ROYALBLOG.NL

Uitgeklede geloofsbrievenceremonie

Koning Willem-Alexander heeft woensdagmorgen voor het eerst in vijf weken weer ambassadeurs ontvangen voor het aanbieden van hun geloofsbrieven. Het gebruikelijke protocol bleef echter achterwege, waarvoor de koning bij de nieuwe gezanten van El Salvador, Saudi-Arabië en Italië zijn verontschuldigingen aanbood.

Vanwege de coronamaatregelen werden de ambassadeurs, die eigenlijk al in december zouden zijn langsgekomen, niet in een koets opgehaald maar in een hofauto naar paleis Noordeinde gereden, begeleid door een aantal motoragenten als ere-escorte. Maar het militair ceremonieel bij het paleis, met het spelen van de volksliederen en een inspectie van de erewacht, was geschrapt.

Ook de ontvangst was soberder dan normaal en er waren ook minder mensen bij betrokken. De nieuwe ambassadeurs mochten zich maar door één persoon laten vergezellen, terwijl anders naast de partner ook een aantal leden van de ambassadestaf welkom zijn voor de ceremonie.

De geloofsbrieven worden sinds de coronacrisis niet meer persoonlijk aan de koning overhandigd maar in de Balkonkamer van het paleis, waar de ontmoeting plaatsvindt, op een daartoe neergezet tafeltje gelegd. De Italiaanse ambassadeur Giorgio Novello, die in een scootmobiel zat, liet het neerleggen over aan zijn echtgenote.

Koning Willem-Alexander stopte vorig jaar maart met het ontvangen van ambassadeurs. Pas in juli kon hij er weer mee beginnen en aanvankelijk werden de gezanten toen ook met een auto opgehaald. Na de zomer echter, in september, werden de rijtuigen weer ingezet.

De laatste keer was op 9 december voor de ambassadeurs van Kameroen, Brazilië en Gabon.

© RB; Beeld: © MPE Patrick van Katwijk

Maastricht blijft voor viering Koningsdag nog even in koninklijke wachtkamer

Maastricht wacht liever nog even. Volgend jaar is het hoogstwaarschijnlijk nog te vroeg om een Koningsdag 'oude stijl' te vieren. Vandaar dat afgelopen week opeens Brainport in Eindhoven als verrassing uit de koninklijke hoed kwam.

,,Voor een Koningsdag in aangepaste vorm”, aldus de Limburgse commissaris van de Koning, Theo Bovens. Hij hoopte vervolgens dat Maastricht dan in 2022 weer in beeld kan komen voor ,,een reguliere, hopelijk corona-vrije viering.”

Maastricht heeft enkele maanden geleden al bij de koning aangeklopt met de mededeling dat het Koningsdag pas weer ter hand te willen nemen wanneer er ook publiek bij mag zijn. ,,Wij hebben een uitgebreid programma en dat past niet in de beperkingen die corona ons oplegt”, aldus een gemeentewoordvoerder tegen omroep L1.

Het paleis begreep dat en zocht en vond een alternatief in Brainport, dat met zijn techniek en snufjes waar nodig kan op- en afschalen al naar gelang de rond 27 april 2021 geledende coronaregels. Nóg een Koningsdag 'thuis' was voor koning Willem-Alexander ook geen optie. Dat was met alle improvisatie één keer leuk, maar in Eindhoven is ongetwijfeld meer mogelijk.

Opmerkelijk was overigens dat de Rijksvoorlichtingsdienst in de aankondiging zelf geen melding maakte van het overleg met Maastricht, waardoor op sociale media geheel onnodig een stroom woedende reacties los kwam ('dolkstoot!' 'verraad'). Natuurlijk. Er was eerder dit jaar nooit met zoveel woorden gezegd dat Maastricht gewoon een jaartje zou doorschuiven, maar iedereen was daar wel vanuit gegaan.

,,Wat in het vat zit, verzuurt niet”, aldus de koning op zijn verjaardag. Dat is nog steeds correct, maar een toevoeging over de Limburgse hoofdstad had een hoop gekrakeel kunnen voorkomen. Evenals het benadrukken dat het gaat om Brainport, en niet het stadscentrum van Eindhoven. Wat in Maastricht niet kan – veel publiek erbij, volksfeest – kan natuurlijk ook niet in Eindhoven.

