ROYALBLOG.NL

Wanneer spreken we van staatsbezoek?

Wanneer is een koninklijk bezoek een staatsbezoek? Veel media blijken met die vraag te worstelen. Zo zouden onlangs kroonprins Frederik en kroonprinses Mary op staatsbezoek zijn in Nederland, en ging Beatrix op 'staatsbezoek naar Curaçao’. Toch is het vrij eenvoudig en aan de vooravond van het Nederlandse staatsbezoek aan Oostenrijk is het wellicht goed het nog eens uit te leggen.

Regel 1: alleen een staatshoofd kan een staatsbezoek brengen – aan een ander staatshoofd. Ezelsbruggetje: komt het woord staats drie keer voor, dan is het ook echt een staatsbezoek. Of anders gezegd: zonder staatshoofd geen staatsbezoek. Frederik is kroonprins van Denemarken en geen staatshoofd. Hij kwam dus niet op staatsbezoek. 

Een staatsbezoek is in feite de luxe uitvoering van een ontmoeting tussen staatshoofden. Een staatsbezoek kent vaste elementen, zoals een staatsbanket, vaak een kranslegging, ontvangsten door premier, parlement en soms ook de burgemeester van de hoofdstad.

Daaruit blijkt al dat het werkbezoek vorig jaar december van prinses Beatrix aan Curaçao nooit een staatsbezoek kon zijn: Beatrix is immers sinds 2013 geen koningin oftewel staatshoofd meer. Haar laatste staatsbezoeken waren in januari van dat jaar aan Brunei en Singapore.

Internationaal zijn er afspraken gemaakt over staatsbezoeken, bijvoorbeeld over het logies (voor hoeveel gasten) en het ere-escorte en dat het kortst regerende staatshoofd eerst op visite gaat bij zijn langer regerende collega.

* Staatsbezoeken aan het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg, Duitsland en Indonesië

Zo kwamen de presidenten van Estland, Letland en Litouwen snel even op audiëntie bij koningin Elizabeth zodat zij daarna naar die landen op staatsbezoek kon gaan. Die regels moeten bezoeken vergemakkelijken - en je kunt in onderling overleg altijd besluiten ervan af te wijken.  

Regel 2: Je kunt niet bij jezelf op bezoek gaan. Anders gezegd: ook als koningin had Beatrix geen staatsbezoek kunnen brengen aan Curaçao of één van de andere vijf Caribische eilanden van haar eigen Koninkrijk. Ze was daar immers zelf staatshoofd van.

Koningin Elizabeth heeft nog nooit een staatsbezoek gebracht aan Australië of Canada, terwijl ze er toch vaak is geweest. Dit omdat ze nu eenmaal ook staatshoofd is van die landen.

* Op visite in het eigen Koninkrijk: tweemaal Aruba en eenmaal Sint Maarten (2011, 2015)

Regel 3: een staatshoofd kan ook een officieel bezoek afleggen. Dat is dus géén staatsbezoek. Er bestaat ook niet zoiets als een ‘officieel staatsbezoek’. Een staatsbezoek is altijd officieel, de toevoeging is dus overbodig.

In een tijdperk waarin alles sneller moet gaan, biedt een officieel bezoek meer bewegingsvrijheid. Er zijn namelijk minder 'moetjes'. Gastheer is in de regel de regering (minister-president) en niet het staatshoofd, al kan met dat laatste worden gespeeld.

* Staatsbezoeken aan Nederland: Argentinië en Kaapverdië: welkomstceremonie, kranslegging, regeringslunch.

De Jordaanse koning Abdullah accepteerde een uitnodiging van koning Willem-Alexander voor een staatsbezoek, maar liet de visite omzetten in een officieel bezoek. Hij logeerde wel op paleis Noordeinde maar hoefde bijvoorbeeld geen krans te leggen in Amsterdam.

Koningin Beatrix en prins Claus gingen in augustus 1994 op officieel bezoek naar Oostenrijk; de visite had echter in alles het karakter en de elementen van een staatsbezoek en de Oostenrijkers noteerden het ook als zodanig. Maar vanwege dat minder formele karakter is het staatsbezoek van koning Willem-Alexander komende week aan het Alpenland pas het tweede Nederlandse staatsbezoek.

De vorige keer was in 1962. Koningin Juliana ging niet alleen met echtgenoot prins Bernhard, maar werd ook vergezeld door haar dochters de prinsessen Beatrix en Irene. 

* Staatsbezoeken (Vaticaan, India, Ierland, Baltische staten, Portugal) en officieel bezoek aan Canada van Margriet en Pieter.

Regel 4: Officiële bezoeken zijn niet voorbehouden aan het staatshoofd. Die kan ook andere familieleden op pad sturen voor een officieel bezoek. Zo zijn prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven verschillende keren op officieel bezoek naar Canada geweest, voor het laatst nog in mei.

Bij een officieel bezoek aan Nederland – dat kunnen ook premiers zijn – kan een formele ontvangst op het paleis – met bijvoorbeeld welkomstceremonie en lunch – ook worden vervangen door een audiëntie: een korte ontmoeting.

* Een kennismakingsbezoek aan Denemarken en werkbezoeken aan Duitsland.

Er zijn ook buitenlandse werkbezoeken. Die kunnen geheel naar eigen wensen worden ingericht. In de reeks werkbezoeken aan Duitse bondsstaten zaten formele elementen als een ontvangst door de ministers-presidenten van de deelstaten, vaak ook een door hen aangeboden lunch of diner, naast bemoeienissen met de meereizende handelsmissies.

