ROYALBLOG.NL

Carlos ontzet over vandalisme actiegroep

Prins Carlos Javier heeft in zijn Spaanse rol met ontsteltenis gereageerd op de ontheiliging van een crypte gewijd aan de 'Tercio de Requetés' op de berg Montserrat in Barcelona. Daar worden de carlistische strijders herdacht die hebben gestreden voor een vrij Catalonië, maar tijdens de Spaanse burgeroorlog ook tegen republikeinen.

,,Met echte consternatie en diepe droefheid heb ik vernomen van de haatmisdaad die de crypte heeft ondergaan ... en waarvan het enige doel was om selectief de levende herinnering aan Catalonië en de rest van de Spanjes te wissen. Het is een aanslag geweest op het immateriële erfgoed van het Catalaanse volk”, aldus Carlos, als leider van de Spaanse carlisten.

Accio, een Catalaanse splintergroep die strijd voor onafhankelijkheid, heeft op het altaar in de crypte symbolen weggehaald – zoals de Spaanse vlag – die zouden herinneren aan het facisme en het Franco-regime. Dat de crypte al mensen eert van voor die tijd, maakte geen verschil. Prins Carlos wijst erop dat op de berg Montserrat zijn grootvader Javier juist de eed heeft afgelegd waarin hij beloofde de rechten van Catalonië te eerbiedigen.

Op sociale media krijgt de actiegroep, die de geroofde symbolen heeft verbrand, er van alle kanten van langs. 'Analfabeten' en 'onnozelen' zijn nog de vriendelijkste kwalificaties: de actievoerders hebben zich duidelijk niet verdiept in de achterliggende geschiedenis. Accio toonde zich echter wel blij met de aandacht uit Den Haag en hoopte ook 'erkenning' te krijgen van Carlos' dissidente oom, prins Sixto.

© RB

Koningsdag blijft een uniek volksfeest

Koning Willem-Alexander heeft na 2014 een nieuwe invulling gegeven aan de nationale viering van zijn verjaardag, althans voor wat betreft het zelf 'meevieren' daarvan in het land. Koningsdag (en de voorloper Koninginnedag) is een uniek fenomeen, zoals blijkt uit een rondgang langs de Europese monarchieën.

BELGIË

Weken van tevoren kaarten halen om de koninklijke familie in een flits voorbij te zien wandelen? In Woudrichem gingen in 2007 duizenden entreebewijzen voor de vesting over de gemeentebalie, maar in België loopt niemand warm voor de Saksen-Coburgs, zeker de Vlamingen niet.

De nationale feestdag op 21 juli is ook nooit echt 'nationaal' en met uitzondering van het 'bal' in de Marollen op de avond ervoor, is er ook niet echt sprake van 'feest'. 'Sire, er zijn geen Belgen' heet het immers. Een Koningsdag is er overigens wel, op 15 november, maar daar blijft de koning bij weg.

DENEMARKEN

De verjaardag van koningin Margrethe op 16 april is buiten coronatijd aanleiding voor een korte vreugde-explosie voor slot Marselisborg of paleis Amalienborg, waar de vorstin (81 inmiddels) met haar gezin om klokslag twaalf uur even op het balkon verschijnt.

De koninklijke garde brengt een saluut, de duizenden belangstellenden die dan net lunchpauze hebben, zingen en juichen Margrethe toe en dan is het alweer voorbij. Alleen in kroonjaren wordt er royaler uitgepakt en kan er ook een rijtoer bij.

GROOT-BRITTANNIË

Een intiem dineetje thuis op Windsor Castle, zo viert koningin Elizabeth II (95) op 21 april haar verjaardag het liefst. De fanfare rukt normaal gesproken pas uit op de tweede zaterdag van juni, The Queen's Official Birthday.

Dan wordt met een grote militaire parade - Trooping the Colour - en aansluitende balkonscene de koninklijke verjaardag gevierd. Andere festiviteiten, zoals in Nederland, zijn er alleen bij bijzondere jubilea, zoals het diamanten regeringsjubileum in 2012. Dit jaar echter wordt er niks gevierd.

LIECHTENSTEIN

Vorst Hans Adam II (76) volgde bij zijn aantreden in 1989 het voorbeeld van koningin Beatrix en handhaafde de 'Staatsfeiertag' aan de vooravond van zijn vaders verjaardag. De Liechtensteiners verzamelen zich op 15 augustus al vroeg op de weide voor het slot in Vaduz voor een toespraak van erfprins Alois.