© RB

'Iedereen zweeg over prinsessen; Is volk voor lapje gehouden met halve waarheid?'

'De koning is erin geslaagd de discussie over zijn mislukte vakantie in Griekenland verder te verlengen' schrijft De Telegraaf in het openingsverhaal van de woensdagkrant onder de grote kop 'Grieks drama krijgt toegift; Prinsessen blijven stilzwijgend langer op vakantie.'

'Noch het koninklijk paar, noch premier Rutte, noch de Rijksvoorlichtingsdienst vertelde de afgelopen dagen dat de twee prinsessen langer in Griekenland zouden blijven. In Den Haag wordt steeds meer getwijfeld aan de maatschappelijke antenne van de Oranjes. SP-Kamerlid Van Raak spreekt van 'domme provocatie die de schade helaas alleen maar groter maakt.' D66'er Sneller stelt dat premier Rutte dit meteen had moeten melden.'

Het is die onduidelijkheid en geheimzinnigheid die dwars zit: 'Iedereen zweeg over prinsessen; Is volk voor lapje gehouden met halve waarheid?' vraagt De Telegraaf zich op de pagina 'Nieuws van de dag' af. In dat verhaal wordt de gang van zaken nog eens nagegaan. 'We zullen onze afbreken' had het koningspaar afgelopen vrijdag gezegd. Het bleek echter maar om een deel van het gezin te gaan.

'De nieuwe onthulling is een toevoeging aan het royale debacle rond de vakantie van de Oranjes', constateert de ochtendkrant. Dat het verlengde verblijf van Amalia en Alexia uitkwam dankzij oplettende medepassagiers 'doet vermoeden dat men ook niet van plan was hier zelf mee naar buiten te komen. Hiermee wordt de indruk gewekt dat de bevolking opnieuw voor het lapje is gehouden'

Volgens De Telegraaf dreigt 'Willem-Alexander eigenhandig zijn zelfgezochte imago te verspelen om een samenbindende factor voor het land te zijn, zeker in crisistijd.' Een stevige evaluatie lijkt dan ook hard nodig. 'De vraag is of het paleis daar ook in wordt betrokken.'

Woensdag aan het begin van de middag, reageerde de koning middels een videoboodschap deels op alle kritiek en commotie: Het doet pijn Uw vertrouwen in ons beschaamd te hebben.

© RB Hans Jacobs: Bron: De Telegraaf

• Lees ook:
• Positieve reacties op historische boodschap van koning. Ook uit Thailand
• Koningspaar probeert initiatief te pakken
• Koningspaar reageert op Griekse tragedie: 'We zijn betrokken. Maar niet onfeilbaar'
• Beste reclamemakers voor Republikeins Genootschap zijn de Oranjes zelf
• Kranten spreken van 'Publicitair ongeluk van royaal formaat' en 'Kras op de Kroon'
• Bij volgen van Oranjes: niet alleen de krenten, maar de hele journalistieke pap
• Rutte over vakantiereis koninklijk gezin: 'Ik heb verkeerde inschatting gemaakt'
• Koninklijk gezin terug van vakantie
• Rutte: alleen noodzakelijke reizen maken. Koning: bekijk het maar, ik ga lekker weg

Kamer kan hulp Bovend'Eert gebruiken: geef de koning een salaris en laat hem gewoon belasting betalen

De Tweede Kamer voert woensdagavond met minister-president Mark Rutte de rituele dans uit rond de begroting van het koningshuis. Die is in 2008 nog eens toekomstbestendig gemaakt om te voorkomen dat er elk jaar discussie zou ontstaan over de uitgaven voor de monarchie en het inkomen van de koning en een aantal familieleden. Maar die exercitie onder aanvoering van oud-minister van Financiën Gerrit Zalm heeft dat debat niet kunnen stoppen. Integendeel. Ook nu worden transparantie en hoogte van de begroting aan de orde gesteld.

De Tweede Kamer heeft dinsdag een helpende hand gekregen van hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert die in zijn nieuwe boek 'De Koning en de monarchie' onder meer betoogt dat juist ten aanzien van het koninklijke huishoudboekje ingrijpende wijzigingen nodig zijn om het geheel toekomstbestendig te maken en de jaarlijkse polemiek te voorkomen. Zijn voorstellen: breng alles onder één begroting, organiseer het als elke andere overheidsdienst, maak duidelijk waar het geld aan wordt uitgegeven, geef de koning een salaris en laat hem gewoon belasting betalen.

