Prinses Irene is woensdag 81 jaar geworden. Details over hoe en waar Irene haar verjaardag viert, zijn niet bekend. Op de voorgrond treden doet ze nog maar weinig, en eigenlijk alleen om de samenleving en de politiek te wijzen op de noodzaak beter en zorgvuldiger om te gaan met de Aarde.
Dat deed ze ook temidden van de coronacrisis: ,,Ik hoop dat we tot de conclusie komen dat we weer meer voor elkaar en de aarde gaan kiezen. Het woord samen-leving is een prachtig woord." En door de gemeenteraad van Baarn te wijzen op het belang van bosbehoud bij Paleis Soestdijk.
Van de vier dochters van koningin Juliana en prins Bernhard heeft niemand zo’n opmerkelijk en wisselend leven gekend als de enkele weken voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog op 5 augustus 1939 op datzelfde Soestdijk geboren Irene.
Oudste zus Beatrix volgde min of meer in een rechte lijn de voor haar uitgestippelde weg en jongere zus Margriet volgde hetzelfde koninklijke pad, mede onder invloed van de eerder door Irene gemaakte keuze. Jongste zus prinses Christina (1947-2019) had om andere redenen meer vrijheid haar eigen interesses te volgen.
,,Wij zussen zijn vier sterke vrouwen. De een zingt prachtig, de tweede doet goed werk bij het Rode Kruis en de ander is een uitstekende koningin. Of we het wel of niet eens zijn met elkaar is eigenlijk niet aan de orde. We waarderen elkaar in onze verschillen”, zei Irene jaren geleden over de verschillende levensloop van de vier 'kinderen van Soestdijk'.
Zelf liet ze alle ruiten van Soestdijk rinkelen door katholiek te worden en zich onvoorwaardelijk te scharen achter prins Carlos Hugo van Bourbon-Parma, met wie ze op 29 april 1964 in Rome in het huwelijk trad, Nederland verdeeld en in opperste verwarring achterlatend. ,,Ik wist bij het katholiek worden en bij de keuze voor Carlos met absolute zekerheid dat het zo moest zijn. Dat het boven alle menselijke en historische belangen uitging”, zei ze bij een terugblik.
Carlos streed voor een vrij en rechtvaardig Spanje, al werd dat in die tijd in Nederland anders gezien. ,,Je kon niets uitleggen. Als mensen die vertrouwen in je hebben, denken dat je iets doet dat niet door de beugel kan, wil je het rechtzetten. Maar het was onmogelijk”, aldus Irene in 1977. ,,Die hele campagne in Nederland tegen ons.. Ik heb het nooit begrepen. Ik wist dat wat ik gekozen had, goed was.”
Alleen kwam niet Carlos op de Spaanse troon, maar Juan Carlos. Het huwelijk strandde en Irene keerde net na het aantreden van haar zus Beatrix terug naar Nederland. ,,Ja absoluut (er was moed nodig om te scheiden), want ik was nog nooit alleen geweest. Ik had nog nooit op twee benen gestaan zonder tegen iemand aan te leunen."
Ze gaf haar leven een radicaal andere wending, mede na een lang verblijf in Zwitserland. ,,Vroeger was ik bang voor alles. Twijfelde ik er sterk aan om aan ieders verwachting te kunnen voldoen. Van dat soort angsten heb ik me leren losmaken. Ik ben geen alwetende prinses, maar een leerling van het leven. Iemand die met dezelfde thema’s worstelt als ieder ander. Ik ervaar het niet langer als gezichtsverlies als ik iets niet weet. Het werkt bevrijdend wanneer je jezelf toestaat om voor je onzekerheden uit te komen", vertelde ze het AD in 2003.
Irene wilde de mens weer in contact brengen met de natuur, richtte zich op duurzaamheid en richtte een NatuurCollege op. ,,Ik vind dat ieder mens verantwoordelijk is voor de toekomst van deze aarde”, motiveerde ze haar werk. ,,Wat je kunt zeggen is dat de liefde voor de natuur mij door mijn beide ouders is bijgebracht. Ik zie dat ook weer terug in mijn kinderen, die allemaal met de natuur verbonden zijn."
