Israël eert Roemeense koningin Elena

De Israëlische stad Petach Tikva heeft een plein vernoemd naar de Roemeense koningin-moeder Elena. Dit als eerbetoon voor haar rol bij het redden van de levens van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Elena werd daarvoor in 1993 door Yad Vashem postuum onderscheiden als 'Rechtvaardige onder de volkeren.'

Elena's kleindochter kroonbewaarder Margareta sprak zondag via een van te voren opgenomen videoboodschap bij de plechtigheid waarbij onder meer de Roemeense ambassadeur Radu Ioanid, Israëlische officials en Holocaust-overlevenden aanwezig waren. Margareta had lof voor de inzet van koningin-moeder Elena (1896-1982).

,,Koningin-moeder Elena speelde een vitale rol in de Tweede Wereldoorlog en bevorderde al het goede en recht tegenover het overweldigende kwaad, zowel binnen als buiten het land. Ze redde tienduizenden levens van Roemeense burgers van Joodse afkomst, confronteerde dictators, onmenselijkheid en brutaal nationalisme, uit respect voor menselijke waarden en uit geloof in God ”, aldus de boodschap.

De op 2 mei 1896 in Athene geboren Elena was de dochter van de Griekse koning Constantijn I en daarmee prinses van Griekenland en Denemarken. In maart 1921 huwde ze met de Roemeense kroonprins Carol, kort nadat haar broer (later koning) George (II) was getrouwd met Carols zus Elisabeta. Nog datzelfde jaar werd hun enige kind geboren, Mihai.

Het huwelijk liep snel spaak en eindigde in een echtscheiding en tijdelijke verbanning van Elena toen Carol II in 1930 koning werd. Pas in 1940 mocht Elena terugkeren toen Carol was afgezet en Mihai voor de tweede keer op de troon kwam. Ze kreeg de titel koningin-moeder: regina mama. Die jaren bekommerde ze zich om het lot van de joodse Roemenen, en door haar interventies werden enkele duizenden joden gered.

Elena moest eind 1947 andermaal in ballingschap, nu met zoon Mihai. Ze vestigde zich andermaal in Italië maar verhuisde aan het einde van haar leven naar Zwitserland. Daar werd ze na haar overlijden ook begraven. Op 19 oktober 2019 werd ze plechtig herbegraven in de nieuwe koninklijke kathedraal in Curtea de Arges.

Zie ook: Plan herbegraven koningin-moeder Elena (2016)

NB In het leven van koningin-moeder Elena is de in die tijd nog gebruikelijke 'spagetti' van koninklijke betrekkingen terug te vinden. Haar opa George I en vader Constantijn I waren koning van Griekenland, evenals haar broers George II, Alexander en Paul. Haar opa aan moeders kant was de Duitse keizer Friedrich III, en haar overgrootmoeder was de Britse koningin Victoria.

Haar man was koning Carol II van Roemenië en zelf werd ze moeder van de tweemaal regerende koning Mihai (1927-1930, 1940-1947). Haar schoonzus Maria huwde met de Joegoslavische koning Aleksandar I. Haar neef prins Philip trouwde met de latere koningin Elizabeth, en over de Deense connectie hebben we het dan maar niet.