Verschillende partijen roepen hier ook al jaren om, maar hebben zich weer net zo vaak laten afpoeieren door de minister-president van dienst. Het bouwwerk klopte toch, de regeling was nu eenmaal zo afgesproken en de belasting betalen had geen zin want dan moest de uitkering aan de koning met datzelfde bedrag worden verhoogd, aldus het verweer van de regering.

,,Niet overtuigend”, noemde Bovend'Eert die laatste uitvlucht. ,,Dat kun je dan van alle wel belasting betalende ambtenaren en publieke ambtsdragers zeggen. Ook voor hen geldt dat met de ene hand door de overheid wordt gegeven en met de andere genomen.” De redenering dat bij de koning kosten van privé en functie door elkaar lopen en er daarom geen goede scheiding en uitsplitsing is te maken, vindt Bovend'Eert ook onzin. ,,Alle functionele kosten worden al gedekt.”

Hij is voorstander van een gewoon salaris voor het staatshoofd, waarbij ook de hoogte – nu bijna een miljoen euro – ter discussie kan worden gesteld. Ook voor de andere leden van het Koninklijk Huis die geld ontvangen (Máxima, Beatrix) of straks krijgen (Amalia) had hij andere oplossingen die de Staat minder kosten en het geheel overzichtelijk maken. Wat dat betreft kan de Kamer de bal bij de begrotingsbehandeling zo inkoppen.

Dan hoeven de Kamerleden Joost Sneller (D66) en Attje Kuiken (PvdA) ook niet te wanhopen dat hun aansporingen om meer toezicht op het deel van de uitkering van de koning dat gaat over persoonlijke- en materiële uitgaven weer door Rutte wordt genegeerd. Ook het debat over de hoogte van de toelage aan Amalia, die volgend jaar december ingaat, kan dan achterwege blijven omdat ze pas geld krijgt wanneer ze daadwerkelijk aan de slag gaat voor het Koninklijk Huis.

Om de Nederlandse monarchie toekomstbestendig te maken zijn enkele ingrijpende aanpassingen nodig. Dat betoogt professor Paul Bovend'Eert in het dinsdag gepresenteerde boek 'De Koning en de monarchie. Toekomstbestendig?'

De koning moet niet langer lid zijn van de regering, zijn voorzitterschap van de Raad van State moet vervallen, de financiering van het koningshuis dient anders te worden geregeld, waarbij ook de belastingvrijdom wordt geschrapt, en het aantal leden van het Koninklijk Huis kan worden beperkt, stelt Bovend'Eert in de conclusies van zijn boek.

Alleen koning, koningin en toekomstig troonopvolger moeten daar nog deel van uitmaken. Aan de ministeriële verantwoordelijk voor de laatste twee kan wat hem betreft ook het een en ander verbeteren. De praktijk heeft geleerd dat politiek Den Haag heel terughoudend is aangaande verandering of bijstelling van regelingen over het koningschap en de monarchie.

Meestal gebeurt dat met het argument dat er geen problemen zijn, maar de hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit, ziet voldoende ruimte voor verbetering en verduidelijking. Door de koning uit de regering te halen en zijn bevoegdheid te schrappen om regeringsbesluiten en wetten te tekenen is duidelijk dat hij slechts staatshoofd is, en geen beslissingsmacht heeft.

Volgens Bovend'Eert is de rol van staatshoofd eigenlijk al de hoofdfunctie van de koning geworden, waarbij het wel van essentieel belang is dat hij zich naar buiten ,,volledig richt naar het door de ministers vastgestelde regeringsbeleid. Voor een eigen invulling van bijvoorbeeld het buitenlandse beleid is geen ruimte meer.”

Hij stelt ook voor dat de ministeriële verantwoordelijkheid nadrukkelijk wordt uitgebreid naar sleutelbenoemingen in de hofhouding. ,,Het ligt voor de hand dat de minister-president zeggenschap heeft bij de belangrijkste benoemingen in de hofhouding”, aldus Bovend'Eert.