,,Maar wat ik doe, komt niet voort uit een soort opdracht die ik van huis heb meegekregen. Het komt echt uit mijn eigen oorsprong", vertelde ze ook. Dat ze werd uitgelachen en weggehoond deed pijn, maar ze leerde er mee leven en over de jaren groeiden begrip en waardering. In 2009 kreeg ze van minister Jacqueline Cramer een 'duurzaamheidslintje' voor haar bijdrage aan de bewustwording van de Nederlandse samenleving.
Daarbij koos ze niet voor de politiek, bewust niet, zoals ze De Volkskrant in 2005 uitlegde. ,,Als lid van mijn familie heb ik verantwoordelijkheid tegenover het staatshoofd. Het is mijn vrije keuze me niet in de Nederlandse politiek te mengen. (...) Liever neem ik, daar waar ik nuttig kan zijn, de verantwoordelijkheid. Gelukkig leven we in een tijd dat onze familieleden hun eigen interesses kunnen omzetten in werkelijke activiteiten."
In die tijd was het familieleven ook weer tot rust gekomen na de gefrustreerde uitbarstingen van dochter prinses Margarita en haar man Edwin de Roy van Zuydewijn in 2003. Het boek is wat Edwin betreft nog altijd niet gesloten, maar in het gezin is de harmonie na de echtscheiding en het tweede huwelijk van Margarita hersteld.
Irene heeft inmiddels negen (erkende) kleinkinderen, die ze haar liefde voor de natuur probeert over te brengen. Ze doet waarschijnlijk op dezelfde manier als ze haar eigen kinderen benaderde. ,,Ik meen dat ik er altijd alert op ben geweest ze (mijn kinderen) te behandelen als volwaardige mensen. De generatie voor mij zei vaak tegen kinderen dat kun jij nog niet weten. Dan denk ik: wat is de norm?"
Koning Willem-Alexander is zaterdag aanwezig bij de aangepaste viering van Veteranendag. De koning is beschermheer en heeft sinds de eerste Veteranendag in 2005 nog geen enkele keer verstek laten gaan. Deze week droeg hij bij zijn optredens buitenshuis de witte anjer, als symbool van erkenning en waardering voor de veteranen.
De Rijksvoorlichtingsdienst heeft de komst van de koning niet aangekondigd, maar dat is sinds de coronacrisis bij veel koninklijke bezoeken gebruikelijk. Volgens opgave van het Nationaal Comité Veteranendag zijn elk geval minister-president Mark Rutte, minister Ank Bijleveld van Defensie, de commandant der strijdkrachten en de inspecteur-generaal van de krijgsmacht aanwezig, samen met vier veteranen.
Willem-Alexander is vanaf het prille begin betrokken bij Veteranendag, die in 2005 voor het eerst werd gehouden. Veteranen moesten het voor die tijd doen met deelname aan het Bevrijdingsdefilé in Wageningen, dat traditioneel werd afgenomen door zijn als 'veteraan der veteranen' omschreven grootvader prins Bernhard.
Vanwege de link met prins Bernhard werd aanvankelijk besloten Veteranendag op zijn verjaardag 29 juni te houden. Daar werd enkele jaren later vanaf gestapt. Het was praktischer om te kiezen voor een zaterdag, maar dan wel de laatste zaterdag van juni. Dan was het nog steeds dicht bij 29 juni. Van prins Bernhard werd ook de witte anjer overgenomen, mede omdat de bloem tijdens de Tweede Wereldoorlog ook symbool was van het verzet.
In de loop der jaren heeft Veteranendag een vaste vorm gekregen. De regering bestempelde de dag vanaf 2006 tot nationaal evenement en vaste onderdelen zijn samenkomsten op het Malieveld en de Ridderzaal en een defilé dat wordt afgenomen door Willem-Alexander. Aanvankelijk als prins en sinds 2013 als koning. Vanwege de coronamaatregelen is daar dit jaar alleen een bescheiden plechtigheid in de Ridderzaal overgebleven.
Prinses Maria Teresa van Bourbon-Parma presenteerde in het najaar van 2014 in de wereldberoemde Biblioteca Palatina in het Italiaanse Parma een boek over haar familie. Ze deed dat in aanwezigheid van haar Nederlandse neven en nichten en hun aanhang. Een herplaatsing van het verslag bij het trieste overlijden van de prinses.
Prins Carlos uitte in een korte toespraak zijn enorme bewondering voor Maria Teresa, die inmiddels al acht boeken op haar naam heeft staan. Maria Teresa was lange tijd nauw betrokken bij de strijd voor democratisering en vrijheid in het door dictator Francisco Franco bestuurde Spanje. Daarbij ondersteunde ze eerst haar vader en daarna haar broer prins Carlos Hugo, die in 1964 trouwde met prinses Irene.