Daarna is een aantal mensen welkom in de vorstelijke tuin voor een biertje. De rest van de dag is er in de straten van de hoofdstad een braderie, met vuurwerk toe.

LUXEMBURG

Het groothertogdom benadert op de nationale feestdag 23 juni nog het meest Koningsdag. Ook in Luxemburg gaat het om een uitgestelde verjaardagsviering. Groothertog Henri (66) is op 16 april jarig en hij heeft de datum overgenomen die zijn vader en oma - beiden in januari geboren - sinds 1961 hanteerden.

De familie bezoekt aan de vooravond een dorpje in het land, er is een fakkeloptocht met na afloop vuurwerk, en op de dag zelf is er tegenwoordig eerst een bijeenkomst in de Stadsschouwburg, daarna een militaire parade en - maar niet langer van staatswege - een Te Deum.

MONACO

Prins Albert (63) heeft de nationale feestdag 19 november - de naamdag van zijn vader Rainier - na zijn aantreden in 2005 niet verschoven. Niet de moeite, na 55 jaar was iedereen zo aan die datum gewend. Een dankmis (Te Deum), bijeenkomst in het parlement en een zwaaimoment op het paleisbalkon behoren in 'gewone jaren' tot de vaste onderdelen van de dag.

NOORWEGEN

Slechts af en toe worden in Noorwegen koninklijke verjaardagen bijzonder gevierd, zoals in 2017 toen zowel koning Harald als koningin Sonja tachtig werden. Maar het échte nationale feest is op 17 mei, wanneer grondwet en onafhankelijkheid centraal staan.

Het koninklijke aandeel beperkt zich gewoonlijk tot zwaaien naar kinderen die in optocht langs het paleis lopen, en eerder op de dag langs Skaugum, de woning van het kroonprinselijk paar. Ook in de rest van land heerst er een met Koningsdag te vergelijken sfeer, maar daarbij staat de schooljeugd - al of niet in lokale dracht gekleed - centraal.

SPANJE

Koninklijke verjaardagen krijgen geen bijzondere aandacht in Spanje. Gemeenten en autonome regio's hebben zo hun eigen grote feesten en eigenlijk is alleen 12 oktober - voorheen Columbusdag - als 'Fiesta Nacional' te beschouwen.

Koning Felipe (53) neemt in gezelschap van zijn gezin een militaire parade af en geeft aansluitend een receptie in het Koninklijk Paleis van Madrid. Maar met Koningsdag heeft het niks te maken, en in Catalonië en Baskenland vinden ze het geen reden tot feesten.

ZWEDEN

Koning Carl XI Gustaf (vrijdag wordt hij 75) wordt normaal gesproken op zijn eigen verjaardag toegezongen voor het paleis, waar kinderen hem bloemen en cadeautjes geven. Vanwege de coronapandemie gaat dat dit jaar niet door. Wel zijn er een paar bescheiden ontvangsten in het paleis. De Zweedse nationale feestdag is 6 juni en ook daar heeft de koninklijke familie een rol.

Kroonprinses Victoria heeft op 14 juli haar eigen feestje op het eiland Öland. Toespraakje van papa, praatje met de verzamelde schoolkinderen en 's avonds een swingend spektakel in het atletiekstadion, met sporters, cabaretiers, zangers en een in klederdracht gestoken Victoria.

© Royalblog, Hans Jacobs; Archieffoto's: © MPE Patrick van Katwijk; RB; Norges Kongehus

Barcelona verwijdert wapen Juan Carlos

De beeldenstorm in Barcelona gaat door. Zaterdag is aan de voet van de obelisk op de kruising van de Avenida Diagonal en de Passeig de Gràcia de steen met daarop het wapen van koning Juan Carlos verwijderd. De gemeenteraad had daar vorig jaar oktober toestemming voor gegeven.

De afgelopen jaren zijn in de Catalaanse hoofdstad tal van verwijzingen naar de monarchie, en in het bijzonder naar de in 2014 afgetreden Juan Carlos uit de openbare ruimte weggehaald: borstbeelden, portretten, maar ook de namen van gebouwen, straten en pleinen.