Bij zijn aantreden in 2013 introduceerde koning Willem-Alexander nog een nieuwe vorm: het kennismakingsbezoek. Even een dagje op en neer om zich voor te stellen als nieuw staatshoofd, waardoor er niet gewacht hoefde te worden op een uitnodiging voor een staatsbezoek. Het voorbeeld werd snel gevolgd door de nieuwe koningen van België en Spanje, Filip en Felipe. 

© RB Hans Jacobs

Máxima opent 'Majoor Bosshardthuis'

Vanuit het vliegtuig dat woensdagmiddag met uren vertraging op Schiphol landde uit Buenos Aires, ging koningin Máxima vrijwel meteen door naar het nieuwe Majoor Bosshardthuis van het Leger des Heils in Amsterdam. Dat werd door Máxima geopend. 

Het historische huis aan de Oudezijds Voorburgwal was het woonhuis van majoor Bosshardt, waar zij kwetsbare mensen opving uit de binnenstad van Amsterdam. Het woonhuis is teruggebracht in oude staat en wordt een huis van beleving in ‘er voor een ander zijn’. De huiskamer van het pand zal een toevluchtsoord blijven voor kwetsbare mensen uit de Amsterdamse samenleving.

Koningin Máxima woonde in de Oude Kerk een bijeenkomst bij waar het leven van majoor Alida Bosshardt centraal stond. Vervolgens opende Máxima het huis door een wassen beeld van ‘de majoor’ te onthullen. Aansluitend kreeg zij een rondleiding door het pand en sprak zij met bezoekers van de buurthuiskamer. 

© RB; Bron: RVD; Beeld © RVD Patrick van Katwijk 

Koningin Máxima komt pas dag later thuis en mist aantal (werk)bezoeken

UPDATE Koningin Máxima is er maandag niet in geslaagd uit Buenos Aires te vertrekken. Dat betekende dat ze dinsdag twee belangrijke afspraken moest afzeggen, al sprak via een videoverbinding toch bij de bijeenkomst voor een schuldenzorgvrij Nederland. De verwachting is dat Máxima woensdag pas rond het middaguur op Schiphol landt. 

De koningin was het pinksterweekeinde met jongste dochter prinses Ariane in Argentinië. Hun visite viel samen met de vierde verjaardag van het zelf gekozen overlijden van Máxima’s jongere zus en Ariane’s (peet)tante Inés Zorreguieta.

De KLM-vlucht die de koningin maandagmiddag vanaf vliegveld Ezeiza had zullen nemen, werd geannuleerd. Dit vanwege een technisch mankement aan het toestel en niet zoals eerst gedacht vanwege het her en der annuleren van vluchten door KLM. Omboeking naar een andere vlucht, van Air France bijvoorbeeld, bleek niet mogelijk. Zowel maandag als dinsdag had het vliegveld te maken met ernstige mist en daardoor enorme vertragingen.

De KLM-vlucht van dinsdagmiddag (lokale tijd, 15:25 uur) heeft volgens opgave van het vliegveld Ezeiza bij vertrek enkele uren vertraging. Bij aankomst eerder op de dag was het toestel al drie uur te laat en daarna moest nog een retourtje worden gevlogen naar Santiago in Chili: dan stapelen de vertragingen zich op. 

• Ines met haar ouders tijdens een werkbezoek van Máxima aan Buenos Aires.

Bezoeken van Máxima aan haar geboorteland blijven bijna nooit onopgemerkt. Fotografen worden vaak getipt over haar aanwezigheid. Dit keer is geen uitzondering. Info.bae publiceerde mandag foto’s van moeder en dochter bij het huis van Máxima’s moeder. Ook broer Martín werd daar gezien.

Het is voor zover bekend de eerste reis van de koningin naar Argentinië sinds het begin van de coronapandemie begin 2020. In die tijd was haar moeder Maria Carmen Cerruti in Nederland, waar ze haar kleinkinderen gezelschap hield toen Willem-Alexander met Máxima op staatsbezoek was in Indonesië. Daarna gingen wereldwijd de grenzen dicht en bleef Máxima's moeder op Huis ten Bosch logeren.

Het afgelopen pinksterweekeinde wekte niet alleen de reislust op van Máxima en Ariane; ook Willem-Alexander stapte in het vliegtuig om in Washington DC de jaarlijkse Bilderbergconferentie bij te wonen.

© RB Hans Jacobs: Bron: Info.bae, Schiphol

Amalia laat een beetje van zichzelf zien

Het koninklijke nieuws wordt dinsdag min of meer beheerst door prinses Amalia – door veel media en ook door Claudia de Breij abusievelijk aangeduid met ‘kroonprinses.’ Aanleiding voor de tsunami aan berichten over de Prinses van Oranje is het verschijnen van het boekje ‘Amalia’ – de weerslag van gesprekken die De Breij de afgelopen maanden voerde met de oudste dochter van Willem-Alexander en Máxima.

Het 112 pagina’s tellende geschrift past in de traditie van eerdere uitgaven aan de vooravond van de achttiende verjaardag van Amalia’s vader (in 1985) en haar grootmoeder in 1956. Renate Rubinstein had 88 pagina’s om de toekomstige koning te portretteren, Hella S. Haasse gebruikte 134 pagina’s voor prinses Beatrix.

Het is een open deur om te zeggen dat we dankzij de publicatie meer te weten zijn gekomen over Amalia die op 7 december meerderjarig en troongerechtigd wordt. Er was amper wat over haar bekend, dus alle informatie is méér informatie.

Willem-Alexander en Máxima hebben hun dochters consequent en fanatiek afgeschermd van de media, en Amalia laat in het boekje weten dat fijn te hebben gevonden. Al die aandacht is nergens goed voor. ,,Dat is straks helemaal zo. Dan kijkt iedereen naar je of je een goudvis op je hoofd hebt. Dat is nu al zo als ik met mama de stad in ga.”