In het Franstalige boek 'Les Bourbon Parme, une famille engagée dans l'histoire' beschrijft de prinses de betrokkenheid van de familie bij ontwikkelingen in met name Frankrijk, Spanje en Italië met bijzonder aandacht voor haar vader prins Xavier en broer prins Carlos Hugo.
Ze laat persoonlijke anekdotes niet achterwege, en daarin figureren ook de Oranjes. Zo beschrijft Maria Teresa de keer dat koningin Juliana in vol ornaat, met diadeem en al, uit het regeringsvliegtuig stapte op een winderig en nat Frans vliegveld dat vanwege een storm eigenlijk was gesloten, om de doop van Carlos te kunnen bijwonen. Juliana was te laat, vandaar dat ze zich in Nederland al had omgekleed. ,,Koninklijker dan zoals ze er toen uitzag, kon niet", aldus Maria Teresa.
Willem-Alexander en koningin Máxima zijn woensdagmorgen met veel traditioneel ceremonieel verwelkomd in de kraton, het paleis, van sultan Hamengkubuwono X van Yogyakarta.
De vorst had een deel van zijn familie opgetrommeld voor de ontvangst die gepaard ging met veel muziek en dans. Ook werden geschenken uitgewisseld en kreeg het koninklijk bezoek een rondleiding langs een uitstalling van de verzameling krissen (dolken), wajangs en batik stoffen.
Vervolgens werd de Lawung Ageng dans opgevoerd, begeleid door een gamalanorkest. De dans is in 1755 bedacht door de stichter van de dynastie, Hamengkubuwono I. Een van de doelen van de dans is de bevordering van Javaanse cultuur.
De sultan heeft een uitzonderlijke positie in het Indonesische staatsbestel. Hij doet uit zijn hoofde van zijn positie ook dienst als gouverneur van de speciale regio Yogyakarta, terwijl in alle andere provincies de gouverneur wordt gekozen.
De huidige sultan dankt dit voorrecht - dat overigens pas in 2012 in de wet werd vastgelegd - mede aan de rol die zijn vader Hamengkubuwono IX speelde bij de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd.
'HB IX', aan de Leidse universiteit een studiegenoot van prinses Juliana die hem 'Henkie' noemde, schaarde zich namelijk meteen achter de onafhankelijkheidsverklaring en zijn stad was enige tijd hoofdstad van de nieuwe republiek Indonesië.
Hij diende in verschillende ministersposten en als vicepresident en werd in 1950 aangesteld als gouverneur. In 1971 kwamen koningin Juliana en prins Bernhard tijdens hun staatsbezoek vanzelfsprekend ook in Yogyakarta.
De dubbelfunctie leverde de huidige sultan voor de komst van Willem-Alexander enkele hoofdbrekens op. Moest hij zijn traditionele, Javaanse vorstelijke dracht dragen of het voor overheidsdienaren gebruikelijke batik. ,,De sultan heeft gewonnen", zo bleek bij de ontvangst. Hamengkubuwono was in vol ornaat.
Discussie is er over de opvolging van de sultan. Traditioneel werd de troon alleen door mannen bezet maar de huidige vorst, die alleen dochters heeft, heeft zijn oudste dochter Mangkubumi aangewezen als opvolgster. Zij zou ook automatisch gouverneur worden.
Binnen de vorstelijke familie is echter verzet en broers van de sultan hebben gedreigd Mangkubumi meteen uit het paleis te zullen verjagen wanneer Hamengkubuwono X is overleden.
Het Oostenrijkse Lech hoort net zo bij de Nederlandse koninklijke familie als Het Loo en Huis ten Bosch. Al meer dan een halve eeuw komen de Oranjes naar de wintersportplaats in Vorarlberg die mede door hun jaarlijkse aanwezigheid is uitgegroeid tot een dure pleisterplaats.
De sneeuwzekerheid en de talrijke ski-mogelijkheden en de hoge standaard van de plaatselijke ondernemingen spelen daarbij een minstens zo belangrijke rol.
Sinds de geboorte van prinses Amalia zijn er weer (bijna) jaarlijkse fotosessie in Lech, waarbij ook de verslaggever en fotograaf regelmatig aanwezig waren. Op het YouTube-kanaal van Royalblog zijn ook filmpjes te vinden, te beginnen in 2012 na het ongeluk van prins Friso.
