ROYALBLOG.NL

Eerbetoon aan bijzondere Nederlander

De reis gaat vrijdag naar de tweede stad van Litouwen, Kaunas. Dat was tussen 1920 en 1940 ook de eerste hoofdstad van het onafhankelijke Litouwen omdat Polen de eigenlijke hoofdstad Vilnius (Wilno) bezet hield. Er is een bijzondere aanleiding naar Kaunas te gaan: de onthulling van een lichtmonument voor Nederlander Jan Zwartendijk.

Het was in Kaunas dat in de zomerse oorlogsmaanden van 1940 dat de Nederlandse honorair consul een gouden pagina toevoegde aan de Nederlandse geschiedenis, al komt zijn naam dan niet voor in de vaderlandse geschiedeniscanon en zijn er maar weinig Nederlanders die van hem hebben gehoord.

Zwartendijk (1896-1976) werkte voor Philips, in Litouwen kenden ze hem als ‘Mr Radio Philips’, en werd toevallig door ambassadeur De Dekker vanuit Riga gevraagd om ook de consul taken in de Litouwse tijdelijke hoofdstad op zich te nemen. Vanaf dat moment werd Zwartendijk meegesleurd in stroom van de geschiedenis.

• Een paar noodzakelijke data:
• 23 augustus 1939, de dictators Adolf Hitler en Jozef Stalin besluiten de landen rond de Oostzee onderling te verdelen, de overeenkomst wordt vastgelegd in het Molentov-Ribbentrop Pact, naar de namen van de ondertekenende ministers van Buitenlandse Zaken.
• September 1939: Duitsland valt Polen binnen, duizenden Poolse Joden weten aan het nazi-regime te ontkomen door uit te wijken naar het neutrale buurland Litouwen.
• Mei 1940: Duitsland verovert Nederland, België en Luxemburg.
• Juni 1940: Litouwen, Letland en Estland worden bezet door de Sovjet-Unie. In de haast geïnstalleerde ‘volksregeringen’ vragen de Sovjet-Unie om aansluiting van hun landen bij de Sovjet-Unie.

In dit tijdvak kwam Jan Zwartendijk tot een uitzonderlijke rol. De Poolse vluchtelingen in Litouwen voelden zich niet meer veilig, maar er waren maar weinig landen waar ze naar toe konden en zonder visum kon dat helemaal niet. Curaçao vereiste geen visa (maar wel toestemming van de gouverneur, maar dat werd even verdoezeld) en dat noteerde Zwartendijk in de paspoorten van de vluchtelingen.

Die konden met die aantekening, later vervangen door een meer officieel stempel, vervolgens naar Chiume Sugihara, de consul van Japan, die hen een doorreisvisum gaf. En daarmee kregen ze ook een transitvisum voor Rusland: de deur stond, met een nepvisum open.

In een paar weken tijd heeft Zwartendijk een paar duizend visa uitgeschreven, gevolgd door Sugihara. Soms werkten ze achttien uur per dag, hoeveel Joden precies zijn gered is nooit precies becijferd, van 2400 tot zesduizend.

In augustus 1940 was het echter opeens afgelopen. Litouwen was ingelijfd door de Sovjets, een buitenlandse consul had er dus niets meer te zoeken en het Nederlandse consulaat in Kaunas moest dicht.

Zwartendijk keerde terug naar Nederland en vertelde eigenlijk nauwelijks over zijn daden. Pas toen Japan aandacht ging besteden aan het werk van Sugihara en zijn woonhuis in Kaunas een piepklein museum werd, kwam er ook aandacht voor de Nederlander.

Koningin Beatrix en president Valdas Adamkust van Litouwen bezochten het Sugihara huis bij het Nederlandse staatsbezoek in 2008. Koning Willem-Alexander en president Dalia Grybauskaitė komen er vrijdag.

© RB Hans Jacobs; Beeld uit 2008.

