De vraag ,,Wat kan dan wel?” heeft centraal gestaan bij de werkzaamheden die het Koninklijk Huis na het uitbreken van de coronacrisis op touw zette. Dat staat te lezen in het Jaaroverzicht 2020 dat dinsdagmiddag via de Rijksvoorlichtingsdienst openbaar is gemaakt.
Daarin wordt een beeld gegeven van de activiteiten van het koningshuis in het afgelopen jaar. ,,Een beeld van verdriet en de zorgen, maar ook van de moed, de creativiteit en het doorzettingsvermogen van de inwoners van het Koninkrijk”, aldus het voorwoord van grootmeester Chris Breedveld, de hoogste functionaris aan het hof.
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima moesten vorig jaar maart, meteen na terugkeer van een geslaag staatsbezoek aan Indonesië hun hele werkschema herzien. ,,Bijna alle geplande conferenties, bijeenkomsten, staats- en werkbezoeken, openingen, ontvangsten, culturele manifestaties, sportevenementen en andere activiteiten werden gecanceld of uitgesteld”, somt het jaarverslag op. Dat wierp meteen de vraag op ,,Wat kan dan wel?”
In plaats daarvan werd een vrijwel compleet nieuw activiteitenprogramma ontwikkeld. De agenda werd voortaan van week tot week bepaald. Aanvankelijk moest de telefoon uitkomst bieden bij het onderhouden van contacten. ,,Simpel snel en persoonlijk”, aldus het verslag. Vervolgens deden ook video-gesprekken hun intrede. Dertig van die gesprekken waren gerelateerd aan de coronacrisis.
,,Praktische beperkingen inspireren vaak tot creativiteit om binnen de richtlijnen toch het gewone werk zo goed mogelijk te kunnen voortzetten. Dat is soms experimenteren en improviseren, maar het leidt ook tot verrassende nieuwe vormen”, wordt opgemerkt. Als voorbeeld wordt genoemd een bijeenkomst over een schuldenvrij Nederland in de Balzaal van paleis Noordeinde waaraan tientallen wethouders virtueel deelnamen.
,,Virtuele werkbezoeken boden vaak een alternatief voor fysieke bezoeken.” Maar waar mogelijk en toegestaan ging het koningspaar ook de deur uit. Het jaaroverzicht spreekt van zestig werkbezoeken die in het teken stonden van de pandemie. Voor de bezoeken werden extra voorzorgsmaatregelen genomen. Dat betekende onder meer geen aankondiging vooraf, geen grote groepen en geen handen schudden en zorgvuldig proberen afstand te houden.
Aandacht is er in het Jaaroverzicht ook voor nationele evenementen die vanwege de coronacrisis in aangepaste vorm plaatsvonden zoals Prinsjesdag, de Nationale Dodenherdenking en 'Koningsdag thuis.' Het verslag merkt op dat prinses Beatrix bij die laatste gelegenheid haar 'digitale schroom' overwon en vanuit kasteel Drakensteyn toostte op de gezondheid van haar oudste zoon.
De sociale-mediakanalen van het Koninklijk Huis bereikten die dag 9,8 miljoen mensen, aldus het verslag. De afgebroken vakantiereis naar Griekenland uit de herfstvakantie krijgt eveneens een vermelding. ,,Ons eigen besluit terug te keren is genomen vanuit het besef dat we niet hadden moeten gaan.”
Koning kreeg minder ambassadeurs op bezoek
Koning Willem-Alexander heeft het afgelopen jaar minder nieuwe ambassadeurs ontvangen dan in voorgaande jaren gebruikelijk. Het aantal ambassadeurs dat zich in het coronajaar meldde was met 28 het laagste in tien jaar. In 2017 waren het er 41.
Het gemiddelde over de afgelopen tien jaar ligt op 37 met een uitschieter naar boven in het jaar van de troonswisseling. Koningin Beatrix kreeg toen nog twaalf nieuwe gezanten op bezoek en de net aangetreden koning Willem-Alexander vervolgens 32 voor een totaal dat jaar van 44.
Geloofsbrieven zijn in feite de werkpapieren die een nieuwe buitenlandse gezant inlevert bij de koning om te vertellen dat zijn voorganger is vertrokken en dat hij (of zij) door het eigen staatshoofd is aangewezen als vertegenwoordiger in Nederland. Formeel mag een ambassadeur pas aan de slag wanneer deze met het nodige ceremonieel omkleedde handeling heeft plaatsgevonden.
Vanwege de coronacrisis verliep dat het voorbije jaar enigszins anders. Maandenlang werden in het paleis geen ontvangsten gehouden en konden ambassadeurs dus ook niet langskomen. Daarnaast was het internationale reizen aan banden gelegd, waardoor landen ook besloten hun vertegenwoordiger wat langer te laten zitten of niet meteen te vervangen.
Toen de koning weer ambassadeurs kon ontvangen werd het ceremonieel zowel binnen als buiten paleis Noordeinde aangepast. Zo worden de geloofsbrieven niet meer daadwerkelijk overhandigd maar op een tafel gelegd en zijn de koetsen waarin de nieuwe gezanten doorgaans worden opgehaald, vervangen door hofauto's.
Willem-Alexander ondertekende meer op tablet
Koning Willem-Alexander heeft in het coronajaar 2020 meer stukken dan ooit op zijn tablet bekrachtigd. Er werden 59 wetten op deze manier ondertekend.
Volgens de toelichting in het verslag gaf deze werkwijze juristen op de ministeries en medewerkers van het Kabinet van de Koning de mogelijkheid om zoveel mogelijk thuis te werken. Ter vergelijking: in 2017 tekende Willem-Alexander slechts dertien stukken op zijn iPad.
Willem-Alexander tekende op 20 maart vorig jaar een wijziging van het besluit videoconferentie. Dat verruimde de mogelijkheid tot het houden van videoconferenties bij rechtszaken, waardoor die ook in coronatijd in aangepaste vorm door konden gaan.
De koning tekende het afgelopen jaar meer dan 420 wetten en algemene maatregelen van bestuur. Dat is een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. In 2019 waren het er 360, in 2018 bijna 400 en het jaar daarvoor nog 347. Ook bij de Koninklijke Besluiten is een stijging te zien. Vorig jaar tekende Willem-Alexander er meer dan 2200 tegenover de 2150 waarvan het Jaaroverzicht in 2019 melding maakte, de 2000 in 2018 en 1818 in 2017.
© RB Hans Jacobs
Reacties