2018
De extra lange onderbroek was geen overbodige luxe maandagmorgen om negen uur op de Rüfikopf, de 2350 meter hoge berg boven Lech. De thermometer gaf aan dat het -21 graden was, en ondanks de zon was het inderdaad bar koud voor de traditionele fotosessie in het Oostenrijkse vakantieoord.
Koning Willem-Alexander had medelijden met de 45 fotografen, cameramensen en verslaggevers en kwam met zijn gezin eerder dan afgesproken met de skigondel naar de bergtop die een schitterend uitzicht biedt over het dal en de bergtoppen er omheen. Of hij wilde snel echt aan zijn vakantie beginnen, dat kan natuurlijk ook.
2017
De koning trok met zijn gezin een half uurtje uit om de media ter wille te zijn in Oberlech, waar de laatste jaren de ontmoeting met de fotografen en cameraploegen wordt gehouden. Het rendez-vous was wel een half uur vervroegd om de familie meer eigen ski tijd te geven en te voorkomen dat er al veel andere skiërs aanwezig waren.
Het koninklijk gezelschap was ongebruikelijk klein. Prinses Beatrix ontbrak voor het eerst sinds de troonswisseling in 2013. Ze was de afgelopen tien dagen wel in Lech, samen met prinses Mabel en haar dochters, maar reisde al voor het fotomoment af. Ook prins Constantijn en zijn gezin waren afwezig.
2016
Geen sneeuwballen gooien! Prinses Amalia was de wijze les van haar vader van enkele jaren geleden nog niet vergeten maandagmorgen in het zonovergoten Oberlech. Ze gebaarde gedecideerd naar haar zusjes die in de verleiding waren gebracht door hun eigen moeder koningin Máxima.
Wie had gehoopt op minder dan voorbeeldig gedrag van de Oranjes-prinsessen en hun neefje en nichtjes, kwam bedrogen uit. Ze zijn inmiddels goed getraind in de foto-ontmoetingen, volgen de aanwijzingen van hun ouders gedwee op en blijven zelfs onverstoorbaar onder het soms irritante geroep van fotografen. Maar die kunnen ook weinig anders omdat ze het gezelschap graag recht in de lens laten kijken.
2015
Het weer werkte bijzonder meer maandagmorgen in Oberlech waar de koninklijke familie even voor toen uur aankwam voor het jaarlijkse fotomoment. Stralende zon, blauwe luchten: precies zoals de VVV van Lech het graag ziet. Het leverde inderdaad leuke beelden op.
De fotosessie in de huidige vorm is hard aan vernieuwing toe. Een paar jaar achteraan is de ontmoeting van de Oranjes met de media nu in Oberlech. Het is er mooi en biedt de mogelijkheid een paar semi-actiefoto’s te maken van de prinsesjes.
Maar spannend is het allerminst en nu Amalia, Alexia en Ariane ouder worden, is er voor hen ook geen lol meer aan om een paar keer de helling af te skiën, terwijl het poseren voor de groepsfoto in de sneeuw ook een herhaling van zetten begint te worden. Vraag is alleen: waar en hoe dan?
2014
Skiën leer je met vallen en opstaan. Dat leerde prinses Ariane maandagmorgen in Oberlech nog eens op pijnlijke wijze toen ze uit de sleeplift viel. Moeder koningin Máxima kwam zo snel als haar ski's dat toestanden naar boven lopen, terwijl ook de skileraar en beveiligers te hulp schoten. Vallen is nooit leuk, maar vallen in het zicht van tientallen fotografen en cameraploegen is dat nog minder.
De prinsesjes Amalia, Alexia en Ariane hadden zin om te skiën en toonden met de ski's eenmaal ondergebonden weinig geduld voor de netjes achter een afrastering opgestelde media. ,,Nee, Amalia, even wachten tot iedereen boven is", moest koning Willem-Alexander zijn oudste dochter een paar keer vermanen. Amalia probeerde stiekem al wat metertjes te pakken, maar haar vader hield haar scherp in de gaten.