Amalia vond het boek overigens aanvankelijk maar onzin. ,,Wat heb ik gepresteerd. Je bent geen Nelson Mandela, dat je apartheid de wereld uit hebt geholpen. Waarom nu al een boek?” Gaandeweg het project dat in maart al begon, werd ze enthousiaster en streefde ze ook naar volledigheid. In een dinsdag verschenen filmpje zegt ze het resultaat wel ‘cool’ te vinden en benieuwd te zijn naar wat ze er zelf over veertig jaar van zal vinden.

Het is in elk geval een aardig ‘snapshot’ zoals Amalia zelf ook zegt.

Veel onderwerpen komen aan bod, al worden ze niet echt uitgediept. De lezer zou regelmatig willen dat Claudia de Breij eens doorvroeg en Amalia nog eens wat meer aan het woord zou laten. Maar misschien is dat ook teveel gevraagd voor een jonge meid van zeventien jaar, al weet die al aardig wat ze wil en heeft ze zich al een aantal jaren geleden verzoend met haar ‘lot’ of toekomstige rol.

De actie van ‘Republiek’ om haar daarvan te bevrijden - #FreeAmalia – is aan haar niet besteed, maar ze maakt zich er ook niet druk om. ,,Ze mogen het best doen hoor, dan ga ik door met leven. Maar de monarchie is zoveel groter dan mijzelf. Ik ben geboren binnen een leven en dat heb ik geaccepteerd. Ergens blijft het altijd nog lastig. Maar aan de andere kant heb ik het al volledig geaccepteerd. Het gaat over zoveel meer dan over mijzelf.”

Amalia is een perfectionist en lijkt op haar oma Beatrix, al ziet ze zichzelf als iets meegaander dan de voormalige koningin. Ze houdt niet van conflicten en laat confrontaties met haar ouders graag over aan de van ander hout gesneden prinses Alexia. ,,Ik was nooit de rebel, heb nooit problemen gemaakt om problemen te maken. Ik vind ruzie sowieso heel irritant. En qua opvoeding van mijn ouders heb ik gewoon het idee dat ze me een doel geven, om mezelf te verbeteren en een goed mens proberen te zijn.”

Echt gelovig is ze niet. Ze heeft wel het gevoel dat er iets overkoepelends is ,,dat ik voor het gemak God noem. Maar ik kan er geen naam aan geven en ik heb die behoefte ook niet.” Mensen die zeggen dat ze in naam van God iets doen, zijn bij haar helemaal aan het verkeerde adres. ,,Kom bij mij niet aan met ‘God wou dat ik het deed’. Je bent zelf verantwoordelijk.”

Er wordt gepraat over kleding en de adviezen van Máxima, liefde voor tiara’s, paardrijden - ,,Op een paard ben ik het meest wie ik ben. Als je me echt wilt leren kennen, moet je me zien rijden.”- zingen, vriendjes – Duitse jongens zijn minder lomp dan Nederlandse – de verantwoordelijkheid voor het ondertekenen van wetten, de aprèskimuziek waarmee ze wakker wil worden, sporten, maar ook over het inroepen van hulp wanneer je met jezelf in de knoop zit.

,,Ik vind het geen taboe. En geen probleem om dat in het openbaar te zeggen. Soms word het me allemaal teveel en dan praat ik met iemand. Als ik er behoefte aan heb, maak ik een afspraak. Even je hart luchten en dan ben ik weer voor een maand klaar. Af en toe praten met een professional vind ik heel normaal, zeker ook na wat er met mijn tante is gebeurd. Iedereen praat over gezond eten en sporten. En dat ís ook heel belangrijk. Maar hoe belangrijk is het om je mentale gezondheid bij te houden. Het een kan niet zonder het ander.”

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB, RVD

Oranjes willen praten over zaak-Poch

Alexander Rinnooy Kan gaat in opdracht van minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) onderzoek doen naar de mogelijke bemoeienis van het Koninklijk Huis in de zaak van Transavia-piloot Julio Poch. Dat heeft de minister dinsdag aan de Tweede Kamer laten weten. De Kamer had om een onafhankelijk onderzoek gevraagd.

Opmerkelijk is de begeleidende brief van het Kabinet van de Koning die tegelijkertijd naar het parlement is gestuurd. Daarin staat onder meer het volgende:

‘Graag informeer ik u tevens langs deze weg dat Zijne Majesteit de Koning, Hare Majesteit Koningin Máxima en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix mij hebben verzocht aan u door te geven dat zij indien nodig en desgevraagd met u het gesprek willen aangaan in het kader van uw onderzoek.

Ten slotte dient deze brief om u, namens Zijne Majesteit de Koning, toe te zeggen dat ook de leden van de Hofhouding en de medewerkers van de Dienst Koninklijk Huis desgevraagd die medewerking zullen verlenen die nodig is voor de uitvoering van het onderzoek. Ook hiervoor geldt dat nog nadere afspraken gemaakt kunnen worden.’

De Tweede Kamer heeft tijdens een debat op 14 september 2021 over de gang van zaken rondom de uitlevering van Julio Poch aan Argentinië een motie ingediend met het verzoek onafhankelijk onderzoek te laten doen naar vermeende beïnvloeding van het Koninklijk Huis in de strafzaak Poch.

Dit mede naar aanleiding van onderzoek dat al was ingesteld en waarin aan de orde kwam dat er een telefoontje dat gepleegd zou zijn naar de toenmalige vice-president van Eurojust. De commissie-Rinnooy Kan zal daarom de volgende aspecten in het onderzoek meenemen:

• de vraag hoe het onderzoek naar Poch in de voorzomer van 2007 buiten het Openbaar Ministerie en de Nationale Recherche bekend kon zijn, aangezien slechts een gering aantal personen op dat moment op de hoogte was;
• de betekenis van de door de toenmalige vicepresident van Eurojust gedane uitlatingen in zijn gesprek met de Commissie Dossier J.A. Poch.