Het is de beurt van Curaçao

Curaçao is dit jaar aan de beurt voor een bezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima. De vlagdag begin juli is een uitgelezen gelegenheid om het eiland te bezoeken. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft maandag de reis op 1 en 2 juli bevestigd. 

Su Mahestat Rei Willem-Alexander i Su Mahestat Reina Máxima ta bishitá Kòrsou riba 1 i 2 di yüli 2018 na okashon di Dia di Bandera. Esaki riba invitashon di Gobernador sra. Lucille George-Wout. Riba Dia di Bandera nos ta selebrá ku 2 di yüli 1951 e promé konseho insular di Kòrsou a reuní.

Waarom Curaçao?

Omdat dit eiland, sinds 10-10-2010 een zelfstandig land binnen het Koninkrijk, als enige van de zes Caribische eilanden met een Nederlandse connectie, nog geen tweede keer is bezocht sinds de inhuldiging van Willem-Alexander nu vijf jaar geleden.

Het nieuwe koningspaar maakte eind van dat jaar een rondreis langs alle zes eilanden, maar de koning maakte niet lang daarna duidelijk voortaan niet zes jaar meer te willen wachten met vervolgbezoeken en de eilanden apart te bezoeken als daarvoor een bijzondere aanleiding was.

Dat betekende dat het koningspaar in 2015 naar Bonaire ging voor de feestdag van Rincon, en aansluitend naar Aruba voor de in het kader van 200 jaar koninkrijk georganiseerde Sail. Saba kwam vorig jaar aan de beurt op Saba Day, en toen pakten Willem-Alexander en Máxima ook Sint Maarten en Statia mee. Al waren dat geen feestelijke bezoeken, maar een kans te zien wat er na orkaan Irma allemaal was gebeurd op de eilanden.

Dat betekent echter wel dat Curaçao nog geen koninklijk bezoek heeft gehad, op een kort oponthoud van prinses Beatrix in 2015 na. 'Dia di Bandera' is daarom een goede gelegenheid om poolshoogte te nemen op het politiek verdeelde en economisch lijdende eiland, dat ook nog eens heeft te maken met uit buurland Venezuele overgewaaide problemen.

© RB Hans Jacobs

Opstappen Camiel Eurlings redt Willem-Alexander van dilemma in PyeongChang

Koning Willem-Alexander is een dilemma bespaard door het opstappen van Camiel Eurlings als lid van het Internationaal Olympisch Comité. De koning hoeft nu niet na te denken of advies in te winnen over de omgang met Eurlings bij de Olympische Winterspelen in PyeongChang in februari.

Willem-Alexander zou het daar bij definitie niet goed hebben kunnen doen. Met Eurlings op de eretribune verschijnen zou in Nederland scherp zijn veroordeeld, maar Eurlings mijden zou betekenen dat de koning partij had gekozen in de onverkwikkele affaire - mishandeling van zijn vriendin - rond nota bene zijn opvolger bij de internationale sportorganisatie.

Dat dilemma had de koning anders alleen kunnen voorkomen door een reden te verzinnen om niet naar Korea af te reizen, maar Olympische spelen overslaan zou ook vraagtekens hebben opgeroepen omdat Willem-Alexander dat met uitzondering voor zijn huwelijksreis in 2002 al in decennia niet meer heeft gedaan. En als erelid van het IOC wordt hij ook min of meer bij de Spelen verwacht.

We zullen wel niet snel te weten komen wat de koning van de zaak-Eurling dacht en of de koning zich nu druk maakt over het feit dat Nederland voor het eerst sinds 1898 niet meer is vertegenwoordigd in het bestuur van de Olympische beweging. Aruba heeft overigens in de persoon van Nicole Hoevertsz , de secretaris van de ministerraad van Aruba, nog wel zitting in het IOC. Dus vanuit koninklijke optiek is het Koninkrijk daaruit niet verdwenen.