2013
‘Komen jullie ook naar Lech?’ Prinses Amalia wist vrijdag op het station van Amsterdam voor de treinreis naar het vaste vakantieadres van de familie al wat haar maandag te wachten stond. Een ontmoeting met 75 vreemde mannen en vrouwen die allemaal willen dat ze op één en hetzelfde moment in hun richting kijkt. ‘Ik heb geen acht ogen’, zei Amalia vrijdag gevat toen al het geroep om een bepaalde kant op te kijken haar teveel werd. En toen was de groep nog beperkt.
De koninklijke familie heeft maandagmorgen in Oberlech geduldig geposeerd voor de internationale media. Prins Willem-Alexander gaf zijn dochters Amalia, Alexia en Ariane meteen een wijze les mee. ,,Geen sneeuwballen gooien naar de fotografen, dat blijft je je leven lang achtervolgen'', waarschuwde hij. De prinsesjes waren door de fotografen uitgedaagd om met sneeuw te gooien om de beelden verlevendigen. Maar Willem-Alexander wist uit eigen ervaring dat dat soort opnamen een leven lang hergebruikt worden.
De fotosessie waaraan behalve het gezin van Willem-Alexander en Máxima ook koningin Beatrix kort deelnam, was ontspannen en gebeurde op dezelfde plek in Oberlech waar twee jaar geleden ook de laatste fotosessie plaatsvond waaraan toen ook prins Friso en zijn gezin deelnamen. Het was toen voor het eerst dat koningin Beatrix met haar drie zoons en drie schoondochters alsmede al haar kleinkinderen kon worden gefotografeerd.
2012
Na het bezoek aan prins Friso verlaat de koninklijke familie vrijdag, een week na Friso's ongeval, het ziekenhuis in Innsbruck. Kort daarvoor is het nieuws over zijn gezondheidstoestand bekendgemaakt.
2011
Verrassing! Een enkele oplettende fotograaf had zaterdagmorgen wel gezien dat ook het gezin van prins Friso in hotel Mohnenfluh in het Oostenrijkse Oberlech aanwezig was, maar dat Friso en Mabel met hun twee dochtertjes ook zouden deelnemen aan de traditionele fotosessie van de Oranjes was toch een verrassing.
Hun komst was in elk geval niet van tevoren aangekondigd. Friso was de afgelopen jaren wel vaker in de buurt wanneer zijn broers Willem-Alexander en Constantijn voor de camera's moesten verschijnen, maar tot nu toe bleef hij altijd buiten beeld.
Hij wandelde dan door Lech, ski's op de schouders, knikte vriendelijk naar bekenden, en ging lekker de berg op, terwijl de familie zich opmaakte voor de confrontatie met de media. Constantijn en Laurentien hebben overigens ook niet vanaf het begin meegedaan, maar de laatste jaren doen ze wel mee.
2010
Koningin Beatrix hecht aan traditie. De jaarlijkse wintersportvakantie in het Oostenrijkse Lech staat daarom ook dit jaar weer op het programma.
Maar het thuisfront moet het stellen zonder officiële beelden van het koninklijk verblijf in Vorarlberg - er is, zo laat de Rijksvoorlichtingsdienst weten, geen fotosessie. Het prinselijk gezin is bij de Winterspelen in Vancouver.
2009
De koninklijke familie heeft maandagmorgen in Lech uitgebreid geposeerd voor cameraploegen en fotografen. Zoals vantevoren aangekondigd vond er geen gesprek plaats met het handjevol toch aanwezige verslaggevers. Er kon amper een 'goedemorgen' vanaf. Pogingen om reacties los te krijgen, mislukten. Er werd gelachen, gespeeld, geravot, en koninklijk gezwegen.
Wellicht dat bij de Oranjes enige irritatie was ontstaan over de hinderlijk aanwezige NCRV-televisieploeg die met ballonnen en andere speeltjes de aandacht van de kinderen probeerde te trekken, om de eigen opnamen op te leuken. Manipulatie heet dat. Kinderlokken kun je het ook noemen. Wanneer straks iedere fotograaf en cameraman zijn eigen speeltjes gaat meenemen, is het snel gedaan met de fotosessies. En dan valt de Oranjes ook niets te verwijten.
2008
Lech, zondagmiddag. De zon doet bijna pijn aan de ogen. Alle hotelkamers zijn vol. Het hele dorp is op de been om te skiën of om het skiën mogelijk te maken. Om tien uur zondagmorgen was het echter nog rustig bij de Kinderskischüle, vlak achter de kerk. Daar arriveerden de Oranjes voor het jaarlijkse fotohalfuurtje - dat dit jaar wat langer in beslag nam.