Bovend'Eert heeft zich ook gebogen over beëindiging van het koningschap en vindt dat in de Grondswet een bepaling moet worden opgenomen dat de Staten-Generaal de koning kunnen ontslaan ,,bijvoorbeeld indien de koning ernstig wangedrag vertoont of een ernstig conflict tussen het staatshoofd en de ministers optreedt.”

De Grondwet kan ook zonder de bepaling dat wanneer er geen erfopvolgers meer zijn in het huis Oranje-Nassau er gezocht zal worden naar een nieuw koningshuis. ,,Op zoek gaan naar een nieuw koningshuis is in de 21e eeuw geen serieuze optie meer. Zo'n zoektocht zou vooral curieus en lachwekkend zijn”, aldus de hoogleraar. In dat geval is het logisch de overstap te maken naar een republiek met een gekozen of benoemde president.

© RB Hans Jacobs; Beeld:  RVD (diversen), Screenshots

Willem-Alexander: geen geloofsbrieven

Koning Willem-Alexander heeft vanwege de coronacrisis één van zijn kerntaken als staatshoofd opgeschort: het in ontvangst nemen van geloofsbrieven van nieuwe ambassadeurs. Die kunnen pas aan de slag wanneer ze die met veel ceremonieel overladen ontmoeting met de koning in Paleis Noordeinde achter de rug hebben.

Vanwege de overheidsmaatregelen om contacten zoveel mogelijk te beperken zijn voor zowel deze maand als mei geen aanbiedingen van geloofsbrieven gepland, zo liet de Rijksvoorlichtingsdienst desgevraagd weten. Ambassadeurs die daarvoor waren aangemerkt, kunnen op een nog nader te bepalen datum langskomen. Maar gezien de onzekerheid over de coronacrisis, is niet duidelijk wanneer dat zal zijn en of het dan op de gebruikelijke wijze – met koetsrit en militair eerbetoon bijvoorbeeld – kan plaatsvinden.

De laatste aanbieding van geloofsbrieven was op 10 februari toen de nieuwe ambassadeurs van Azerbeidjan en Slowakije zich meldden op Noordeinde. Diezelfde dag werd de ambassadeur van Peru ontvangen om afscheid te nemen, een week later gevolgd door zijn collega van de Filipijnen. Daarna zijn volgens de openbare agenda van de koning geen ambassadeurs meer langs geweest. Begin maart was Willem-Alexander ook op staatsbezoek in Indonesië en kort daarna werden de beperkende maatregelen van kracht.

Een ambassadeur die zijn geloofsbrieven nog niet heeft kunnen aanbieden mag in Nederland onder bepaalde voorwaarden wel met een deel van zijn werkzaamheden beginnen. Buitenlandse Zaken en het hof zorgen er overigens voor dat de wachttijd, die in sommige landen tot meer dan een half jaar kan oplopen, doorgaans heel kort is.

Behalve de Filipijnen en Peru, hebben onder meer ook Bangladesh, Bolivia, Maleisië en Argentinië op dit moment geen ambassadeur in Den Haag.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © MPE Patrick van Katwijk

Wat gaat gebeuren met Paleis Soestdijk?

Met het verstrijken van de jaren zijn de bijzondere gevoelens voor paleis Soestdijk langzaam vervlogen. Er kwamen nu schoolklassen die niet eens wisten wie koningin Juliana en prins Bernhard waren. Niet zo gek. Het aftreden van de vorstin was dit jaar precies 40 (!) jaar geleden, haar overlijden alweer 16 jaar terug.

Toch ben ik zondag nog even gaan kijken, op de laatste dag van de reguliere openstelling. Het was druk. Het was natuurlijk ook de laatste dag van de kerstvakantie. Het had ook iets weemoedigs, de wetenschap dat er opnieuw een hoofdstuk werd afgesloten in de lange geschiedenis van dit voor Nederland toch wel bijzondere en iconische gebouw. Al wordt Soestdijk zoals gezegd niet door iedereen meer als zodanig herkend.

Lees ook: Soestdijk: leugen of mythe regeert

Ik maakte weer een wandeling door het lege paleis. Het is versleten, verwaarloosd, zielloos. Koningin Beatrix wilde geen inkijkje geven in het leven van haar ouders. 