Begin dit jaar schreef Royalblog over de zaak: 

Uit kringen rond het Koninklijk Huis - dat zijn nogal wat mensen - zou "beweerderlijk" een poging zijn gedaan invloed uit te oefenen op het onderzoek naar de van oorsprong Argentijnse oud-Transavia-piloot Julio Poch.

Dat bleek uit een onderzoeksrapport waartoe minister Ferd Grapperhaus in 2019 opdracht had gegeven. Vraag was onder meer of er destijds zorgvuldig en juist is gehandeld inzake Poch, die vlak voor zijn afzwaaien in Spanje werd opgepakt en aan Argentinië werd overgedragen.

Hij werd ervan verdacht deel te hebben genomen aan de zogenoemde 'dodenvluchten' (vuelos de la muerte), waarbij het toenmalige Argentijnse militaire regime (vermeende) tegenstanders vanuit vliegtuigen in de Rio de la Plata-rivier of in zee liet gooien. Het rapport meldt dat er aangaande de behandeling van zijn zaak ,,zorgvuldig" zou zijn gehandeld, een lezing die Julio Poch en zijn advocaat Gert-Jan Knoops bestrijden.

Immers: Poch was Nederlands staatsburger en werd in feite via een truc en een omweg uitgeleverd aan Argentinië. Hij zat daar acht jaar lang in voorarrest, maar werd uiteindelijk vrijgesproken. Er was een dilemma schrijft NOS-verslaggever Bas Haan: De vraag was: helpen we de Argentijnen met het risico het verwijt te krijgen dat we een Nederlands staatsburger niet beschermen? Of helpen we de Argentijnen niet, met het risico het verwijt te krijgen een oorlogsmisdadiger te beschermen?

In het rapport kwam een passage naar voren die meteen alle aandacht trok: een telefoontje van een onbekende vrouw dat in 2007 binnenkwam bij de Nederlandse vertegenwoordiger van Eurojust, Roelof Jan Manschot. Die werd overvallen met de vraag of de zaak rond Poch nu nodig was, omdat het ,,zo pijnlijk" zou zijn voor prinses Máxima.

Veel meer kon Manschot zich ook niet herinneren, ook niet namens wie de dame sprak. Het leek eigen initiatief en de commissie kon er verder niks over vinden.

De Rijksvoorlichtingsdienst kwam met een korte verklaring:

,,Er wordt een voorval genoemd dat mogelijk wees op een rol van het Koninklijk Huis is onderzocht en daar is niets uitgekomen. Er wordt een telefoongesprek beschreven, maar daarvan is niet bevestigd dat het afkomstig was uit kringen van het Koninklijk Huis of kringen daarom heen. In elk geval heeft dat geen gevolgen gekregen.

De commissie heeft de interventiepoging voorgelegd aan het Kabinet van de Koning. De directeur van het Kabinet van de Koning is dit op verzoek van de commissie nagegaan en heeft navraag gedaan. Dat heeft niets opgeleverd. In databases, gespreksnotities en agenda’s uit de periode 2001-2011 is niets gevonden.

Daarnaast heeft hij mensen gesproken die, als zo’n telefoontje er zou zijn geweest, mogelijk betrokken zouden kunnen zijn. Mensen die destijds bij de Dienst Koninklijk Huis werkten, maar ook de koning, koningin Máxima en prinses Beatrix. Allen hebben aangegeven dat hen niets bijstaat van een dergelijke interventiepoging."

Maar het is natuurlijk curieus - en het is niet onmogelijk dat iemand 'namens' heeft gebeld. Manschot had geen aantekeningen gemaakt (ook curieus, als je zo'n gesprek krijgt!, hj). Waarom 'kringen rond het Koninklijk Huis' tussenbeide wilden komen, is niet zo helder.

Máxima was in 2007 al aardig 'ingeburgerd', was het jaar daarvoor zelfs met haar schoonmoeder koningin Beatrix op staatsbezoek geweest in haar geboorteland. Er was weliswaar nog altijd discussie over de rol van Máxima's vader Jorge Zorreguieta als onderminister tijdens het bewind van de junta, maar het simpele feit dat die misdaden weer in de aandacht zouden komen vanwege Poch, had toch weinig van doen met Máxima.

© RB; Bronnen: NOS, ANP, RVD

Jarige Máxima: 'Ik leef in vandaag en houd me niet bezig met mijn verleden'

Is het vraaggesprek met koningin Máxima al van genoeg kanten belicht? Met 3,2 miljoen kijkers was het nummer één op de top-25 van best bekeken programma's, en op Twitter was #máxima50 trending. Veel reacties waren positief, al verschilden de meningen over wát er dan precies positief was en over ondervrager Matthijs van Nieuwkerk heerste meer verdeeldheid.

,,Ik word ietsje ouder, elke dag, maar het is prima dat ik ouder mag worden”, opende Máxima de conversatie. Ze had gekozen voor haar werkkamer, met sinds kort heel opvallend een schilderij van Willem van Oranje aan de muur. Van Nieuwkerk zag een 'schalks' kijkende koning op een foto, en moest toen uitleggen wat 'schalks' betekende.

Koningin Máxima had in de aanloop naar haar verjaardag niet zo'n behoefte aan een groot vraaggesprek. Aandacht voor 'Meer muziek in de klas' was haar veel liever. Ze wilde wel meer vertellen over haar talrijke werkzaamheden – zoals een krant dinsdag schreef: ze wilde het hebben over haar LinkedIn profiel – en niet over zichzelf.