De kleinkinderen van koningin Beatrix kennen de skischool van hun eerdere vakanties. Amalia en Eloise zijn deze plek eigenlijk al ontgroeid, al spelen ze maar al te graag in de sneeuwmolen.
2007
Dit keer niet ravotten in de sneeuw buiten het prinselijk chalet aan de rand van Lech en geen ritje op slee of met de paardenkoets, maar met de familie poseren voor Gasthof Post in het hartje van het dorp.
Willem-Alexander, Máxima en de kinderen komen het eerst naar buiten. De prins was de afgelopen dagen goed ziek _ een uitstapje naar het WK schaatsen in Heerenveen zat er dan ook niet in _ vertelt zijn vrouw, en zondag gaat hij snel weer onder de wol vertelt Alexander zelf.
Maar daarna is het skiën geblazen, uiteraard zonder de hoogzwangere Máxima. ,,Dit keer ga ik niet achter mijn man aan", zegt ze met gevoel voor realiteit.
2006
Ook het engelengeduld van een tweejarig prinsesje kent grenzen. ,,Amalia!" klinkt het zondagmorgen voor de dertigste keer in de sneeuw van Lech. ,,Ja-ah", antwoordt de dochter van Willem-Alexander en Máxima licht geïrriteerd.
Dat geduw en getrek van de fotografen en cameramensen is ze nu wel gewend, maar dat geschreeuw en geroep gaat vervelen.
2005
Regen of sneeuw, de net van waterpokken herstelde prinses Amalia vindt een ritje in de arreslee even geweldig. Zaterdag wordt ze belaagd door tientallen fotografen en cameraploegen, zondag blijft het ritje met haar ouders en oma Beatrix in Lech vrijwel onopgemerkt. Precies zoals de koninklijke familie wil.
Het Oostenrijkse skioord Lech beleeft een weekeinde van uitersten. Op de eerste vakantiedag van prins Willem-Alexander, Máxima en Amalia is het zaterdag onaangenaam weer. Het kwik stijgt tot negen graden, regen verandert de straten van Lech in modderpoelen en maakt het skiën vrijwel onmogelijk.
Prinses Christina zou dinsdag, 18 februari, haar 73ste verjaardag hebben gevierd. De in 1947 geboren jongste dochter van koningin Juliana en prins Bernhard overleed echter afgelopen zomer.
Prinses Beatrix viert vrijdag haar 82ste verjaardag. Het is ook precies veertig jaar geleden dat haar moeder koningin Juliana aankondigde dat ze op 30 april 1980 zou aftreden om plaats te maken voor Beatrix. Op haar beurt droeg ze de scepter zeven jaar geleden weer over aan haar zoon Willem-Alexander.
Het aftreden na 33 jaar regeren, betekende echter niet dat Beatrix uit het openbare leven verdween. Integendeel. De prinses is nog volop actie. Eerder deze week was Beatrix ook bij de ontvangst van de ambassadeurs en in het weekeinde zat ze op de tribune bij Jumping Amsterdam.
Vorige maand bezocht Beatrix de Caribische eilanden Saba en St Eustatius, waar kinderen haar naar haar leeftijd vroegen. 'Ik ben bijna 82 jaar' vertelde ze. De reactie was er een van ongeloof. 'Verrast?' zei de geamuseerd lachende prinses, die meteen daarna demonstreerde nog uiterst vitaal en energiek te zijn door met de kinderen te gaan springen om ze weer warm te krijgen nadat ze buiten in de kou – voor Caribische begrippen althans – hadden gewacht.
Met het verstrijken van de jaren zijn de bijzondere gevoelens voor paleis Soestdijk langzaam vervlogen. Er kwamen nu schoolklassen die niet eens wisten wie koningin Juliana en prins Bernhard waren. Niet zo gek. Het aftreden van de vorstin was dit jaar precies 40 (!) jaar geleden, haar overlijden alweer 16 jaar terug.
Toch ben ik zondag nog even gaan kijken, op de laatste dag van de reguliere openstelling. Het was druk. Het was natuurlijk ook de laatste dag van de kerstvakantie. Het had ook iets weemoedigs, de wetenschap dat er opnieuw een hoofdstuk werd afgesloten in de lange geschiedenis van dit voor Nederland toch wel bijzondere en iconische gebouw. Al wordt Soestdijk zoals gezegd niet door iedereen meer als zodanig herkend.