Dat laatste is ook van toepassing op het plein waar de obelisk staat. Dat was tussen 1981 en 2017 vernoemd naar koning Juan Carlos, als eerbetoon aan zijn rol bij de mislukte staatsgreep op 23 februari 1981. Vier jaar geleden besloot Barcelona echter het plein de traditionele naam Praça del Cinc d'Oros in ere te herstellen.

De verwijzing naar Juan Carlos op het monument was daarom niet langer passend, aldus de republikeinse burgemeester Ada Colau. Voor de bewoners van het plein is het overigens te hopen dat hun adres dat van de twee kruisende, doorgaande avenues is. De Praça (plaza in het Spaans) is de afgelopen honderd jaar al vaak van naam veranderd.

Het is daarmee een goed voorbeeld van het gezegde dat de overwinnaar de geschiedenis schrijft. Begin vorige eeuw werd besloten de president van de eerste republiek (in 1873) Francesc Pi i Margall te eren. Er moest ook een monument komen: een negentien meter hoge obelisk, die pas in 1934 werd neergezet en bekroond met een beeld dat de republiek moest uitbeelden.

Spanje had toen net de monarchie voor de tweede keer afgeschaft. De tweede republiek was geen lang leven beschoren en na een bloedige burgeroorlog kwam de macht in handen van generaal Francisco Franco. Elke verwijzing naar de republiek werd verwijderd. De Plaça de Pi i Margall werd de Plaça de la Victòria, met bijpassend beeld.

Franco overleed in 1975 en Spanje kreeg weer een koning. Die zorgde er in 1981 voor dat een staatsgreep van Franco-getrouwen mislukte en Barcelona besloot het plein een nieuwe naam te geven: Plaça de Juan Carlos I. Die naam hield dus tot 2017 stand.

Dat het wapen van de koning-emeritus juist dit weekeinde werd weggehaald, had ook een reden. Op 14 april was het precies negentig jaar geleden dat de tweede republiek werd uitgeroepen. Dat werd met de verwijdering dus ook symbolisch herdacht.

© RB; Bron; El País e.a.

Andorra krijgt bezoek co-prins Macron

Het prinsdom Andorra krijgt vrijdag bezoek van zijn co-prins Emmanuel Macron. Voor de eendaagse visite zijn tal van bijzondere veiligheidsmaatregelen genomen. Zo moeten winkels en bedrijven de deuren dicht doen op het moment dat de co-prins in hun gemeente is, zo liet regeringschef Xavier Espot Zamora woensdag weten. Hotels, bars, restaurants en hulpdiensten zijn van de verplichting uitgesloten.

Emmanuel Macron is in 2017 door de Fransen tot hun president verkozen, maar met die functie kwam ook het ambt van duo-staatshoofd van het tussen Frankrijk en Spanje ingeklemde prinsdom Andorra. Daar is Macron co-prins, een baan die hij deelt met Joan Enric Vives i Sicilá, de bisschop van Seu d'Urgell, een stadje in Noord-Spanje.

De opmerkelijke staatsvorm van het prinsdom stamt uit de dertiende eeuw, toen de macht werd verdeeld tussen de bisschop en de graven van het Franse Foix. Langs die weg is de functie uiteindelijk terecht gekomen bij de Franse koningen en daarna bij hun opvolgers, de achtereenvolgende presidenten.

Voor Andorra geldt dus dat de bevolking geen enkele invloed heeft op de keuze van staatshoofd. De bisschop wordt aangesteld door de paus en de tweede co-prins wordt gekozen door de Franse kiezers.

Sinds 1993 regelt het prinsdom zijn zaakjes overigens grotendeels zelf, zonder bemoeienis van met name de Franse co-prins. Dat jaar werd een nieuwe grondwet aangenomen, waarmee uiteindelijk ook François Mitterrand instemde.

© RB

Emmanuel Macron oefent rol co-prins uit

De co-prins van Andorra heeft vrijdag in het Elysée in Parijs de geloofsbrieven in ontvangst genomen van niet minder dan 31 nieuwe in het Pyreneeën vorstendom geaccrediteerde ambassadeurs. Daaronder de vertegenwoordigers van de Verenigde Staten, Spanje, Australië, Brazilië en Duitsland.