Alle meubels waren dus verdwenen toen het publiek begin 2007 voor het eerst het paleis binnen mocht en kon vaststellen hoe klein bijvoorbeeld de werkkamer van koningin Juliana was geweest. Alleen de staatsievertrekken hadden iets van hun vroegere uitstraling behouden – er stonden nog meubels – en ook nu waren die het meest interessant.

Grote vraag is nu wat er met Soestdijk gaat gebeuren. Ja, er zijn fraaie plannen, maar zoals dat in Nederland vaker gaat: papier is geduldig en regelgeving verandert tijdens de uitvoering. In dit geval zelfs nog voor de uitvoering. De begroting heeft daardoor een fiks gat, en het is maar de vraag of de verantwoordelijke autoriteiten voldoende soepelheid hebben om mee te bewegen met de vereisten van een sluitend budget.

In december 2006 bezocht ik het paleis voor het eerst, tijdens de voorbezichtiging voor de media. Het toen gemaakte verslag:

Soestdijk geeft geen geheimen prijs

Verwacht niet dat de geest van Juliana en Bernhard nog rondwaart in paleis Soestdijk. Voor de openstelling van hun echtelijke woning aan de Amsterdamsestraatweg in Baarn zijn alle persoonlijke herinneringen aan de laatste koninklijke bewoners weggehaald.

 Dat zal menig bezoeker teleurstellen. Te zien is wáár de Oranjes woonden, maar niet hóe ze er leefden.

 Heel even maar komt de bezoeker van paleis Soestdijk oog in oog met de restanten van de recente geschiedenis. Dat is in de voormalige werkkamer van prins Bernhard. De ruimte met uitzicht op de tuin (foto onder, rechts kamer van Bernhard) is leeg.  Duizend olifantjes zijn verkocht, de muren zijn opnieuw geverfd en het tapijt is nieuw. Maar een hoekje achter het gordijn is niet aangetast.

Daar valt nog te zien waar de foto's hingen en waar het wiel van de auto waarmee Bernhard in 1937 in Amsterdam bijna verongelukte. Even heb je het gevoel bij de prins op bezoek te zijn, al staat de verwarming niet meer op de door hem gewenste hoge temperatuur (rond 28 graden).

De koninklijke familie heeft na het overlijden in 2004 van prinses Juliana en prins Bernhard bijna een jaar nodig gehad om alle persoonlijke bezittingen uit het paleis te halen. Die spullen zijn voor de openstelling niet teruggekomen. Het paleis geeft dan ook geen geheimen prijs over het leven van de koninklijke bewoners.

Koningin Beatrix is op Soestdijk geboren, maar er is niets dat op haar jeugd in het paleis wijst. Wat is overgebleven zijn de staatsievertrekken (foto boven de Leuvenzaal): interessant vanwege hun historie _ in veel gevallen ingericht door koningin Anna Paulowna in de negentiende eeuw _ maar niet datgene waar de naar verwachting 300.000 bezoekers de komende drie jaar écht voor komen.

Ook niet het hele paleis is geopend. Privé-vertrekken als de gezamenlijke woonkamer, het zwembad, de filmzaal en de koninklijke slaapkamers zijn niet te zien. Deels uit praktische overwegingen, maar ook op verzoek van de Oranjes. Ook het beroemde bordes ('de stoep') is afgeschermd.

De werkvertrekken van Juliana en Bernhard zijn zoals gezegd leeg, alleen de eetkamer (foto) is nog zoals die was toen Juliana en Bernhard er in 1937 hun intrek namen. Prominent op tafel de bel voor de bedienden. Prins Bernhard luidde persoonlijk de gong voor het avondeten. Wie te laat aan tafel kwam, kreeg niets te eten, zo vertelt de paleisgids die zijn kennis heeft opgedaan bij de gewezen huismeester.

De rondleiding langs zo'n zestien vertrekken en ruimtes van het paleis geschiedt in kleine groepjes onder begeleiding van gids en beveiliger. De kanonnenkamer _ het wapentuig heeft de loop gericht op de buitenwereld _ , de Hoekkamer oftewel de salon annex vergaderkamer waar koningin Juliana onder meer haar studentenjaarclubje ontving, de Witte Eetzaal (foto onder) waar in 1998 voor het laatst het jaarlijkse jachtdiner werd gehouden.