Matthijs van Nieuwkerk wilde het natuurlijk juist daarover hebben en de rest van Nederland schakelde ook om die reden in. Máxima zei wijze dingen over financiële toegankelijkheid voor de wereldbevolking, de sociale cohesie met het Oranjefonds en over de benadering van schulden – ,,iedereen is vol goede bedoelingen, maar we hebben het zo gecompliceerd gemaakt”- maar de aandacht ging uit naar het verhaal over haar zus Inés en over haar kennismaking met Alexander.

Al was dat laatste toch wel erg ,,oud nieuws”. Van Nieuwkerk wilde het recente boek 'Moederland' gebruiken om door een deel van Máxima's leven te wandelen, maar de koningin torpedeerde die wens al meteen door te zeggen dat ze het niet had gelezen en ook niet van plan was het te lezen. ,,Ik leef in vandaag en houd me niet bezig met mijn verleden. Ik vind het hartstikke moeilijk om over mijzelf te lezen.”

Maar ondertussen haalde Máxima wel een van de beweringen uit het slothoofdstuk vna het boek onderuit. Daarin werd gesteld dat ze bijna wanhopig op zoek was naar de ware liefde, maar volgens de koningin had ze zich in die tijd juist verzoend met het feit dat ze wellicht niet zou trouwen. Ze stelde dan ook hoge eisen aan een potentiële echtgenoot, en met een prins trouwen leek haar na de eerste kennismaking met Alexander ook niks. ,,Daar wil ik zover mogelijk van weg blijven.”

De rest is uiteraard geschiedenis.

,,De traan” had er in een verjaardagsprogramma niet in gehoeven – dat zou tot 2027 bewaard kunnen worden, bij het zilveren huwelijk. Grappig was wel de anekdote over hoe Amalia zo'n tien jaar geleden reageerde op het zien van die traan. Ze wilde weten wat papa haar mama had aangedaan. De trouwdag was de mooiste dag van haar leven, maar tegelijkertijd heel tegenstrijdig ook niet want haar ouders waren er niet bij.

Máxima kreeg de ,,gouden vraag”: ,,wát áls...” Onzinnig natuurlijk omdat niemand weet hoe het leven anders zou zijn gelopen als – in dit geval – Máxima en Alexander niet tegen elkaar aan waren gelopen in Sevilla in 1999.

Zus Inés kwam bijna terloops ter sprake, maar Van Nieuwkerk zal er over hebben nagedacht. Het ging over Máxima's werk voor de geestelijke gezondheidszorg, en de koningin probeerde het gesprek ook steeds weer die kant uit te sturen maar Matthijs probeerde toch meer te weten te komen over ,,onze, lieve, begaafde Inés.” ,,We hebben ons best gedaan, maar we wisten niet beter”, zei Máxima, die zichzelf geen verwijten maakte, maar die toch het gevoel had nog meer gedaan te kunnen hebben. ,,Ze had zoveel talenten, maar dat zag ze zelf niet.”

De koningin vertelde in het blokje over haar VN-werk het stiekem wel fijn te vinden dat ze door de coronapandemie niet kan reizen. ,,Voor corona reisde ik eigenlijk teveel”, meende ze, en nu deed ze dezelfde gesprekken via Zoom en had ze de kans voordat dochters Amalia en Alexia het huis uit gaan nog tijd met hen door te brengen.

Van Nieuwkerk wist dat hij nergens meer zijn gezicht zou kunnen laten zien wanneer hij niet een aantal heikele punten aan de orde stelde. Toen hij begon over populariteitscijfers vatte Máxima de stier meteen bij de horens en sprak over de Griekse vakantie-midden-in-coronatijd. Ze heeft er hartzeer van. ,,We hebben ons gefocust of wat nog kon en het mocht nog steeds”, verdedigde ze de keuze, maar het ,,was niet solidair.”

De koningin liet daar eigenlijk blijken met haar man in een eigen bubbel te hebben verkeerd, zonder aandacht voor de maatschappelijke onrust en ontwikkelingen en zonder te luisteren naar de oproep van minister-president Mark Rutte in de week waarop ze met vakantie gingen. En omdat de vragensteller met de koningin nu toch virtueel in Griekenland verkeerde, kon een vraag over de snelle boot er ook wel bij. ,,Hoge bomen vangen veel wind”, stelde Máxima nuchter, en haar man had die boot graag willen hebben ,,maar het mag niet afdoen aan het werk dat hij voor Nederland doet.”

De boot was in feite een zwaktebod van Van Nieuwkerk. Privé-uitgaven zijn privé. Dat geldt voor iedereen in Nederland. Wat wel aan de orde kan worden gesteld – maar dan niet in een gesprek met Máxima, want die kan er daar niet op antwoorden – is de hoogte van de uitkering aan de Oranjes. Maar wanneer dat geld eenmaal is gegeven, dan past terughoudendheid.

In het laatste segment van het gesprek kwamen moederschap, dochters en echtgenoot (,,hij is mijn anker”) ter sprake. ,,Ik zie haar niet als toekomstige koningin, maar als mijn kleine baby”, zei Máxima over haar oudste dochter Amalia die maandag aan haar eindexamen is begonnen. ,,Ik denk dat ze het heel goed aankan”, vertelde ze over de toekomst. ,,Het is een meisje met heel veel talenten.”

De passie en emotie waarmee Máxima over haar man sprak, werd op sociale media breed uitgemeten, evenals een scherpe uitspraak eerder in het gesprek waarin ze zich afvroeg waarom haar man de vraag kreeg hoe het is om met een ambitieuze vrouw te zijn getrouwd. ,,Waarom wordt die vraag alleen aan een man gesteld?”