Opmerkelijk was dat vrijdagavond in het praatprogramma Jinek het opstappen van Eurlings van alle kanten werd belicht en dat er vrijmoedig werd gesproken over de voors- en tegens van een Nederlands IOC-lid, en de gewenste kwaliteiten daarvan, maar dat Eurlings' voorganger – en volgens velen ook promoter – Willem-Alexander onbesproken bleef. En dat nota bene (of juist wel daarom) met prins Constantijn aan tafel.

Constantijn, uitgenodigd om te praten over de Consumer Electronics Show (beurs) in Las Vegas, keek ook strak voor zich uit tijdens de discussie over het IOC en Eurlings. Hij zou ook niks hebben kunnen zeggen, maar het onderwerp had wel besproken moeten worden.

De prins hield zich, gezien zijn positie , later ook op de vlakte bij opmerkingen over het zelf verklaarde Amerikaanse genie, Donald Trump. Hij merkte wel op dat deze wel buitensporig veel aandacht krijgt van de media.Het zou een mooi experiment zijn: de superslimme Amerikaan geen aandacht meer geven.

© RB; Beeld; Screenshots

Koningspaar vertrekt uit Sint Maarten

 

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben zaterdagavond (lokale tijd) hun driedaagse reis naar de drie Bovenwindse eilanden afgesloten. Vanaf Princess Juliana International Airport op Sint Maarten vertrok het koningspaar naar Nederland.

 

 

Eerder op de dag had koning Willem-Alexander tevreden teruggeblikt op 'drie heel intensieve dagen'. ,,Het is prachtig om te zien hoe de mensen hier de toekomst vol vertrouwen tegemoet zien en zich ook realiseren dat ze vergeleken met andere eilanden er zoveel beter voorstaan. Dat laat gewoon zien 'we kunnen het'!", zei de koning over zijn visites aan St Maarten, St Eustatius en Saba.

 

Op Sint Maarten besloot hij zijn bezoek met een diner en ontvangst bij het naast het vliegveld gelegen Maho Beach. Dat is wereldberoemd vanwege het strandje waar landende vliegtuigen bijna kunnen worden aangeraakt en toeristen door de jetstream omver werden geblazen. Na het geweld van orkaan Irma heeft het meer weg van een oorlogsgebied, met totaal verwoeste hotels, casino's en winkels.

 

© RB

Ook kinderen St Maarten maken muziek

 

Koningin Máxima was zaterdagmiddag helemaal in haar element toen ze in Philipsburg samen met koning Willem-Alexander het festivalterrein bezocht. Daar kreeg het koningspaar een demonstratie van de steelband Dow Musical Foundation, waarbij de vonken van de als drums gebruikte olievaten spatten.

 

Steelband muziek hoort bij de Cariben als klompen bij Nederland, en op Sint Maarten willen ze eigenlijk dat ieder kind kennismaakt met deze traditionele manier van muziek maken. Die doelstelling ligt Máxima na aan het hart. Het sluit namelijk naadloos aan bij haar inzet om alle kinderen muziek te laten maken.

 

 

De jeugd van Sint Maarten hoefde de drums niet alleen te bespelen. Koning en koningin werden ook uitgenodigd om hun vaardigheden te tonen. ,,U heeft stiekem thuis geoefend", kreeg Máxima als commentaar toen ze meteen in het ritme meedrumde. Haar echtgenoot deed dapper zijn best, maar zal niet snel in aanmerking komen voor een muziekprijs.

 

De steelband gebruikte Festival City, waar Sint Maarten in het voorjaar carnaval viert, als oefenruimte. Het koningspaar kwam er ook om een kijkje te nemen bij de noodopvang van een groep door orkaan Irma in september dakloos geworden eilandbewoners. Die wonen tijdelijk in de kioskjes die het middenterrein omzomen en waar bij feestelijkheden drank en eten worden verkocht. Het zijn onderkomens met minimale ruimte, maar ze zijn beter dan een tent.

