Het Zweedse koningspaar vierde donderdag het eeuwfeest van de autonomie van Åland, de eilandengroep tussen Zweden en Finland. Dat kreeg op 9 juni 1922 zelfbestuur van Finland, op last van de toenmalige Volkenbond.
Koning Carl XVI Gustaf en koningin Silvia ontmoetten in Mariehamn, de hoofdstad van Åland, de Finse president Sauli Niinistö en diens echtgenote. Gezamenlijk werd een vol programma afgewerkt, met onder meer een bezoek aan de Landsting (het parlement) en verschillende historisch belangrijke plekken.
Åland is in feite een stukje Zweden in Finland. Honderd jaar geleden lieten de bewoners weten hun eilanden te willen aansluiten bij ‘moederland’ Zweden. Dat verzoek werd niet gehonoreerd. Åland moest bij Finland blijven, maar wel met bijzondere rechten en vergaande autonomie. Zo is Zweeds de officiële taal, is er een eigen vlag, zijn er eigen postzegels en heeft wie geen Zweeds spreekt geen recht op vestiging op de eilandengroep.
Het Zweedse rijk bestreek eeuwenlang ook het huidige Finland. Dat raakte Zweden in 1809 kwijt aan tsaar Alexander I aan het einde van de Zweeds-Russische oorlog. Finland werd een autonoom groothertogdom binnen het Russische rijk en Zweden kreeg enkele jaren later buurland Noorwegen ter compensatie (die aan de Noren opgelegde unie duurde tot 1905).
Åland, dat al enkele bloedige invasies had gekend, werd ook door de Russen ingenomen. In 1854 kwamen de eilanden weer onder vuur te liggen. Dit keer van de Fransen en Britten die in de Oostzee ten strijde trokken tegen de Russen met wie ze ook al in gevecht waren op de Krim. Als resultaat van die strijd werd in 1856 besloten dat Åland voor altijd gedemilitariseerd zou worden. Een bepaling die nog altijd geldt.
Finland maakte zich in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog los uit het Russische rijk. Åland ging automatisch mee, al wilden de Ålanders dus liever bij Zweden horen. Toen Finland en Zweden begin jaren negentig referenda hielden over toetreding tot de EU wilde Åland zich eigenlijk pas vastleggen nadat Zweden had gestemd, daarbij voor wrevel zorgend in Helsinki. Beide landen stemden ja en een opgelucht Åland volgde.
Åland is bij veel toeristen bekend als de plek waar de veerboten tussen Zweden en Finland een korte stop maken op weg naar Stockholm, Helsinki of Turku. Veel van de veerboten zijn om belastingtechnische redenen ook geregistreerd in Mariehamn.
Åland is een autonoom, gedemilitariseerd en eentalig Zweeds landschap in Finland. Het zelfbestuur geeft de Ålanders het recht om wetten uit te vaardigen over hun binnenlandse aangelegenheden en om budgettaire macht uit te oefenen. Het parlement maakt de wetten en er worden elke vier jaar 30 leden gekozen door de Ålanders.
De Lagting kan bijvoorbeeld wetten uitvaardigen op het gebied van gezondheid en medische zorg, milieu, onderwijs, zorg voor cultureel en oud erfgoed, de bevordering van het bedrijfsleven, intern verkeer, gemeentebestuur, politie, postdiensten en radio en televisie.
Aan de andere kant is er geen wetgevende bevoegdheid met betrekking tot de buitenlandse dienst, het grootste deel van het burgerlijk en strafrecht, de rechtbanken, de douane en de staatsbelasting. De wetten van Finland zijn op dezelfde manier van toepassing als in de rest van het land.
© RB Hans Jacobs; Beeld: sociale media
Reacties