van de landbouw in Fryslân en de uitdagingen waar de nieuwe generatie in deze sector voor staat.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben ook een bezoek gebracht aan kaasboerderij De Deelen in Tijnje in de gemeente Opsterland.

De duurzame kaasboerderij ligt in het natuurgebied De Deelen en telt 240 koeien, die dagelijks voor zo'n zesduizend liter melk zorgen. Driekwart daarvan wordt gebruikt voor de eigen kaasproductie. Het paar kreeg een uitgebreide rondleiding over het bedrijf, inclusief de stallen en het kaasmagazijn.

Willem-Alexander kon zijn vaardigheden met het snijden van de kaas tonen en kreeg hetzelfde soort kaasje aangeboden als zijn grootmoeder koningin Juliana bij een streekbezoek 44 jaar eerder. Mogelijk dat zoiets over 44 jaar bij de 'volgende volgende generatie' opnieuw kon gebeuren, zo zei hij.

Leerlingen van het OSG Singelland in Drachten kregen twee bijzondere, onverwachte tijdelijke klasgenoten: koning Willem-Alexander en koningin Máxima kwamen een deel van de Friese les bijwonen.

Het Frysk mag zich op de scholengemeenschap als keuzevak verheugen in een stijgende belangstelling. Het koningspaar nam kort deel aan de les, waarin de taalfamilie van het Fries als uitgangspunt diende. De verwantschap met het Engels maakte het makkelijker om de juiste antwoorden te geven op vragen over de betekenis van een woord als 'dei' - in het Engels 'day' en het Nederlands 'dag'.

Koningin Máxima wilde van de leerlingen weten wie het vak had gekozen terwijl het Fries niet de "memme" of moederstaal was. Dat bleken er een paar te zijn. Ook wilde ze weten of het een moeilijke taal is. Het antwoord was dat spreken makkelijker is dan schrijven, omdat klank en schrijfwijze niet overeenkomen.

Na de korte les in de tweede Rijkstaal praatte het koningspaar uitgebreid verder over de positie van de Friese taal en hoe deze kan worden versterkt. Dat gebeurde onder leiding van commissaris van de koning Arno Blok met vertegenwoordigers van verschillende organisaties die zich daarvoor hard maken.

Hoewel vanwege de coronamaatregelen die groepsvorming en drukte moeten voorkomen, vooraf geen details van het koninklijk bezoek bekend waren gemaakt, was de visite op de school niet geheim gebleven. De leerlingen waren dan ook massaal uitgelopen om de bezoekers te verwelkomen.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben het streekbezoek afgesloten in De Feanhoop in de gemeente Smallingerland. Na de Friese les eerder op de middag in Drachten was het nu de beurt om kennis te maken met het traditionele Skûtsjesilen.

Dat behoort sinds deze zomer tot het Immaterieel Erfgoed van Nederland, een goede gelegenheid voor Willem-Alexander en Máxima om de kennis over dit sportieve en historische Friese visitekaartje op te frissen. Bovendien was een verjaardagsbezoek op zijn plaats want de 'Sintrale Kommisje Skûtsjesilen' bestaat dit jaar 75 jaar.

Het koningspaar maakte aan boord van het startschip 'Zevenwolden' een zonovergoten korte vaartocht langs veertien prachtig achter elkaar liggende skûtsjes, die als teken van respect tijdens het voorbijvaren de fok lieten zakken. Vanaf het Friese statenjacht Friso werd het koninklijk gezelschap met een saluutschot begroet.

Bij de afsluitende bijeenkomst van het streekbezoek kregen de jonge boeren met wie eerder op de dag hartstochtelijke gesprekken plaats hadden gevonden, nog extra aandacht. ,,Leuk het gesprek nog even te kunnen voorzetten", aldus de koning.

Het koningspaar vertelde in het algemeen dat het niet altijd was meegevallen om in de soms beperkte ruimte afstand te houden, zoals de coronaregels voorschrijven. "We komen hier vaak", zei koningin Máxima over Friesland, maar de hernieuwde kennismaking in het eerste streekbezoek in 'coronatijd' was goed bevallen. ,,Goed dat we het hebben doorgezet", vond de koning.