© RB Hans Jacobs; Beeld: screenshots NOS

Alfajores zelf bakken of zelf kopen

Koningin Máxima heeft vorig jaar gezorgd dat de typisch Argentijnse koekjes 'alfajores' opeens in het brandpunt van de belangstelling staan. De koningin deelde bij haar 49ste verjaardag haar moeders recept op sociale media en in tal van keukens werd daarna de oven opgestookt. Ook bij Melly's Cookie Bar naast het Koninklijk Paleis in Amsterdam, waar de alfajores – een koekje met 'dulce de leche' – vers worden gemaakt, was een grotere toeloop.

,,Opmerkelijk hoe dat gaat. We maken al zeventien jaar alfajores en daar was bij Nederlanders maar weinig interesse voor. Maar dan deelt de koningin haar recept en krijgen we opeens overal vandaan telefoontjes van mensen die willen bestellen”, vertelt manager Daniel Mellicovsky licht geamuseerd.

Voor zover bekend is zijn zaak de enige in Nederland waar alfajores worden gebakken, en dat al sinds 2004. Ook koningin Máxima wist Melly's te vinden. Een foto van haar bezoek hangt bescheiden in de bakkerij. ,,Het zijn voornamelijk Argentijnen en Zuid-Amerikanen die alfajores kopen”, weet Mellicovsky uit ervaring.

,,Nederlanders kenden het niet. Dan vroegen ze in de winkel 'wat is dat?' Over het algemeen vinden Nederlanders ze ook te zoet. Maar eigenlijk is het gek. Nutella wordt wel gegeten en dat heeft net zoveel suiker, alleen aan die smaak zijn Nederlanders gewend.”

De beheerder van de populaire 'cookie bar', waar naast koffie en alfajores, ook Argentijnse mate-thee en zelf gemaakte cakes en appelstrudel verkrijgbaar zijn, denkt dan ook niet dat heel Nederland opeens verliefd wordt op de koekjes. Niet op de manier althans waarop in het verleden in Denemarken de uit Frankrijk afkomstige prins-gemaal Henrik de Denen wist te interesseren voor Franse wijn.

,,In Argentinië gaat geen feestelijke gebeurtenis voorbij zonder dat alfajores worden gemaakt, meestal in grote hoeveelheden. Ze kunnen ook makkelijk worden ingevroren voor een volgende gelegenheid. Het recept is eenvoudig en iedereen vindt natuurlijk dat zijn moeder of oma de beste alfajores maakt. Máxima gebruikte ook haar moeders recept”, zegt Daniel Mellicovsky.

Hij gebruikt het recept van een tante. Hoe ze er precies aan is gekomen, vermeldt de familiehistorie niet. ,,Alfajores met maizena, zoals Máxima maakte, is het traditionele recept. Wij maken ook variaties, met chocolade en merengue.” Het bereiden is geen hogere wiskunde. ,,Als je kunt bakken, dan kun je ze maken.” Ook de 'dulce de leche' kan zelf worden gemaakt, maar bij Melly's zijn ook potten met de zoetigheid te koop.

In Argentinië bestaat ook een 'light' variant. Mellicovsky moet nog eens kijken of die beter aanslaat bij zijn Nederlandse klanten. De onbekendheid met de alfajores is dankzij Máxima verdwenen. Nu moet het nog lekker worden gevonden.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB; © MPE Patrick van Katwijk

Vogue ziet Máxima het liefst in zwart-wit

Wéér een speciale editie in de schappen van de weer geopende tijdschriftenwinkels: 'Máxima. Our Queen' van Vogue. Een prijzig blad (adviesprijs 14,99 euro) overigens. Maar is het ook de uitgave waard?

Smaken en interesses verschillen natuurlijk. Het blad is fors uitgevallen met 170 pagina's (!) – nog net iets meer dan de Máxima special van Libelle Royal (148 pagina's, à 7,99 euro). Vogue heeft gezocht naar een originele benadering van het onderwerp, Libelle volgde een meer vertrouwde koers, en kopieerde daarmee enigszins de Máxima-editie van Vorsten van vorig jaar.

Opvallend en opmerkelijk in Vogue is het fotogebruik, of eigenlijk de wijze waarop foto's worden gebruikt. Er is bewust heel veel kleur weggehaald. Foto's zijn zwart-wit afgedrukt, met als eigenaardigheid dat in het bijschrift vervolgens wordt beschreven welke kleur kleding de koningin op de foto aanhad.

Over Máxima wordt met grove pennestreken geschreven, aan de hand van de recente boeken van Marcia Luyten en Rick Evers, en met hulp van wat plak- en knipwerk. Dat levert geen nieuwe inzichten op, alleen een andere, lossere manier van vertellen.

Grappig bedacht is 'De Kroon': het script voor drie seizoenen van deze populaire Netflix-serie, maar dan niet met de Windsors maar met de Oranjes in de hoofdrollen. Seizoen 1 is alles rond Juliana en Bernhard, seizoen 2 handelt over de huwelijken en affaires van hun kinderen en in seizoen 3 staat het gezin van Beatrix centraal: ook de huwelijken, maar eveneens nichtje prinses Margarita.

Libelle maakte de grote fout niet te wachten of rekening te houden met 'Moederland', het boek over Máxima's Argentijnse jaren. Dat namelijk vertelt veel meer daar over dan ooit bekend was, waardoor het verhaal over Máxima's jonge jaren achterhaald is en deels onjuist of onvolledig.