Ik maakte weer een wandeling door het lege paleis. Het is versleten, verwaarloosd, zielloos. Koningin Beatrix wilde geen inkijkje geven in het leven van haar ouders.
Alle meubels waren dus verdwenen toen het publiek begin 2007 voor het eerst het paleis binnen mocht en kon vaststellen hoe klein bijvoorbeeld de werkkamer van koningin Juliana was geweest. Alleen de staatsievertrekken hadden iets van hun vroegere uitstraling behouden – er stonden nog meubels – en ook nu waren die het meest interessant.
Grote vraag is nu wat er met Soestdijk gaat gebeuren. Ja, er zijn fraaie plannen, maar zoals dat in Nederland vaker gaat: papier is geduldig en regelgeving verandert tijdens de uitvoering. In dit geval zelfs nog voor de uitvoering. De begroting heeft daardoor een fiks gat, en het is maar de vraag of de verantwoordelijke autoriteiten voldoende soepelheid hebben om mee te bewegen met de vereisten van een sluitend budget.
In december 2006 bezocht ik het paleis voor het eerst, tijdens de voorbezichtiging voor de media. Het toen gemaakte verslag:
Soestdijk geeft geen geheimen prijs
Verwacht niet dat de geest van Juliana en Bernhard nog rondwaart in paleis Soestdijk. Voor de openstelling van hun echtelijke woning aan de Amsterdamsestraatweg in Baarn zijn alle persoonlijke herinneringen aan de laatste koninklijke bewoners weggehaald.
Dat zal menig bezoeker teleurstellen. Te zien is wáár de Oranjes woonden, maar niet hóe ze er leefden.
Heel even maar komt de bezoeker van paleis Soestdijk oog in oog met de restanten van de recente geschiedenis. Dat is in de voormalige werkkamer van prins Bernhard. De ruimte met uitzicht op de tuin (foto onder, rechts kamer van Bernhard) is leeg. Duizend olifantjes zijn verkocht, de muren zijn opnieuw geverfd en het tapijt is nieuw. Maar een hoekje achter het gordijn is niet aangetast.
Daar valt nog te zien waar de foto's hingen en waar het wiel van de auto waarmee Bernhard in 1937 in Amsterdam bijna verongelukte. Even heb je het gevoel bij de prins op bezoek te zijn, al staat de verwarming niet meer op de door hem gewenste hoge temperatuur (rond 28 graden).
De koninklijke familie heeft na het overlijden in 2004 van prinses Juliana en prins Bernhard bijna een jaar nodig gehad om alle persoonlijke bezittingen uit het paleis te halen. Die spullen zijn voor de openstelling niet teruggekomen. Het paleis geeft dan ook geen geheimen prijs over het leven van de koninklijke bewoners.
Koningin Beatrix is op Soestdijk geboren, maar er is niets dat op haar jeugd in het paleis wijst. Wat is overgebleven zijn de staatsievertrekken (foto boven de Leuvenzaal): interessant vanwege hun historie _ in veel gevallen ingericht door koningin Anna Paulowna in de negentiende eeuw _ maar niet datgene waar de naar verwachting 300.000 bezoekers de komende drie jaar écht voor komen.
Ook niet het hele paleis is geopend. Privé-vertrekken als de gezamenlijke woonkamer, het zwembad, de filmzaal en de koninklijke slaapkamers zijn niet te zien. Deels uit praktische overwegingen, maar ook op verzoek van de Oranjes. Ook het beroemde bordes ('de stoep') is afgeschermd.
De werkvertrekken van Juliana en Bernhard zijn zoals gezegd leeg, alleen de eetkamer (foto) is nog zoals die was toen Juliana en Bernhard er in 1937 hun intrek namen. Prominent op tafel de bel voor de bedienden. Prins Bernhard luidde persoonlijk de gong voor het avondeten. Wie te laat aan tafel kwam, kreeg niets te eten, zo vertelt de paleisgids die zijn kennis heeft opgedaan bij de gewezen huismeester.
De rondleiding langs zo'n zestien vertrekken en ruimtes van het paleis geschiedt in kleine groepjes onder begeleiding van gids en beveiliger. De kanonnenkamer _ het wapentuig heeft de loop gericht op de buitenwereld _ , de Hoekkamer oftewel de salon annex vergaderkamer waar koningin Juliana onder meer haar studentenjaarclubje ontving, de Witte Eetzaal (foto onder) waar in 1998 voor het laatst het jaarlijkse jachtdiner werd gehouden.
