Het is jammer dat prins Bernhard geen trek had in een gesprek met Michiel Couzy en Maarten van Dun, de journalisten van Het Parool achter 'Zakenprins. De jacht naar succes van Bernhard van Oranje'. Het onderwep van het geschrift had er geen vertrouwen in. ,,Ik weet al welke kant het opgaat. Het wordt toch een 'kutboek'”, zo citeren de auteurs de reactie van Bernhard van Oranje.
Lees ook: Bernhard wil geen afstand doen van titel
Het wantrouwen van Bernhard was niet onterecht. Couzy en Van Dun hadden hem al langere tijd in het vizier. Ze hebben in 2017 onderzoek gedaan naar de grootste particuliere huizenbezitters in Amsterdam. Dit om een beeld te krijgen van de opkomst van beleggers in de stad en de gevolgen daarvan voor de toch al oververhitte woningmarkt.
Uit het speur- en spitwerk komen 21 particuliere beleggers naar voren die meer dan honderd adressen in het bezit hebben. Onder hen Bernhard van Oranje. Daarmee kwam de prins in een aanzwellende mediastorm terecht. Het leverde hem het etiket 'pandjesprins' op en vorderingen van de gemeente Amsterdam. En politieke partijen zagen hun kans schoon. Er moest een 'Prins Bernhardtaks' komen.
In het boek wordt redelijk zakelijk uit de doeken gedaan wat er allemaal speelt en keer op keer wordt benadrukt dat Bernhard in feite niets anders doet dan andere huizenbezitters. Dat maakt een aantal zaken niet goed, maar andere dingen ook niet fout. Couzy en Van Dun beschrijven de tegenstrijdigheid waarmee de prins (al zijn hele leven) mee te maken heeft.
Aan de ene kant willen de Nederlanders dat de prinsen hun eigen brood verdienen. Het is dus goed dat Bernhard ondernemerschap toont in plaats van achterover te leunen. Hoe vaak wordt niet geklaagd dat de Oranjes van 'onze belastingcenten' leven? Dat is bij Bernhard niet het geval, stellen de auteurs. 'Hij werkt voor zijn geld en bezit onmiskenbaar de veelgeprezen Nederlandse handelsgeest.'
'Maar Bernhard roept hevige gevoelens op onder de meer egalitaire Nederlanders. Zij menen dat hij ongeneerd misbruik maakt van zijn bevoorrechte positie. Bernhard wordt het symbool van een inhalige elite die onvoldoende dankbaar is voor de kansen die Nederland hun heeft geboden'. En in de huizenaffaire is hij zich kennelijk onbewust van alle bijkomende gevoeligheden.
Er blijken grenzen aan wat het publiek van een 'zakenprins' tolereert. Terecht of niet. 'In hem zijn vraagstukken uitvergroot over ethisch zakendoen en maatschappelijke verantwoordelijkheid, of hij dat nu wil of niet.',,Ik weet al welke kant het opgaat”, is een miscalculatie van Bernhard. Het is geen schotschrift, er wordt ook niet vilein tegen de schenen geschopt zoals bijvoorbeeld Quote graag mag doen in verhalen over de prins.
De auteurs doen een serieuze poging – 'zo eerlijk en compleet mogelijk' – zijn beweegredenen te begrijpen en brengen verschillende onderdelen van zijn talrijke bezigheden in kaart. Van de boten van Waterdream, de nearsourcing in Servië en andere, meer duistere deals aldaar, het gesjoemel rond Antonov, zijn ziekte en zorg om zijn gezin en in een prachtig hoofdstuk het slimme en vastberaden handelen rond het binnenhalen van de Grand Prix voor Circuit Zandvoort.
Hier in de duinen ligt voorgoed een monument voor zijn doorzettingsvermogen. Al van jongs af aan zit het in zijn hoofd dat hij op eigen kracht iets wil bereiken, ook als dat betekent dat hij in een moreel mijnenveld terechtkomt', valt te lezen. 'Hij weet dat zijn netwerk van onschatbare waarde is. Maar je kan hem niet kwader krijgen dan door te suggeren dat hij alles aan zijn afkomst dankt.'
De kwalificatie die Bernhard vooraf aan het boek gaf, is onterecht. Door wel te praten, had hij stappen die hij heeft gezet en die nu voor meerdere uitleg vatbaar zijn, kunnen toelichten. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat hij het met alle observaties en conclusies eens had moeten of kunnen zijn.
Het boek maakt op de eerste pagina's duidelijk dat het louter gaat over de zakelijke carrière van Bernhard. 'Het is nadrukkelijk geen boek over de koninklijke familie, de prinsen en prinsessen', voegen de auteurs eraan toe. Dat is te merken wanneer ze een paar keer wel een uitstapje wagen op koninklijk terrein – Bernhards achtergrond wordt beschreven – en daar duidelijk minder goed thuis blijken te zijn.
© RB Hans Jacobs
Meer over het gedachtengoed van prins Bernhard, in een interview met hem uit 2005: Mijn vader is voor mij een goed klankbord
Zakenprins is het verhaal van een prins die vindt dat zijn afkomst er niet toe doet, maar die toch steeds wordt geconfronteerd met zijn koninklijke achtergrond. [volg link naar uitgeverij De Bezige Bij]
Laatste reacties