Het meubilair is (terug)geleend van het Koninklijk Huisarchief. De zalen en kamers ademen vergane glorie: scheuren in het plafond en de muren, de gietijzeren kachel, het verwaarloosde houtwerk. De inrichting was door Anna Paulowna bedoeld om indruk te maken, maar dat zal de laatste jaren niet meer zijn gelukt.

De charme moet worden gezocht in details. 'De deur die de monarchie redde' bijvoorbeeld in de cadeaukamer. Koningin Wilhelmina's echtgenoot prins Hendrik ontving daar geregeld bezoek dat voor zijn vrouw verborgen moest blijven (het verhaal lijkt onwaarschijnlijk, Wilhelmina woonde niet op Soestdijk, hj). De weggepoetste deur naar de dienstgangen hielp hem daar bij. ,,Hij had levenslust", zegt gids Maarten Westerveen _ die bij de rondleiding van de journalisten zwaar werd overvraagd _ met gevoel voor humor.

In de koninklijke 'peeskamer' zijn ook de panelen waar vanaf 1820 minutieus de groei van de familie werd bijgehouden - al deden de volwassenen ook mee. 'Bernilo' bijvoorbeeld op 31 augustus 1945. Verder groeistreepjes voor Beatrix en haar zussen, Willem-Alexander en zijn broers en neefjes _ Friso was in januari 2005 de laatste die er zijn lengte liet aantekenen.

Jarenlang hebben Juliana en Bernhard in het paleis een eigen leven geleid. Er was niet voor niets sprake van een Baarnse en Soestse vleugel. Volgens de gids was er echter meer harmonie dan buiten het paleis werd verondersteld: de werkvertrekken lagen na Juliana's aftreden naast elkaar, ze sliepen samen beweert hij zelfs, tot ongeloof van zijn gehoor.

Het belbord in de pantry naast de eetzaal haalt zijn bewering genadeloos onderuit: er zijn aparte lampjes voor de (slaap)kamers van 'ZKH' en 'HKH'. Op de valreep geeft het paleis toch nog een heel klein geheimpje prijs.

(2006) © RB Hans Jacobs; Foto's ©  Phil Nijhuis.

Een andere blik op Prinsjesdag

Het was een Prinsjesdag als alle andere. De Glazen Koets reed voor de vierde keer uit. Er was veel 'volk' op de been in het op deze dag altijd gezellig drukke Den Haag. De kleding van de koningin werd royaal besproken (te weinig of voldoende bedekking?!) en veel media maakten werk van de koninklijke baard. 

Koning Willem-Alexander had een mooie tekst gekregen om voor te lezen in de Ridderzaal. Vooral de inleiding maakte indruk en zette de toon voor het komende jaar, wanneer 75 jaar vrijheid op allerlei manieren wordt herdacht en gevierd.

De koning:

,,Vandaag precies 75 jaar geleden begon operatie Market Garden. Na jaren van knechting en tirannie kwam de hoop op een betere toekomst die dag letterlijk van boven, in de vorm van duizenden geallieerde parachutisten. Ooggetuigen die op 17 september 1944 de lucht boven Eindhoven, Arnhem en Nijmegen donker zagen kleuren, zouden dat beeld nooit vergeten.”

,,75 jaar later lijken vrijheid, democratie en een sterke rechtsstaat vanzelfsprekende waarden. Maar wie de wereld beschouwt, realiseert zich hoe bijzonder het is te leven in een land waarin mensen zich veilig kunnen voelen. Waarin vrijheid samengaat met verdraagzaamheid en verantwoordelijkheidsgevoel. En waarin mensen nog altijd iets voor een ander overhebben.”

,,Hoewel in het publieke debat en op social media tegenstellingen soms de boventoon lijken te voeren, is de dagelijkse realiteit voor de meesten van ons anders. Nederland blijft een land van vrijwilligers en van verstandige compromissen in het brede midden. Van jong tot oud, van werkvloer tot bestuurskamer en van Willemstad tot Amsterdam willen mensen meedoen en hun bijdrage leveren. Dat is wat ons bindt en wat we met elkaar moeten koesteren.”

De rijtoer voerde ook dit jaar van Noordeinde naar Ridderzaal en terug. Volgend jaar gebeurt dat voorlopig voor het laatst want daarna gaat het Binnenhof op slot. De boel moet worden gerenoveerd en gerestaureerd.

