Prinses Beatrix wordt eind deze week 87. Die dag lanceert Videoland een driedelige serie over het leven van de oud-koningin, van de wieg tot haar recente activiteiten. Dan hoor je te schrijven ‘en alles daar tussenin’, maar dat is niet het geval. Belangrijke delen van haar werkzame leven blijven onderbelicht of zelfs achterwege, andere krijgen meer aandacht dan ze verdienen. Maar als je veel kijkers wilt trekken, dan moet worden versimpeld, en krijgt emotie voorrang boven de saaiere kanten van bijvoorbeeld het werk van een koningin.
Een verslaggever die Beatrix inmiddels al zo’n kwart eeuw volgt – twintig staatsbezoeken, de jubileumbezoeken, een tiental reizen naar de Antillen, talrijke werkbezoeken en Koninginnedagen, maar ook het drama rond prins Friso en het afscheid van haar man en haar ouders – kijkt vanzelfsprekend met andere ogen naar zo’n serie als de ‘gemiddelde Nederlander’. En bij die ‘gemiddelde Nederlander’ maken leeftijd en algemene interesse ook weer verschil. Die kwart eeuw maken de verslaggever zeker geen ‘Beatrix deskundige’. Je ziet immers maar één of hoogstens twee dimensies van haar: de publieke kant, het werk en af en toe een glimp van de privé besognes. Je bent, zoals een vriend het uitdrukte, hoogstens ‘ervaringsdeskundige.’
Videoland heeft naar eigen zeggen wel een flink aantal deskundigen – experts zelfs – weten te vinden: de biograaf van prins Bernhard, degene die een mooi boek schreef over koningin Juliana, en ook de schrijfster van een degelijk boek over de voormalige koningin. Zij komen veelvuldig aan het woord en ook (veel te vaak) in beeld – er is zoveel prachtig beeldmateriaal, waarom dan een mevrouw op een stoel in Slot Zeist of de SS Rotterdam? Dat vond ik jammer. Maar onder de ‘talking heads’ is wel een heel bijzondere, voor mij ook het pareltje van de serie: Renée Smith-Roëll (86). Je kunt haar nog het best omschrijven als ‘de zus van Beatrix bij een andere moeder.’
Uit de serie blijkt dat hun levens – ze schelen drie maanden – meer met elkaar zijn vervlochten dan we ooit hebben geweten. Ze deelden de ballingschap in Canada, woonden in de Greet Hofmans-tijd samen op Soestdijk, deelden het studentenhuis in Leiden, en maakten elkaars hoogte- en dieptepunten mee. Renée bijvoorbeeld was in Lech toen het skiongeluk met prins Friso gebeurde. Ze praat vrijuit, zonder de terughoudendheid die je wel ziet en hoort bij oud-hofdame en studiegenote Miente Boellaard en kunstenares Marte Röling. Die blijven toch op enkele passen afstand van ‘de koningin.’ Kledingontwerper Sheila de Vries daarentegen kent geen remmingen, vooral niet over zichzelf. ‘Ik heb, ik, ik.’
Regisseur Joost van Ginkel heeft er voor gekozen Beatrix niet zelf aan het woord te laten, op een enkel toespraakje na, Apeldoorn 2009 bijvoorbeeld. Ik ben geen onbekend beeld tegengekomen, en de herhaling binnen de serie van bepaalde fragmenten gaat op den duur tegenstaan. Zo zien we Beatrix een paar keer in beeld bij het uitspreken van de Troonrede, maar hoewel ze er meer dan dertig heeft uitgesproken, wordt steeds hetzelfde fragment gebruikt. Een verkeerde bezuiniging.
Er is veel meer te vertellen en kritisch tegen het licht te houden. Maar eerst moet iedereen maar onbevangen kijken. Het is zeker de moeite waard!
In het maandblad Royalty dat deze week verschijnt ook een beschouwing over de serie.
© RB Hans Jacobs
Reacties