Koningsdag blijft een uniek volksfeest

Koning Willem-Alexander heeft na 2014 een nieuwe invulling gegeven aan de nationale viering van zijn verjaardag, althans voor wat betreft het zelf 'meevieren' daarvan in het land. Koningsdag (en de voorloper Koninginnedag) is een uniek fenomeen, zoals blijkt uit een rondgang langs de Europese monarchieën.

BELGIË

Weken van tevoren kaarten halen om de koninklijke familie in een flits voorbij te zien wandelen? In Woudrichem gingen in 2007 duizenden entreebewijzen voor de vesting over de gemeentebalie, maar in België loopt niemand warm voor de Saksen-Coburgs, zeker de Vlamingen niet.

De nationale feestdag op 21 juli is ook nooit echt 'nationaal' en met uitzondering van het 'bal' in de Marollen op de avond ervoor, is er ook niet echt sprake van 'feest'. 'Sire, er zijn geen Belgen' heet het immers. Een Koningsdag is er overigens wel, op 15 november, maar daar blijft de koning bij weg.

DENEMARKEN

De verjaardag van koningin Margrethe op 16 april is buiten coronatijd aanleiding voor een korte vreugde-explosie voor slot Marselisborg of paleis Amalienborg, waar de vorstin (81 inmiddels) met haar gezin om klokslag twaalf uur even op het balkon verschijnt.

De koninklijke garde brengt een saluut, de duizenden belangstellenden die dan net lunchpauze hebben, zingen en juichen Margrethe toe en dan is het alweer voorbij. Alleen in kroonjaren wordt er royaler uitgepakt en kan er ook een rijtoer bij.

GROOT-BRITTANNIË

Een intiem dineetje thuis op Windsor Castle, zo viert koningin Elizabeth II (95) op 21 april haar verjaardag het liefst. De fanfare rukt normaal gesproken pas uit op de tweede zaterdag van juni, The Queen's Official Birthday.

Dan wordt met een grote militaire parade - Trooping the Colour - en aansluitende balkonscene de koninklijke verjaardag gevierd. Andere festiviteiten, zoals in Nederland, zijn er alleen bij bijzondere jubilea, zoals het diamanten regeringsjubileum in 2012. Dit jaar echter wordt er niks gevierd.

LIECHTENSTEIN

Vorst Hans Adam II (76) volgde bij zijn aantreden in 1989 het voorbeeld van koningin Beatrix en handhaafde de 'Staatsfeiertag' aan de vooravond van zijn vaders verjaardag. De Liechtensteiners verzamelen zich op 15 augustus al vroeg op de weide voor het slot in Vaduz voor een toespraak van erfprins Alois.

Daarna is een aantal mensen welkom in de vorstelijke tuin voor een biertje. De rest van de dag is er in de straten van de hoofdstad een braderie, met vuurwerk toe.

LUXEMBURG

Het groothertogdom benadert op de nationale feestdag 23 juni nog het meest Koningsdag. Ook in Luxemburg gaat het om een uitgestelde verjaardagsviering. Groothertog Henri (66) is op 16 april jarig en hij heeft de datum overgenomen die zijn vader en oma - beiden in januari geboren - sinds 1961 hanteerden.

De familie bezoekt aan de vooravond een dorpje in het land, er is een fakkeloptocht met na afloop vuurwerk, en op de dag zelf is er tegenwoordig eerst een bijeenkomst in de Stadsschouwburg, daarna een militaire parade en - maar niet langer van staatswege - een Te Deum.

MONACO

Prins Albert (63) heeft de nationale feestdag 19 november - de naamdag van zijn vader Rainier - na zijn aantreden in 2005 niet verschoven. Niet de moeite, na 55 jaar was iedereen zo aan die datum gewend. Een dankmis (Te Deum), bijeenkomst in het parlement en een zwaaimoment op het paleisbalkon behoren in 'gewone jaren' tot de vaste onderdelen van de dag.

NOORWEGEN

Slechts af en toe worden in Noorwegen koninklijke verjaardagen bijzonder gevierd, zoals in 2017 toen zowel koning Harald als koningin Sonja tachtig werden. Maar het échte nationale feest is op 17 mei, wanneer grondwet en onafhankelijkheid centraal staan.

Het koninklijke aandeel beperkt zich gewoonlijk tot zwaaien naar kinderen die in optocht langs het paleis lopen, en eerder op de dag langs Skaugum, de woning van het kroonprinselijk paar. Ook in de rest van land heerst er een met Koningsdag te vergelijken sfeer, maar daarbij staat de schooljeugd - al of niet in lokale dracht gekleed - centraal.

SPANJE

Koninklijke verjaardagen krijgen geen bijzondere aandacht in Spanje. Gemeenten en autonome regio's hebben zo hun eigen grote feesten en eigenlijk is alleen 12 oktober - voorheen Columbusdag - als 'Fiesta Nacional' te beschouwen.

Koning Felipe (53) neemt in gezelschap van zijn gezin een militaire parade af en geeft aansluitend een receptie in het Koninklijk Paleis van Madrid. Maar met Koningsdag heeft het niks te maken, en in Catalonië en Baskenland vinden ze het geen reden tot feesten.

ZWEDEN

Koning Carl XI Gustaf (vrijdag wordt hij 75) wordt normaal gesproken op zijn eigen verjaardag toegezongen voor het paleis, waar kinderen hem bloemen en cadeautjes geven. Vanwege de coronapandemie gaat dat dit jaar niet door. Wel zijn er een paar bescheiden ontvangsten in het paleis. De Zweedse nationale feestdag is 6 juni en ook daar heeft de koninklijke familie een rol.

Kroonprinses Victoria heeft op 14 juli haar eigen feestje op het eiland Öland. Toespraakje van papa, praatje met de verzamelde schoolkinderen en 's avonds een swingend spektakel in het atletiekstadion, met sporters, cabaretiers, zangers en een in klederdracht gestoken Victoria.