 

 

Vanaf het festivalterrein hadden koning en koningin, die bij hun rondrit over het eiland werden vergezeld door de gouverneur en de interim premier van Sint Maarten, ook zicht op de gigantische geïmproviseerde puinstortplaats. Daar is veel afval terecht gekomen dat bij het opruimen van door de kracht van orkaan Irma ingestorte of zwaar beschadigde huizen is opgehaald.

 

,,Ik ben heel blij dat ik de kans heb gehad om samen met mijn vrouw dit drie maanden na Irma allemaal te aanschouwen", zei Willem-Alexander, die bij het festivalterrein ook de lokale en Nederlandse media even te woord stond.

 

 

© RB

 

Koning ziet zonnige toekomst eilanden

Koning Willem-Alexander is positief over de toekomst van de in september door orkaan Irma getroffen Caribische eilanden Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius.

 

 

,,Het toekomstperspectief is zonnig", zei de koning zaterdagmiddag na een rondrit over Sint Maarten en na bezoeken de afgelopen dagen aan de buureilanden St Eustatius en Saba. ,,We hopen dat het toerisme terugkomt. St Maarten is er klaar voor, de Bovenwinden zijn er klaar voor", aldus Willem-Alexander.

 

,,Het was heel indrukwekkend om terug te zijn en om te zien wat hier gebeurd is", voegde hij eraan toe. Drie maanden geleden nog maar was het een grote puinhoop, nu had het koningspaar gezien hoe hard er gewerkt wordt en het doorzettingsvermogen van de mensen ervaren.

 

 

,,Het waren drie hele intensieve dagen. Ik heb heel veel mensen gesproken. Ook mensen die nog elke dag ongelooflijk veel werk doen voor de wederopbouw en die ook mensen helpen die nog steeds getraumatiseerd zijn", aldus Willem-Alexander. Hij was blij dat de angst die in september heerste dat er overal tentenkampen zouden komen, zoals in 1995 na orkaan Louis, niet is uitgekomen. ,,Mensen zitten nu nog wel in de opvang, maar daar komen huizen voor. "

 

De hulp uit Nederland was ook een terugkerend gespreksonderwerp. ,,Het is ongelofelijk te horen ook hoe dankbaar de mensen zijn over de inzet van de Nederlandse militairen, de mariniers, de genie, alle anderen die hier geholpen hebben. Iedereen heeft hier veel meer gedaan, zeggen ze, dan ze eigenlijk moesten doen. Ze waren hier om echt te helpen", vertelde Willem-Alexander.

 

 

Volgens de koning hadden de autoriteiten en hulporganisaties geleerd van de orkanen Irma en Maria dat je je misschien op een andere manier moet voorbereiden. ,,Meer voorraden klaar moet hebben en op een andere manier ook de openbare orde moet bewaken op het moment dat de orkaan voorbij is. Daaruit worden echte lessen getrokken en ik denk dat het heel bijzonder is te zien en te horen dat ze daar nu al mee bezig zijn."

 

© RB Hans Jacobs

Kinderen vertellen over orkaan Irma

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben zaterdagmorgen op Sint Maarten van schoolkinderen uit eerste hand gehoord hoe ze orkaan Irma hebben beleefd. Het koningspaar ontmoette de scholieren van een school uit Simpson Bay bij het voedseldistributiecentrum van het Rode Kruis.

 

 

Dat is ingericht in de Sundial School bij Philipsburg. Van daaruit worden achttien scholen met in totaal vierduizend kinderen dagelijks van een ontbijt en lunch voorzien. Wekelijks worden 40.000 maaltijden verzorgd. Het koningspaar nam een kijkje in de keuken waar netjes uitgebalanceerde maaltijden worden bereid, zoals de koningin tevreden vaststelde. Twee keer per week is er rijst, twee keer pasta. Per week worden 12.600 stukjes kip klaar gemaakt.

 

Tijdens het koninklijk bezoek stond voor de kinderen kip en rijst op het menu, en een aantal liet zich door het aan tafel aanschuiven van koning of koningin niet van het eten afhouden. Willem-Alexander had er alle begrip voor. ,,Je wilt nu eten he", zei hij tegen een jongetje die verlangend naar zijn bordje keek maar voor de koning langs moest om er bij te komen.

