Prinses Irene is donderdag 82 jaar geworden. Op de voorgrond treden doet ze nog maar weinig en eigenlijk alleen om de samenleving en de politiek te wijzen op de noodzaak beter en zorgvuldiger om te gaan met de Aarde.
Dat deed ze ook tijdens de coronacrisis: ,,Ik hoop dat we tot de conclusie komen dat we weer meer voor elkaar en de aarde gaan kiezen. Het woord samen-leving is een prachtig woord." Aandacht kreeg ze eerder dit jaar ook door een boek over haar relatie en huwelijk met prins Carlos Hugo (1930-2010). [Verhaal Carlos en Irene opnieuw verteld]
Van de vier dochters van koningin Juliana en prins Bernhard heeft niemand zo’n opmerkelijk en wisselend leven gekend als de enkele weken voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog op 5 augustus 1939 op Paleis Soestdijk geboren Irene.
Oudste zus Beatrix volgde min of meer in een rechte lijn de voor haar uitgestippelde weg en jongere zus Margriet volgde hetzelfde koninklijke pad, mede onder invloed van de eerder door Irene gemaakte keuze. Jongste zus prinses Christina (1947-2019) had om andere redenen meer vrijheid haar eigen interesses te volgen.
,,Wij zussen zijn vier sterke vrouwen. De een zingt prachtig, de tweede doet goed werk bij het Rode Kruis en de ander is een uitstekende koningin. Of we het wel of niet eens zijn met elkaar is eigenlijk niet aan de orde. We waarderen elkaar in onze verschillen”, zei Irene jaren geleden over de verschillende levensloop van de vier 'kinderen van Soestdijk'.
Zelf liet ze alle ruiten van Soestdijk rinkelen door katholiek te worden en zich onvoorwaardelijk te scharen achter prins Carlos Hugo van Bourbon-Parma, met wie ze op 29 april 1964 in Rome in het huwelijk trad, Nederland verdeeld en in opperste verwarring achterlatend.
,,Ik wist bij het katholiek worden en bij de keuze voor Carlos met absolute zekerheid dat het zo moest zijn. Dat het boven alle menselijke en historische belangen uitging”, zei ze bij een terugblik. Carlos streed voor een vrij en rechtvaardig Spanje, al werd dat in die tijd in Nederland anders gezien.
,,Je kon niets uitleggen. Als mensen die vertrouwen in je hebben, denken dat je iets doet dat niet door de beugel kan, wil je het rechtzetten. Maar het was onmogelijk”, aldus Irene in 1977. ,,Die hele campagne in Nederland tegen ons.. Ik heb het nooit begrepen. Ik wist dat wat ik gekozen had, goed was.”
Alleen kwam niet Carlos op de Spaanse troon, maar Juan Carlos. Het huwelijk strandde en Irene keerde net na het aantreden van haar zus Beatrix terug naar Nederland. ,,Ja absoluut (er was moed nodig om te scheiden), want ik was nog nooit alleen geweest. Ik had nog nooit op twee benen gestaan zonder tegen iemand aan te leunen."
Ze gaf haar leven een radicaal andere wending, mede na een lang verblijf in Zwitserland. ,,Vroeger was ik bang voor alles. Twijfelde ik er sterk aan om aan ieders verwachting te kunnen voldoen. Van dat soort angsten heb ik me leren losmaken. Ik ben geen alwetende prinses, maar een leerling van het leven. Iemand die met dezelfde thema’s worstelt als ieder ander. Ik ervaar het niet langer als gezichtsverlies als ik iets niet weet. Het werkt bevrijdend wanneer je jezelf toestaat om voor je onzekerheden uit te komen", vertelde ze het AD in 2003.
Irene wilde de mens weer in contact brengen met de natuur, richtte zich op duurzaamheid en richtte een NatuurCollege op. ,,Ik vind dat ieder mens verantwoordelijk is voor de toekomst van deze aarde”, motiveerde ze haar werk. ,,Wat je kunt zeggen is dat de liefde voor de natuur mij door mijn beide ouders is bijgebracht. Ik zie dat ook weer terug in mijn kinderen, die allemaal met de natuur verbonden zijn."
,,Maar wat ik doe, komt niet voort uit een soort opdracht die ik van huis heb meegekregen. Het komt echt uit mijn eigen oorsprong", vertelde ze ook. Dat ze werd uitgelachen en weggehoond deed pijn, maar ze leerde er mee leven en over de jaren groeiden begrip en waardering. In 2009 kreeg ze van minister Jacqueline Cramer een 'duurzaamheidslintje' voor haar bijdrage aan de bewustwording van de Nederlandse samenleving.
Daarbij koos ze niet voor de politiek, bewust niet, zoals ze De Volkskrant in 2005 uitlegde. ,,Als lid van mijn familie heb ik verantwoordelijkheid tegenover het staatshoofd. Het is mijn vrije keuze me niet in de Nederlandse politiek te mengen. (...) Liever neem ik, daar waar ik nuttig kan zijn, de verantwoordelijkheid. Gelukkig leven we in een tijd dat onze familieleden hun eigen interesses kunnen omzetten in werkelijke activiteiten."
Irene heeft inmiddels negen (erkende) kleinkinderen, die ze haar liefde voor de natuur probeert over te brengen. Ze doet waarschijnlijk op dezelfde manier als ze haar eigen kinderen benaderde. ,,Ik meen dat ik er altijd alert op ben geweest ze (mijn kinderen) te behandelen als volwaardige mensen. De generatie voor mij zei vaak tegen kinderen dat kun jij nog niet weten. Dan denk ik: wat is de norm?"
© RB Hans Jacobs; Archieffoto's: © MPE Patrick van Katwijk
Laatste reacties