Wilhelmina hield meer van Glazen Koets

Zonder Gouden Koets geen Prinsjesdag. Maar die traditie bestaat pas sinds 15 september 1903. Toen reed de koets voor het eerst over het Binnenhof. Nog niet naar de Ridderzaal, maar naar de Tweede Kamer. In 2015 reed koets voorlopig voor het laatst van en naar paleis Noordeinde. Een stukje historie.

Hoera-kreten en stormachtig gejuich begeleidden de koninklijke stoet kort na één uur op de historische derde dinsdag in september van het jaar 1903. Voor het eerst rolde de gouden koets - toen nog met kleine letters geschreven - bij de opening van het parlementaire jaar door de straten van Den Haag.

Koningin Wilhelmina was gezwicht voor de verzoeken om dit galarijtuig op Prinsjesdag te gebruiken en het publiek was blijkens de krantenverslagen uit die tijd verrukt. De menigte begroette 'HM en den Prins' - zoals het Dagblad van Zuid-Holland en 's Gravenhage meldde - met een 'geweldige, unanieme hoerakreet'.

'Er was ontzettend veel volk op de been, meer, naar het velen voorkwam dan ooit in vorige jaren. En men kon nu de Koningin en de Prins zo uitstekend zien in de gouden koets, tot zelfs nog lange tijd na het passeren van het rijtuig, wegens het glazen achterraam.' Volgens dagblad De Standaard van de toenmalige premier Abraham Kuyper was de 'koninklijke stoet thans bijzonder schitterend.'

Een mogelijke verklaring was er ook. Het lag 'misschien wel aan de omstandigheid, dat voor het eerst bij deze plechtigheden gebruik gemaakt werd van de bekende gouden koets. De koningin en haar gemaal konden nu veel beter gezien worden dan in de traditioneel glazen koets.'

'De rede werd door de koningin duidelijk en met een heldere klank in prachtig beschaafd Hollands voorgelezen; geen woord ontging aan de hoorders', aldus De Standaard. 'Slechts op het einde van het dit jaar bijzonder uitvoerige staatsstuk is enige vermoeienis bij H.M. merkbaar' constateerde De Telegraaf.

'Liever geen cadeaus' was het advies dat koningin-regentes Emma gaf in de aanloop naar de inhuldiging als koningin van haar dochter Wilhelmina in 1898. De Amsterdamse burgerij dacht daar echter anders over en liet de gebroeders Spijker een prachtige, protserige gouden koets maken. Met tegenzin ging Wilhelmina het geschenk daags na haar troonsbestijging bekijken. Vervolgens werd het gevaarte opgeborgen. Pas drie jaar later, bij haar huwelijk, werd de koets ook daadwerkelijk gebruikt.

Het rijtuig viel in de smaak bij de bevolking, die het fraaie koninklijke vervoermiddel weer verwachtte te zien op Prinsjesdag van dat jaar. Dat viel tegen. 'Een ogenblik van teleurstelling onder het publiek' meldde het Leidsch Dagblad op 18 september 1901. 'Men zag in de verte reeds de staatsiekoets, maar het was de gouden koets niet, hoewel dit rijtuig kort te voren uit Amsterdam naar Den Haag was overgebracht.'

Ook in 1902 repte de krant van 'teleurstelling' toen de toeschouwers 'de koninklijke familie niet in de gouden, maar in de glazen koets' voorbij zagen rijden. 'De eerste was denkelijk voor de regen afgecommandeerd,' zo bedacht de verslaggever. Niet de regen hield het voertuig echter binnen, maar de persoonlijke voorkeur van Wilhelmina. Die vond de oudere, in 1826 in Brussel gebouwde, Glazen Koets meer geschikt.

Zo gebruikte ze die opnieuw in 1905. Pas in de jaren twintig gaf 'de wens van het Volk' bij de koningin 'de doorslag om bij de gelegenheid van de opening van de Staten-Generaal gebruik te maken van de Gouden Koets'. Sindsdien was het Amsterdamse cadeau op Prinsjesdag niet meer weg te denken.