De adviescommissie die zich moet buigen over de toekomst van het Japanse keizershuis en een duurzame troonopvolging is dinsdag voor het eerst bijeen gekomen. Het parlement had in 2017 al om de instelling van zo'n commissie* gevraagd. Premier Yoshihide Suga spoorde het panel niet aan tot haast. ,,Ik vraag u allen, met diep inzicht, om de kwestie te bespreken."
Het probleem is simpel.
En als het aan de Japanse bevolking zou worden gevraagd, dan is de oplossing dat ook. Volgens diverse opiniepeilingen is 85 procent voorstander van het openstellen van de opvolging voor vrouwen. Maar dát wil premier Suga absoluut niet. Reken daarom op een omslachtige procedure, zonder échte oplossing.
De Wet op het Keizerlijk Huis van 1947 is duidelijk.
Alleen mannen kunnen opvolgen. Prinsessen die trouwen verlaten bij hun huwelijk het keizershuis en worden burger. Op die manier zou de keizerlijke familie niet uitdijen, zo dacht de (Amerikaanse) wetgever. Maar er was geen rekening gehouden met de grillen van de natuur. Na 1965 werden alleen maar prinsessen** geboren – hetgeen betekende dat bij het bij het laatste huwelijk van die generatie 'einde oefening' zou zijn.
Dat maakte heel wat Japanners nerveus.
In parlement en regering werd voorzichtig gesproken over verandering van de spelregels. En toen gebeurde er een 'wonder'. Op 6 september 2006 werd in het gezin van prins Fumihito (Akishino) en prinses Kiko een prinsje geboren; Hisahito. Alle discussiestukken werden onmiddellijk in de diepste lade van de meest afgelegen kast in de donkerste kelder gestopt.
Uitstel van executie, zo weten we nu.
Prins Hisahito (14) is nog steeds de enige jongen in zijn generatie, die verder alleen bestaat uit prinsessen die door een huwelijk één voor één uit het keizershuis zullen verdwijnen. Hij is na zijn vader tweede in lijn van troonopvolging. Als hem iets overkomt, of wanneer hij geen kinderen krijgt danwel alleen meisjes, dan is het alsnog 'einde oefening.'
Dan hebben we het nog niet eens over het probleem dat er tegen de tijd dat Hisahito volwassen is, of in aanmerking komt voor de Chrysantentroon helemaal geen familieleden over zullen zijn om hem te ondersteunen.
De adviescommissie heeft het op dat laatste punt misschien nog wel het makkelijkst. Een voorstel kan zijn om getrouwde prinsessen toch taken te geven in het keizershuis, dan gaat hun ervaring ook niet verloren bij het geven van een jawoord. Wellicht dat dit ook met terugwerkende kracht kan want anders is de kans groot dat bijvoorbeeld Hisahito's zussen Mako en Kako al zijn uitgevlogen tegen de tijd dat zo'n advies wordt overgenomen.
Er zijn verschillende varianten mogelijk. De meest vergaande is de gehuwde prinsessen ook aan het hoofd kunnen staan van een eigen familietak, hetgeen nu is voorbehouden aan prinsen. Dat zou betekenen dat hun kinderen ook binnen het keizershuis komen en er mogelijk weer meer jongens beschikbaar komen voor de troon.
Op die manier wordt de spreekwoordelijke 'olifant in de kamer' niet benoemd.
,,Onder de huidige omstandigheden moeten we voorrang geven aan mannelijke opvolging”, aldus Suga. Aan traditie moet niet worden getornd. De zeskoppige adviescommissie die zonder voorbehouden en vooroordelen aan de slag moet, hoeft dan niet voor te stellen dat vrouwen ook op de troon kunnen komen én bij huwelijk niet uit het keizershuis hoeven verdwijnen.
Dat zou overigens pas hoeven te gelden ná de troonsbestijging van Hisahito; onder het welbekende motto bij ingrijpende beslissingen die in Japan genomen moeten worden: 'wie dan leeft, wie dan zorgt.'
© RB Hans Jacobs
* De commissie bestaat uit drie vrouwen en drie mannen. Tetsuro Tomita, voorzitter van de East Japan Railway, Atsushi Seike, voormalig rector van de Keio-universiteit, Mayumi Ohashi, rechten professor van de Sophia-universiteit, de actrice en auteur Yuri Nakae, Yuichi Hosoya, professor internationale politiek aan de Keio-universiteit en Midori Miyazaki van de Chiba Commerce-universiteit. Zij heeft eerder in keizerlijke zaken advies gegeven.
** In het Nederlandse koningshuis werden tussen 1880 en 1967 alleen maar meisjes geboren; Willem-Alexander was het eerste jongetje; onder de veertien kleinkinderen van koningin Juliana zijn maar drie meisjes: Margarita, Carolina en Juliana.
Laatste reacties