Er staan vijf jaar voor ingepland, maar in Nederland zijn we nooit zo goed in het tijdig afmaken van ingewikkelde bouwprojecten. Afwachten dus wanneer er weer een koets voorrijdt bij de Ridderzaal. Tegen die tijd mag in elk geval prinses Amalia meerijden met haar ouders!

Persoonlijk was het geen Prinsjesdag zoals in voorgaande jaren, toen ik steevast een vrije wandeling maakte van Malieveld – waar de minuutschoten worden gelost – via Koninklijke Schouwburg en Lange Voorhout naar Paleis Noordeinde.

Dit keer was ik gestationeerd bij het paleis, in de pop-up cabine van de NOS om live commentaar te leveren op de gebeurtenissen. Een mooie ervaring, en fijn om eens wat meer te kunnen vertellen.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © NOS, Rick Evers (video), e.a.

Gouden Koets in 2021 weer in elkaar

De restauratie van de Gouden Koets ligt op schema. Enorme tegenvallers en of onaangename verrassingen zijn er niet geweest. De verwachting is dat het ontmantelde rijtuig in de loop van 2021 weer in elkaar kan worden gezet. Dat vertelde Stalmeester Bert Wassenaar in de aanloop naar Prinsjesdag, waar dinsdag voor het vierde achtereenvolgende jaar de Glazen Koets wordt ingezet om het koningspaar van en naar de Ridderzaal te brengen.

Bij de aanvang van de restauratie is met opzet geen einddatum gegeven. ,,We willen er geen druk op zetten”, aldus Wassenaar die in de hofhouding fungeert als een soort minister van transport. Als richtlijn gebruikt Wassenaar echter de opknapbeurt van de uit 1826 stammende Glazen Koets. Die nam zeven jaar in beslag. Toen dat rijtuig was gerestaureerd en er daarmee een gelijkwaardige vervanger voor handen was, kon eind 2015 het werk beginnen aan de Gouden Koets. Die is in 1898 door de Amsterdamse bevolking geschonken aan koningin Wilhelmina.

Wassenaar wilde niet zeggen op de Gouden Koets op Prinsjesdag 2021 kan worden gebruikt. Dat zal de tijd moeten leren. De restauratie verloopt echter voorspoedig. ,,Voordat je de koets uit elkaar haalt, weet je niet wat je zal aantreffen. Maar de conditie van de Gouden Koets was nog goed. De koets is natuurlijk met 121 jaar nog relatief jong”, zei de Stalmeester. Specialisten uit binnen- en buitenland werken sinds anderhalf jaar aan de koets, waarvoor bij de Koninklijke Stallen in Den Haag ook een restauratieruimte is ingericht.

Op dit moment neemt daar onder anderen houtrestaurateur Yvonne Nijlunsing de wielen en ornamenten van de koets onder handen. ,,Ik moet ieder kiertje of scheurtje opvullen, maar wel met dezelfde soort hout die oorspronkelijk is gebruikt en dat verschilt”, aldus Nijlunsing. Ze heeft daarbij meer werk aan de buitenkant van de wielen dan de binnenkant. ,,Het buitenwerk is veel meer beschadigd.”

© RB Hans Jacobs

Vrije rol Stalmeester in stoet Prinsjesdag

Routine wordt het nooit. Ook niet bij de 24ste keer. Stalmeester Bert Wassenaar, de baas van het koninklijk vervoersdepartement, ziet Prinsjesdag en alles wat daar bij komt kijken nog altijd als het hoogtepunt van het jaar. Dinsdag rijdt hij op de schimmel Mitch opnieuw mee in de stoet van paleis Noordeinde naar het Binnenhof en terug.

De Stalmeester heeft daarbij een vrije rol. Hoewel hij zich meestal ophoudt in de buurt van het koningspaar, dat dit jaar voor de vierde keer wordt vervoerd in de Glazen Koets, mag Wassenaar ook elders een kijkje gaan nemen als hij dat nodig vindt. Hij heeft immers de leiding over de stoet en moet zonodig kunnen corrigeren.

Bert Wassenaar, kolonel b.d. van de Koninklijke Marechaussee, is sinds 1996 werkzaam als departementshoofd van het Koninklijk Staldepartement en als zodanig is hij dinsdag voor de 24e keer verantwoordelijk voor een goed verloop van de koninklijke rijtoer. Vooruit kijken naar zijn jubileum, wil hij niet. ,,Eerst maar eens dit jaar afhandelen. Daarna zien we wel.”