 

 

Willem-Alexander en Máxima vroegen honderduit. Over het lawaai van de orkaan, of hun huizen het hadden doorstaan, waar de kinderen hadden geschuild - in de badkamer - en of ze tijdens het natuurgeweld nog buiten waren geweest. ,,Ze zeggen dat het lawaai is als of er een vliegtuig in je huis staat", zei de koning. ,,It was very bad", aldus de kinderen. Ze waren blij met de maaltijden. Máxima benadrukte dat gezond eten belangrijk was, haar man zei dat er altijd moest worden ontbeten.

 

De koning was zeer onder de indruk van het werk van het Rode Kruis. ,,Indrukwekkend, dank dat u ons dit heeft laten zien", zei hij bij vertrek naar de hoofdstraat van Philipsburg. Die oogde ondanks de opruimwerkzaamheden van de afgelopen maanden nog als een spookstraat, met veel winkels nog gesloten of beschadigd zijn. Het strand lag er prachtig bij, maar er was geen toerist in zicht.

 

 

Het wegblijven bezoekers en de moeilijkheden die dat oplevert voor de lokale economie is gespreksonderwerp bij een latere ontmoeting met ondernemers. © RB

Koningspaar sluit af op Sint Maarten

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima besloten zaterdag hun korte bezoek aan de Bovenwindse eilanden op Sint Maarten. Daar kwamen ze in de ochtend aan vanaf Saba, waar vrijdag Saba Day is meegevierd. Afgelopen donderdag werd St Eustatius al bezocht.

Sint Maarten is de laatste maanden veel in het nieuws geweest. Niet alleen vanwege het vernietigende natuurgeweld van orkaan Irma maar ook vanwege de politieke gekrakeel na afloop, met een premier die niet wilde opstappen ondanks een motie van wantrouwen en een gouverneur die door Den Haag moest worden gedwongen om diezelfde premier te bewegen zijn biezen te pakken.

De afgelopen dagen was verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops al op de eiland om voorafgaand aan het koninklijk bezoek wat plooien glad te strijken. ,,De weg is geëffend", aldus Knops tegen het ANP. 

Het programma op St Maarten was aanzienlijk uitgebreider dan verwacht. De afgelopen dagen is hard gewerkt om het verblijf van koning en koningin meer inhoud te geven. Centraal stond uiteraard de verwoesting die Irma heeft aangericht, en de opbouw en hulpverlening op het eiland. Zoals de uitdeling van eten aan schoolkinderen door het Rode Kruis. 

Afgelopen donderdag nam de koning al een kijkje op het zwaar gehavende vliegveld, en nu ging  hij met Máxima ook kijken naar de schade voor natuur en bedrijfsleven. Aandacht was er ook voor waterdistributie en noodopvang.

 © RB Hans Jacobs

Koning houdt van zijn Unspoiled Queen

Happy Saba Day! Voor de 42ste keer viert het kleinste en tevens mooiste eiland van het Koninkrijk zijn eigen nationale feestdag. Dit jaar is er veel om dankbaar voor te zijn, zo hoorden de eilandbewoners die al vroeg uit de veren waren om de oecumenische dankdienst bij te wonen in de Christ Church in hoofdplaats The Bottom.

De orkanen hebben stevig huis gehouden, maar er zijn geen levens verloren gegaan tijdens de angstige uren in september toen kort achter elkaar Irma en Maria over Saba en het Caribisch raasden. Saba toonde toen veerkracht, zo stelde ook koning Willem-Alexander vast toen hij het eiland vlak na de orkanen bezocht. De handen gingen uit de mouwen en er werd opgeruimd. De hulp van de marine en uit Nederland was welkom.