Dat deze diplomaten samenkwamen in het als paleis van de Franse president Emmanuel Macron heeft een bijzondere reden. Macron is namelijk niet alleen staatshoofd van Frankrijk maar sinds zijn verkiezing in 2017 ook automatisch co-prins van buurland Andorra. Hij heeft die duobaan met de bisschop van het in Catalonië gelegen Seu d'Urgell, Joan Enric Vives Sicília.

Deze bijzondere regeling bestaat sinds 1278 en heeft de tand des tijds en de verschillende reïncarnaties van de Franse staat overleefd. Eerst waren de graven van Foix co-prins, later de Franse koningen en keizers en daarna de presidenten.

In de praktijk bemoeien de co-prinsen zich sinds 1993, toen Andorra een moderne grondwet kreeg, niet meer met de dagelijkse gang van zaken. Andorra heeft een premier die de meeste staatszaken op zich neemt en de co-prinsen hebben een vertegenwoordiger in het prinsdom. Co-prins Nicolas Sarkozy dreigde in 2009 overigens met troonsafstand indien Andorra zijn bankwetten niet aanscherpte.

De Franse co-prins bezoekt meestal één keer tijdens zijn Franse presidentschap ook zijn prinsdom en op gezette tijden krijgt hij in Parijs bezoek van de premier van Andorra. Bij het aanbieden van de geloofsbrieven was ook de minister van Buitenlandse Zaken van Andorra aanwezig, alsmede de ambassadeur van dat land in Frankrijk. Dat er zoveel ambassadeurs tegelijk aan de beurt kwamen, komt omdat co-prins Emmanuel Macron daar niet zo vaak tijd voor vrijmaakt.

© RB; Beeld: Twitter regering Andorra

Catalaans bezwaar tegen komst Felipe

De linkse republikeinse Catalaanse oppositiepartij CUP boycot vrijdag de herdenking van de slachtoffers van de terroristische aanslagen in 2017 in Barcelona en Cambrils. Reden is de aanwezigheid van de ,,Spaanse koning Felipe”, die door CUP medeverantwoordelijk wordt gehouden voor diezelfde aanslagen.

Volgens Natalia Sánchez, lid van het deelstaatparlement van Catalonië, is de koning ,,medeplichtig aan de wapenhandel die wereldwijd voor conflicten zorgt en die hebben geleid tot de aanslagen in Barcelona en andere Europese hoofdsteden.”

De afwezigheid van CUP bij de plechtigheid wil niet zeggen dat er geen solidariteit is met de slachtoffers, zo benadrukte Sánchez in gesprek met de krant El Periódico. ,,Maar wij willen niets te maken hebben met een ceremonie waar een handlanger van de wapenhandel aanwezig is” Sánchez kan het dan ook goed begrijpen dat Felipe net als een jaar eerder wordt uitgejouwd.

Extreem links verwijt de koninklijke familie een rol te hebben gespeeld bij wapenverkopen aan landen als Saudi-Arabië. Dat klopt ook wel want achtereenvolgende regeringen hebben de koningen Juan Carlos en Felipe naar het Midden-Oosten gestuurd om de verkoop van wapentuig te bevorderen.

In gesprekken van koning tot koning zouden zij in Riyadh meer voor elkaar krijgen dan bijvoorbeeld een premier of minister van defensie. Partijen als CUP menen dan ook dat de koning om die reden bloed aan zijn handen heeft. Andere naar onafhankelijkheid strevende partijen zijn wel aanwezig bij de herdenking en hebben hun achterban opgeroepen er geen demonstratie van te maken.

Voor- en tegenstanders van de monarchie en Spanje hebben voor vrijdag overigens wel betogingen aangekondigd, maar buiten de herdenking om.

© RB;

Protesten tegen komst koning Felipe

Koning Felipe is maandag in Barcelona. Vanwege zijn de komst zijn de verschillende politie- en veiligheidsdiensten in opperste staat van paraatheid gebracht. De bij naar onafhankelijkheid strevende Catalanen impopulaire koning komt voor de uitreiking van diploma's aan de 65 studenten die als rechter afstuderen aan de Gerechtelijke School.

Sinds de centrale regering in Madrid het Catalaanse bestuur onder curatele heeft gezet vanwege de pogingen om Catalonië los te maken van Spanje, is de koning die de Catalaanse regering daarvoor scherp veroordeelde, nog minder geliefd dan voorheen. Bij een bezoek anderhalve maand geleden aan Barcelona voor het Mobile World Congress waren er dan ook demonstraties en opstootjes.