Ook Máxima's collega-koninginnen worden besproken – zonder enige kennis. Letizia is ongetwijfeld ook tot haar eigen verbazing opeens heel populair in Spanje en de Noorse prinses Märtha Louise heeft inmiddels een compleet niet-koninklijk leven buiten Zweden (technisch correct, ze woont immers in Noorwegen) …

Er wordt tevens beweerd dat Märtha Louise voor de eer bedankte om troonopvolger te worden nadat ,,speciaal voor haar de grondwet werd veranderd zodat zij als eerstgeborene koningin kon worden.” Onzin natuurlijk. Want de verandering was anders dan in Zweden in 1978 niet met terugwerkende kracht; broer Haakon bleef gewoon kroonprins.

Libelle zou eigenlijk eens moeten investeren in schrijvers die ook weten waarover ze het hebben en die niet alleen maar andermans proza kopieëren of Wikipedia in eigen woorden overschrijven, en als dat teveel is gevraagd zou een eindredacteur die de bovenstaande onvolkomendheden eruit haalt ook een aanrader zijn.

Voor het beeld echter, voor wie nooit genoeg krijgt van de eindeloze stroom foto's van Máxima in een al even eindeloze reeks verschillende creaties, is het een leuk hebbedingetje. Maar dan is eigenlijk het boek 'Máxima. Glans van Oranje' een betere en meer duurzame investering.

© RB Hans Jacobs

Boeken over jarige koningin Máxima

Met de publicatie van het boek 'Moederland' zijn voor het eerst sinds Máxima Zorreguieta haar entree op het Nederlandse toneel maakte haar jeugd en afkomst goed in beeld gebracht. Journalist en auteur Marcia Luyten slaagde erin medewerking te krijgen van Máxima's familie, Argentijnse vriendenkring, oud-studiegenoten en voormalige collega's.

Die vertelden haar in met toestemming van Máxima in detail, maar wel anoniem, over de waarden waarmee Máxima opgroeide en in welk het milieu dat gebeurde: een hechte, sportieve, samengestelde familie, met politiek conservatieve denkbeelden maar in andere zaken best vooruitstrevend en in alle opzichten zeer ambitieus. De afgelopen jaren was bijna niemand bereid geweest herinneringen op te halen aan Máxima's leven in Argentinië.

'Moederland' is het eerste deel van een tweedelige 'biografische schets' van de maandag vijftig jaar wordende koningin Máxima. Het boek waaraan Luyten sinds 2018 heeft gewerkt, handelt over het afgesloten Argentijnse levensfase van Máxima en eindigt rond 1999 wanneer er een Nederlandse prins haar wereld binnenstapt.

Er was eenvoudig teveel materiaal voor het oorspronkelijk geplande ene boek, mede omdat Luyten vele tientallen pagina's wijdt aan de turbulente geschiedenis van Argentinië. Het is de bedoeling dat het tweede deel 'Vaderland' eind volgend jaar klaar is. Dat gaat over de Nederlandse jaren van Máxima.

Een echte biografie wil Luyten het niet noemen en ze heeft ook lang geaarzeld of ze het verzoek van uitgeverij De Bezige Bij zou aannemen. Een levensbeschrijving is beter te maken wanneer de hoofdpersoon niet meer leeft, zo schrijft ze in haar voorwoord. Bij een koningin geldt dat nog meer. Er zijn dan maar weinig mensen bereid openlijk over haar te spreken. ,,Discretie is gebleven”, aldus Luyten.

Ook de koninklijke archieven blijven gesloten en medewerking in de vorm van diepgaande gesprekken met Máxima of andere leden van het Koninklijk Huis zat er ook niet in. Maar dat gaf als voordeel dat er in het paleis of bij het ministerie van Algemene Zaken niemand over haar schouder hoefde mee te lezen.

Rick Evers (33), die al tien jaar zelfverzekerd aan de weg timmert als royaltyverslaggever voor tal van media, bedacht dat hij ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van Máxima een beeld wilde schetsen van een doorsnee werkjaar van de koningin. Van Prinsjesdag 2019 tot Prinsjesdag 2020.

Dat zou een interessante blauwdruk opleveren van haar activiteiten. Die volgen immers elk jaar deels eenzelfde parcours, met onder meer Koningsdag en Prinsjesdag als ankerpunten. Evers was al een half jaar aan de slag toen de coronapandemie ook de koninklijke agenda op zijn kop zette.

,,Het is daardoor meer een tijdsbeeld geworden dan een blauwdruk”, aldus Evers. ,,Ik zag Máxima minder en veel activiteiten gingen niet door. Er waren geen staatsbezoeken meer en nauwelijks publieke optredens, maar er waren ook voordelen. Ik had veel meer tijd om met tientallen mensen te spreken en die mensen hadden ook meer tijd. Uitgebreide verhalen over hoe Máxima haar werk aanpakt, maar ook hoe ze snel wist te schakelen naar een andere werkwijze.”

De koningin liet zich voor het boek niet uitgebreid interviewen, maar het paleis gaf wel groen licht aan de organisaties en instellingen waarbij Máxima is betrokken om met Evers te praten. ,,Ze had al deze mensen ook een negatief advies kunnen geven”, weet de auteur.

Máxima maakte overigens in de marge van de schaarse bezoeken die ze nog aflegde af en toe wel tijd om een toelichting te geven en ook haar naaste medewerkers waren tot een gesprek bereid. Maar zoals wel vaker bij boeken over de Oranjes, wilde niet iedereen met naam en toenaam worden genoemd. In het boek 'Máxima. Meer dan Majesteit' draait het om de inhoud van de veelzijdige werkzaamheden van de koningin.