Koning en koningin waren bij de dienst en wandelden daarna naar de woning van de gezaghebber, waar in de tuin na het vlag hijsen het feestprogramma begon. Willem-Alexander hield een korte toespraak, waarin hij verwees naar de bijnaam van Saba als 'unspoiled Queen'. Hij maakte een Engelstalig woordgrapje, want zo zei de koning, hij wist was het was om verwend te worden ('spoiled') door een queen...

Saba is maar klein, de festiviteiten zijn daarom ook kleinschalig en deels aandoenlijk. En flexibiliteit is aan te bevelen, want niet alles loopt altijd even vlekkeloos. Zo was er voor het aansnijden van de Saba taart geen mes voor handen. Koning en koningin keken om zich heen, vroegen om een zakmes, maar moest toch even wachten.

Voor de lunch werd ook nog een borstbeeld onthuld voor het gebouw van het eilandbestuur; het zal een van de weinige beelden zijn met een plaquette waarop de naam van de schenker groter staat vermeld dan die van de man - William Johnson - die met de buste wordt geëerd. Een bescheidener mens zou genoegen hebben genomen hebben met een plaquette aan de achterkant, of zoiets.

Het middagprogramma van het koningspaar was van sportieve en educatieve aard: duiken op de Saba Bank, om te leren over de toestand van het bedreigde koraalrif. De koning mocht een naam verzinnen voor de plek waar werd gedoken. Dat zou hij pas doen ná het duiken, zo antwoordde hij desgevraagd bij het inschepen. Willem-Alexander merkte op dat in elk geval de persboot een goede naam had: Queen Beatrix.

Het bezoek aan Saba wordt afgesloten met een diner in Windwardside, halverwege het eiland. Zaterdag wordt de reis voortgezet op het zwaar door Irma getroffen Sint Maarten.

© RB Hans Jacobs

Koning niet verrast door veerkracht Saba

Koning Willem-Alexander heeft Saba geprezen voor de veerkracht en gemeenschapszin na de orkanen Irma en Maria. Dat deed hij vrijdagmorgen (lokale tijd) in een korte toespraak ter gelegenheid van de lokale feestdag Saba Day.  ,,Ik heb het zelf gezien toen ik hier in september kwam na orkaan Irma. U bent een voorbeeld geweest voor de hele wereld", zei de koning tot de bevolking die zich in de tuin van de gezaghebber had verzameld.

 

De veerkracht was geen verrassing. Willem-Alexander haalde het verhaal aan dat hij bij zijn eerste bezoek aan het Caribische eiland in 1987 had gehoord over de aanleg van de enige weg over Saba. Volgens Rijkswaterstaat, die kort na de Tweede Wereldoorlog een studie verrichtte was dat namelijk onmogelijk. ,,Dus wat deden de mensen van Saba? Ze bouwden de weg!", gaf hij als voorbeeld van de doorzettingskracht van de eilanders.

 

Dat het koninklijk bezoek aan Saba Day, dat dit jaar voor de 42ste keer wordt gevierd, uitgerekend dit jaar was gepland was na alle nare gebeurtenissen van afgelopen zomer ,,meer dan gepast". ,,Saba is vanaf nu altijd in ons hart", zei Willem-Alexander.

 

De commissarissen, de wethouders van Saba, Rolando Wilson (cultuur) en Bruce Zagers  (algemene Zaken en financiën) uitten in hun feestredes bij de residentie ook verhulde kritiek op Nederland. Ze stipten de sociale problemen aan en de in vergelijking met Europees Nederland lage uitkeringen. Daaraan moet worden verwerkt aldus zowel Wilson als Zagers, die daarnaast veel lof hadden voor de hulp die Nederland na de orkanen had geboden.

 

Het bezoek aan Saba was vrijdag begonnen met het bijwonen van een oecumenische kerkdienst in de Anglicaanse Christ Church, het oudste gebouw van Saba. Het koningspaar ging daarna te voet naar de residentie van gezaghebber Jonathan Johnson. Op het middagprogramma staat een uitstapje naar Saba Bank, waar koning en koningin gaan duiken om naar het koraalrif te kijken.

 

© RB