In Italië is dinsdag op 77-jarige leeftijd Amedeo, hertog van Aosta, overleden. Sinds 2006 claimde hij de vacante troon, ten koste van zijn neef Vittorio Emanuele, zoon van de laatste Italiaanse koning Umberto II – die woendag precies 75 jaar geleden werd weggestemd in een referendum omdat monarchisten geen meerderheid haalden.
Niet-regerende vorstenhuizen raken vaker verdeeld. Dat komt mede omdat de huisregels zijn bevroren in de tijd. Opvolging door vrouwen of een huwelijk met een niet adellijke partner waren in 1946 volgens de wetten van het koningshuis Savoia niet mogelijk of reden voor uitsluiting in de lijn van troonopvolging.
Omdat het koningshuis niet meer regeert is er lange tijd geen reden geweest om de regels aan te passen en is er ook geen druk van buitenaf, bijvoorbeeld door regering en parlement, om te moderniseren. Zeker in het geval van Italië maalden die laatste twee niet om de familie Savoia; hun huisregels hadden en hebben geen enkele betekenis binnen de Italiaanse republiek.
Vittorio Emanuele (*1937) huwde in 1971 zonder toestemming van zijn vader Umberto met Marina Ricolfi Doria (*1935). Dat zou hem volgens de aloude regels diskwalificeren voor de troon. Vittorio Emanuele trok zich daar weinig van aan en stelde zich na het overlijden van Umberto in 1983 aan het hoofd van het koningshuis.
De andere tak van de familie, Savoia-Aosta, kwam pas in 2006 serieus in actie tegen Vittorio Emanuele, die er toen al een aantal schandalen op had zitten. Amedeo riep zichzelf uit tot hertog van Savoia en hoofd van het koningshuis – als de monarchie zou worden hersteld dan zou hij en niet neef Vittorio Emanuele of diens zoon Emanuele Filiberto (*1972) op de troon komen.
Na een rechtszaak aangespannen door de hoofdtak verloor Amedeo het recht om de titel 'hertog van Savoia' te gebruiken – die behoorde toe aan Vittorio Emanuele. De familieleden gingen ook anderszins niet erg vriendelijk met elkaar om.
Bekend is dat Vittorio Emanuele zijn neef Amedeo een paar vuistslagen toediende tijdens een feest ter ere van de bruiloft van de Spaanse troonopvolger Felipe en Letizia Ortiz in 2004. Koning Juan Carlos, verwant aan beide kemphanen en getuige bij het eerste huwelijk van Amedeo, schopte Vittorio de deur uit.
Het afgelopen jaar ging Vittorio Emanuele een stapje verder in het moderniseren. Hij verklaarde dat na zijn zoon Emanuele Filiberto zijn kleindochter Vittoria (*2003) troonopvolger wordt, daarmee de aloude huiswet die dat uitdrukkelijk verbood opzijzettend. De New York Times vond die daad zo opmerkelijk dat er vorige maand een groot verhaal aan werd gewijd, hetgeen de Italianen dan weer verbaasde. Vittoria wie?
Amedeo werd dinsdag in het bijzonder geëerd door leden van de Roemeense koninklijke familie. Zijn moeder was de Griekse prinses Irene – een zus van koningin-moeder Elena van Roemenië; Amedeo en de Roemeense koning Mihai waren neven, en Amedeo bekommerde zich later ook om Mihai's kinderen zo schreef kroonbewaarder Margareta in een eerbetoon. Haar neef Nicolae sprak van fijne jeugdherinneringen in Italië.
Koningin-moeder Elena woonde in ballingschap in Italië en Amedeo en zijn dochter Mafalda waren in 2019 aanwezig bij haar herbegrafenis in Roemenië.
De oudste zoon van Amedeo, Aimone (*1967) wordt de zesde hertog van Aosta. Aimone is vernoemd naar zijn in 1948 overleden grootvader, die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog nog een blauwe maandag in naam koning van het bezette Kroatië was (1942-1943).
© RB Hans Jacobs
Reacties