De 'verpakking' – de kleding en de franje – worden wel aangestipt, maar de nadruk ligt op haar inspanningen voor bijvoorbeeld het Prinses Máxima Centrum, het bereiken van meer muziekonderwijs in Nederland, goede educatie over geldzaken en het beheer van de koninklijke stichtingen. Daardoor ontstaat een beter beeld van de taken die Máxima op zich heeft genomen. Want als echtgenote van het staatshoofd hoeft ze eigenlijk niks te doen.

Voor wie liever plaatjes kijkt dan een uitvoerige beschouwing leest over leven en werken van Máxima, is er een fraai vorm gegeven en dik fotoboek (214 pagina's): Máxima. Glans van Oranje. Tekst speelt een ondergeschikte rol, het gaat om het beeld dat voor een belangrijk deel is aangeleverd door fotograaf Robin Utrecht (43 foto's), op afstand gevolgd door Patrick van Katwijk (17) en Frank van Beek (13). 

 

© RB Hans Jacobs

'Moederland': nieuwsgierige naar vroege jaren Máxima komt ruim aan zijn trekken

Liefhebbers van boeken over de Oranjes en het bijzonder Máxima worden deze weken verwend. Donderdag verschijnt 'Máxima Zorreguieta, Moederland' over de Argentijnse jaren van de huidige koningin, van geboorte tot aan haar verhuizing naar New York. Een vervolg komt er in 'Vaderland'. Daar is nog geen verschijningsdatum van bekend, maar eind 2022 is de voorlopige planning.

'Moederland' kan als een uit de hand gelopen project worden beschouwd. Journalist en auteur Marcia Luyten accepteerde na lang aarzelen de opdracht om een biografie te schrijven over Máxima. Haar vijftigste verjaardag komende maand zou daarvoor een mooie aanleiding zijn. De hier eerder aangestipte boeken 'Máxima. Meer dan Majesteit' en 'Máxima. Glans van Oranje' zijn ook om die reden nú verschenen.

In verschillende interviews en ook in het voorwoord van haar boek vertelde de schrijfster waarom ze aanvankelijk niet stond te popelen om aan de slag te gaan met het levensverhaal van de koningin. Allereerst misschien omdat de hoofdpersoon van haar boek nog in leven is, waardoor meteen duidelijk was dat archieven e.d. gesloten zouden blijven.

Ook zouden – zeker in Nederland – mensen die Máxima kenden niet zonder terughoudendheid over haar praten. En de kans dat de koningin zélf haar verhaal zou vertellen, leek ook uitgesloten. In dat licht bezien is het opmerkelijk dat er niet, zoals gepland, één boek maar zelfs twee boeken voortvloeien uit de arbeid en het speurwerk van Marcia Luyten.

De doorbraak kwam toen Máxima haar familie, vrienden, ex-studiegenoten en oud-collega's liet weten geen bezwaar te hebben wanneer ze met de schrijfster zouden praten. Bij het lezen van het zeer goed geschreven boek wordt duidelijk dat Luyten héél dicht bij de persoon van de jeugdige Máxima is gekomen.

Ze wist in haar ogen zoveel op te diepen, dat een tweedeling in het biografisch portret beter was.

Het eerste deel kon zelfs verhalend zijn – alles is echt gebeurd, verzekert Luyten, ook al wilden de bronnen anoniem blijven – omdat het om een afgesloten hoofdstuk in het leven van Máxima gaat.

Het volgende deel zal meer beschouwelijk zijn, omdat bronnen naar verwachting minder prijs zullen geven. Een tweedeling in Máxima's leven: voor Willem-Alexander en met Willem-Alexander en een verschil in leven in Argentinië en daarna in Nederland.

Wie 'Moederland' ter hand neemt, krijgt meteen ook een langdurig en uitvoerig college historie en cultuurgeschiedenis van Argentinië. Luyten vond dat kennelijk noodzakelijk om Máxima in haar tijd te plaatsen, en om haar achtergrond en opvoeding te duiden.

Argentinië is een schizofreen land, een wannabe Europees land op het Zuid-Amerikaanse continent dat de afgelopen eeuw zo'n beetje bij elke kruising consequent de verkeerde afslag nam. Zo kwam het land terecht in de jaren van terreur in de jaren zeventig, met een junta van elkaar tegenwerkende en bespionnerende krijgsmachtonderdelen en een regering waarin ook Máxima's vader Jorge Zorreguieta diende.

Luyten beschrijft zijn conservatieve gedachtengoed, zijn positie in de Argentijnse standenmaatschappij, zijn zorg voor een samengesteld gezin (hij had zeven kinderen uit twee huwelijken) en zijn gedrevenheid en knappe balanceeract.

Tegen die achtergrond groeit Máxima op.

Als het haar leven wordt voorgesteld als een landkaart dan kan worden gezegd dat de coördinaten op die kaart in de afgelopen twintig jaar wel bekend waren maar dat Luyten erin is geslaagd de verschillende vakken kleur te geven en in te vullen.

Over het leven op het dure, elitaire Engelstalige Northlands, Máxima's strenge en door orde gedreven, maar zorgzame moeder, onzekerheid over de vormen en proporties van haar nog groeiende lijf, de eerste vriendjes, de sportieve aanleg, en de studie macro-economie aan de streng-katholieke universiteit.

Of het allemaal even relevant of interessant is, moet de iedere lezer voor zichzelf uitmaken. Wie meer te weten wil komen over leven en werk van Máxima nù wordt beter bediend door Rick Evers, al is zijn boek niet zo meeslepend. Maar in 'Moederland' zijn zeker aanknopingspunten en karaktertrekken die we nu tegenkomen of kennen van 'koningin' Máxima. En wie nieuwsgierig is naar haar vroegere jaren komt in het boek ruim aan zijn trekken.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB, en © MPE Patrick van Katwijk

De Bezige Bij: Máxima Zorreguieta, Moederland door Marcia Luyten, €26,99