De 'comités voor de verdediging van de republiek' hebben al tot actie opgeroepen en aanhangers gevraagd de koning een warm welkom te bezorgen. ,,Iedereen de straat op”, luidde het advies. Voor de veiligheidsdiensten betekende dat het intrekken van alle verloven voor zondag en maandag om ongeregeldheden te voorkomen.

© RB

Felipe kan tevreden zijn over steun

Een koning(in) moet niet streven naar populariteit. Die is vluchtig en kan zo weer overwaaien vertelde koningin Beatrix eens. Koningen zijn ook geen politici die moeten denken aan de volgende verkiezingen. Ze zijn langetermijndenkers. Maar dat neemt niet weg dat goede rapportcijfers op hun tijd geen kwaad kunnen. Zeker niet wanneer het koningshuis en de monarchie lang in het verdomhoekje hebben gezeten zoals de afgelopen jaren in Spanje.

Koning Felipe, of in elk geval zijn adviseurs, zullen blij zijn geweest toen deze week de jongste opiniepeiling bekend werd, waarin de steun werd gemeten voor de monarchie en de waardering voor de koning. Hij krijgt van de ondervraagden een waarderingscijfer van 7,4, veel hoger dan welke politicus dan ook. Maar liefst 76,2 procent van de ondervraagden vindt dat Felipe een 'goede koning' is.

Dat betekent volgens de krant La Razon dat de koning ook steun geniet buiten aanhangers van de traditionele middenpartijen, die doorgaans geen tegenstander zijn van de monarchie. Slechts 14,5 procent van de Spanjaarden vindt dat de in 2014 aangetreden koning Felipe zijn werk niet goed uitvoert. Een grote meerderheid (87,3 procent) meent dat de troonsopvolging succesvol was.

De monarchie zelf komt er ook niet slecht vanaf. De ondervraagden geven die een waarderingscijfer van 7,2. Het zijn niet alleen ouderen die een hoog cijfer gaven, aldus La Razon. Bij jongeren (18 tot 29 jaar) is het nog altijd 6,5. Er is dan ook geen brede steun voor het houden van een referendum mt de vraag of de koning moet worden ingeruild voor een president. Slechts 29,8 procent van de ondervraagden is daar voor. Bij de jongeren ligt het percentage hoger: 51,1 procent.

Bij de enquête is ook gevraagd naar de rol van koning Felipe bij onafhankelijkheidstreven van de autonome regio Catalonië. Een kleine 52 procent meent dat de koning, die later deze maand vijftig wordt, een actievere rol moet spelen, terwijl 37 procent vindt dat hij al genoeg heeft gedaan.

De Spanjaarden blijken groot voorstander (80,9 procent) van aanpassing van de grondwet die dit jaar veertig jaar bestaat. Eén van de wijzigingen moet zijn dat het bij de troonopvolging geen onderscheid meer wordt gemaakt tussen jongen of meisje. Dat is nu nog wel het geval. Als in het gezin van Felipe en Letizia nu nog een jongen geboren zou worden, dan zou die voorrang krijgen op zijn zusjes Leonor en Sofia.

© RB Hans Jacobs; Beeld: Screenshot, foto © RPE Albert Nieboer

Juan Carlos dacht niet meer aan aftreden

VERHAAL BIJ DE ZEVENTIGSTE VERJAARDAG IN 2008

Juan Carlos 'de korte' werd de Spaanse koning bij voorbaat genoemd. Niet vanwege zijn lengte, maar vanwege de bij zijn aantreden in 1975 verwachtte korte regeringsduur. Juan Carlos I, die zaterdag zijn zeventigste verjaardag viert, zit 33 jaar later echter steviger op de troon dan ooit tevoren.

Het dagblad El Pais riep hem uit tot 'man van het jaar' en in een enquete gaf 69 procent van de Spanjaarden aan niet van de koning en de monarchie af te willen.

Juan Carlos liep tien jaar geleden met het plan rond tegen zijn zeventigste af te treden, zo vertelden intimi aan El País. Hij had het voorbeeld voor ogen van de Nederlandse koningin Juliana, die rond die leeftijd de scepter overgaf aan haar dochter Beatrix.

De koning en koningin Sofia hadden daarbij ook in gedachten dat hun zoon Felipe op die manier een gemakkelijker start zou kunnen maken. Maar nu het zover is, denkt de koning nog niet aan opgeven. Felipe, die eind deze maand veertig jaar wordt, kan nog wel even wachten.