Het meubilair is (terug)geleend van het Koninklijk Huisarchief. De zalen en kamers ademen vergane glorie: scheuren in het plafond en de muren, de gietijzeren kachel, het verwaarloosde houtwerk. De inrichting was door Anna Paulowna bedoeld om indruk te maken, maar dat zal de laatste jaren niet meer zijn gelukt.
De charme moet worden gezocht in details. 'De deur die de monarchie redde' bijvoorbeeld in de cadeaukamer. Koningin Wilhelmina's echtgenoot prins Hendrik ontving daar geregeld bezoek dat voor zijn vrouw verborgen moest blijven (het verhaal lijkt onwaarschijnlijk, Wilhelmina woonde niet op Soestdijk, hj). De weggepoetste deur naar de dienstgangen hielp hem daar bij. ,,Hij had levenslust", zegt gids Maarten Westerveen _ die bij de rondleiding van de journalisten zwaar werd overvraagd _ met gevoel voor humor.
In de koninklijke 'peeskamer' zijn ook de panelen waar vanaf 1820 minutieus de groei van de familie werd bijgehouden - al deden de volwassenen ook mee. 'Bernilo' bijvoorbeeld op 31 augustus 1945. Verder groeistreepjes voor Beatrix en haar zussen, Willem-Alexander en zijn broers en neefjes _ Friso was in januari 2005 de laatste die er zijn lengte liet aantekenen.
Jarenlang hebben Juliana en Bernhard in het paleis een eigen leven geleid. Er was niet voor niets sprake van een Baarnse en Soestse vleugel. Volgens de gids was er echter meer harmonie dan buiten het paleis werd verondersteld: de werkvertrekken lagen na Juliana's aftreden naast elkaar, ze sliepen samen beweert hij zelfs, tot ongeloof van zijn gehoor.
Het belbord in de pantry naast de eetzaal haalt zijn bewering genadeloos onderuit: er zijn aparte lampjes voor de (slaap)kamers van 'ZKH' en 'HKH'. Op de valreep geeft het paleis toch nog een heel klein geheimpje prijs.
Koning Willem-Alexander reikt vrijdagmiddag - op de vijftigste verjaardag van zijn jongste broer prins Constantijn - in het Koninklijk Paleis in Amsterdam de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst uit.
Drie jonge kunstenaars ontvangen deze aanmoedigingsprijs, een bedrag van 9.000 euro. Na de uitreiking opent de koning de tentoonstelling waar werken van de winnaars en van de overige genomineerden te zien zijn.
De Koninklijke Prijs is in 1871 door koning Willem III ingesteld als Koninklijke Subsidie voor Vrije Schilderkunst. Na Willem III hebben de koninginnen Emma, Wilhelmina, Juliana en Beatrix en nu dus koning Willem-Alexander deze traditie voortgezet.
De Koninklijke Prijs is bedoeld om jong talent op het gebied van schilderkunst te stimuleren. Nederlandse beeldende kunstenaars tot 35 jaar kunnen meedingen naar de prijs. Dit jaar zonden 207 kunstenaars beeldmateriaal in.
Koning Norodom Sihamoni van Cambodja wordt de komende dagen in het zonnetje gezet vanwege zijn vijftienjarig regeringsjubileum op 14 oktober.
Donderdag kreeg hij een herdenkingsmunt aangeboden en de centrale bank heeft ook speciale bankbiljetten van 15.000 riel (zo'n 3,30 euro) in omloop gebracht met daarop onder meer de koning met zijn ouders, wijlen koning Norodom Sihanouk en koningin Monineath.
Norodom Sihamoni (66) kwam op de troon na het aftreden van zijn flamboyante vader Norodom Sihanouk. Die zei met zijn terugtreden het voorbeeld te volgen van onder anderen de Nederlandse vorstinnen Wilhelmina en Juliana, die ook afstand van de troon hadden gedaan. Sihanouk overleed in oktober 2012, acht jaar na zijn troonsafstand en twee weken voor zijn negentigste verjaardag.
Norodom Sihamoni keerde woensdag samen met koningin-moeder Monineath (83) terug na een verblijf van een maand in Peking. Daar trekt de koning zich elk halfjaar enkele weken terug om even uit Cambodja te ontsnappen en om medisch onderzoek te ondergaan.
Laatste reacties