Paardenliefhebber- en kenner Wassenaar (1957) heeft een omvangrijk takenpakket waartoe ook behoort het toezicht houden op de restauratie van de Gouden Koets. Hij hoopt die voor zijn pensionering weer te door de straten van Den Haag te zien rijden. ,,Ik wil dat project natuurlijk afmaken.” Eerder al werd de Glazen Koets gerestaureerd, zodat het koningspaar nog altijd op gepaste en traditionele wijze naar de Ridderzaal kan rijden.

,,We zijn eigenlijk altijd aan het restaureren”, aldus Wassenaar. Ook andere rijtuigen van het Staldepartement moeten worden onderhouden en opgeknapt. ,,Het restauratieproces loopt altijd door.” Op die manier was er ook al een netwerk van restaurateurs toen de Glazen- en daarna de Gouden Koets onder handen genomen moesten worden.

Enorme tegenvallers zijn er nog niet geweest, vertelde Wassenaar vorige week aan het ANP. Maar een einddatum voor de restauratie wilde hij niet noemen. ,,Ik wil er geen druk op zetten.”

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB, MPE Patrick van Katwijk

Bij kaartverkoop zomeropenstelling 2020 voorrang voor mensen die door overlijden prinses Christina bezoek mis liepen

De organisatie achter de zomeropenstelling van Paleis Noordeinde en de Koninklijke Stallen had de draaiboeken klaarliggen toen vorige week vrijdag het bericht kwam dat prinses Christina was overleden en de openstelling op twee dagen niet kon doorgaan.

Er kon daarom bliksemsnel worden gehandeld waardoor de meesten van de ruim 5200 kaarthouders tijdig wisten dat ze op 16 of 17 augustus niet naar Den Haag hoefden te komen.

Al bij de voorbereiding op de eerste zomeropenstelling in 2016 was rekening gehouden met de mogelijkheid dat paleis of Koninklijke Stallen plotseling nodig zouden zijn voor een uitzonderlijke gebeurtenis in de koninklijke familie, of in Nederland.

In de 'huisregels' die voor de kaartverkoop werden opgesteld, werd beloofd dat het geld zou worden teruggetaald. Maar het verkoopsysteem moest daar wel op worden ingericht, zodat mensen ook gewaarschuwd konden worden.

Bij het kopen van kaarten moet een e-mailadres worden opgegeven. De organisatie beschikte vorige week vrijdag dan ook over de e-mailadressen van alle 5200 mensen die voor stallen en/of paleis kaarten hadden. Snelheid was geboden. Het overlijden van de prinses werd even voor 9 uur bekend gemaakt en drie uur later zouden de stallen eigenlijk opengaan voor het publiek.

Het viel te verwachten dat ook niet iedereen die ochtend zijn mail zou bekijken, dus werd er ook gezorgd voor opvang aan de poort van de Koninklijke Stallen. Bijna driekwart van de mensen die een bericht kregen, had dat halverwege de dag ook gezien, zo bleek uit het gehanteerde volgsysteem. Er kwamen geen boze reacties binnen, en ook de kaarthouders van dit weekeinde kregen een mailtje om ze ervan te verzekeren dat de openstelling op 23 en 24 augustus gewoon doorging.

Een voorzorgsmaatregel omdat anders verwarring kon ontstaan, aldus de organisatie. Tegelijkertijd moest het bureau dat de ticketing verzorgde overuren gaan maken om te zorgen dat iedereen zo snel mogelijk geld terugkreeg.

Bij de Koninklijke Stallen was daarnaast ook veel bedrijvigheid omdat het koetshuis moest worden ontruimd voor de afscheidsplechtigheid afgelopen donderdag, in de wetenschap dat alle rijtuigen er vrijdag weer moesten staan voor de komst van de eerste van ruim 800 bezoekers.

Dat lukte, zodat het staldepartement zich vanaf maandag volledig kan gaan richten op het grootste spektakelstuk van het jaar: Prinsjesdag. En de organisatie achter de zomeropenstelling heeft al beloofd dat de 5200 pechvogels de volgende keer voorrang krijgen bij het bestellen van kaarten.

© RB Hans Jacobs