Tenslotte heeft die net als zijn Nederlandse collega Willem-Alexander een jong gezin, dat tijd en aandacht vraagt. En in het politiek vaak rumoerige Spanje wil Juan Carlos niet voor schokgolven zorgen door op te stappen.

Hoe anders was dat in november 1975, toen de Spaanse dictator generaal Francisco Franco de geest gaf en de jonge Juan Carlos als de door de caudillo aangewezen opvolger de eed op de grondwet aflegde. Juan Carlos werd door zowel door de Franco-aanhangers als de Franco-haters gezien als een marionnet.

Lees verder op pagina ACHTERGRONDEN:

TERUGBLIK 2008: Zeventiger Juan Carlos 'man van het jaar'

Felipe benadrukt verworvenheden Spanje

Van de drie koninklijke staatshoofden die zondag hun kerstboodschap uitspraken (Filip, Henri, Felipe), was de rede van de Spaanse koning de meest vurige, overtuigende en professionele. Felipe V sprak met passie, in de wetenschap dat zelfs in Catalonië – en in België, het zelf gekozen ballingsoord van de Catalaanse 'presidente' Carles Puigdemont – deze Nochebuena met spanning werd uitgekeken naar zijn woorden.

Puigdemont wilde een soort excuses voor de vlammende veroordeling die de koning in oktober uitsprak na het illegale referendum over de onafhankelijkheid op 1 oktober, en de chaos en het geweld die daarmee gepaard gingen. De Catalaanse leider kreeg zijn zin niet. Drie dagen na de regioverkiezingen die door Madrid werden opgelegd vanwege dat referendum en het uitroepen van de onafhankelijkheid, wees Felipe vooral weer op het belang van één Spanje.

De koning, die sprak over een 'moeilijk jaar' vanwege de problemen met Catalonië, hield zelfs een uitgebreide lofzang op de verworvenheden van de afgelopen veertig jaar, waarin Spanje van een fascistische dictatuur transformeerde naar een van de meest geavanceerde landen ter wereld. Die verworvenheden waren samen bereikt, met bloed, zweet en tranen, en met democratie en rechten voor iedereen.

,,De geschiedenis van het Spanje dat we samen hebben gebouwd is het verhaal van een grote triomf van alle Spanjaarden. Een Spanje dat we niet mogen verzaken, dat ons moet opwinden en motiveren, en waar we aan moeten blijven bouwen, dat we moeten verbeteren en bijwerken, op de solide basis van democratische principes en de maatschappelijke waarden van respect en dialoog die ten grondslag liggen aan ons naast elkaar bestaan. “

In Spanje kon je vrij je gedachten uiten, maar ideeën kunnen niet aan anderen worden opgelegd, waarschuwde Felipe: ,,Spanje is tegenwoordig een volwassen democratie, waar elke burger zijn meningen en ideeën vrij en democratisch kan bedenken, verdedigen en uiten. Maar leg je eigen ideeën niet op ten koste van de rechten van anderen.”

Het nieuwe parlement van Catalonië moest de belangen dienen van alle Catalanen, aldus de koning, en niet weer de confrontatie zoeken. Dat leidde slechts tot geweld en verdeeldheid, en dat had Spanje niet nodig: ,,De weg kan niet weer leiden tot confrontatie of uitsluiting, die – zoals we al weten - alleen maar onenigheid, onzekerheid, ontmoediging en morele, burgerlijke en – natuurlijk – economische verarming van een hele samenleving veroorzaken.”

Samenleven in letterlijke zin moest terugkeren in het hart van de Catalaanse samenleving; sereniteit, stabiliteit en wederzijds respect moesten worden hersteld, zodat verschillende ideeën families en vrienden niet van elkaar scheiden. ,,Een pad dat ook moet leiden tot een hernieuwd vertrouwen, prestige en het goed imago van Catalonië.”

De toon van de koning was, aldus commentatoren, minder hard dan in oktober, maar ook nu vormden de eenheid en ondeelbaarheid van Spanje de rode draad. De Catalaanse nationalisten, die de toespraak ook niet op de regionale hoofdzender TV3 lieten uitzenden, zullen er niet tevreden over zijn.

© RB Hans Jacobs