ROYALBLOG.NL

Het is wel eens minder hectisch geweest

Een economisch bezoek aan California en Texas met koningin Máxima, een weekeinde in Kopenhagen voor het gouden jubileum van koningin Margrethe, een ingelaste trip naar Londen voor het plechtige overbrengen van het stoffelijk overschot van koningin Elizabeth van Buckingham Palace naar Westminster Hall, en dan ook nog een kerkelijk huwelijk in het vorstenhuis Mecklenburg-Strelitz komende zaterdag.

Om niet te spreken van Prinsjesdag, voor het eerst met prinses Amalia én op een nieuwe locatie: de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Het streekbezoek aan de Peel moet worden overgeslagen. Koninklijke verslaggeving is wel eens minder hectisch geweest. Jammer in deze tijd is dat een aantal verplaatsingen met het vliegtuig moeten worden gemaakt.

Schiphol is tegenwoordig immers allesbehalve de soepele machine waaraan iedereen de afgelopen jaren gewend was. Integendeel. En de trein dan? Voor zowel Londen als Berlijn is die veel duurder dan het vliegtuig – en zeker naar Duitsland duurt het ook nog lang. Dat er geen hogesnelheidslijn is naar de hoofdstad van ‘ons’ belangrijkste buurland is natuurlijk idioot.

Verslagen van al die evenementen zijn slechts ten dele terug te vinden op RoyalblogNL; opdrachtgevers en klanten hebben de verhalen graag voor zichzelf. Het Reformatorisch Dagblad pakte maandag uit met drie pagina’s over het feest in Denemarken en ook maandblad Royalty heeft een fraaie reportage. Daarin komt ook een terugblik op het bezoek aan de Verenigde Staten.

Maar op Twitter zijn impressies van de activiteiten terug te vinden.

© RB Hans Jacobs

Goud Gouden Koets komt uit Suriname

Het Amsterdam Museum heeft samen met de Vrije Universiteit Amsterdam, Netherlands Institute for Conservation+Art+Science+ (NICAS) en Naturalis Biodiversity Centre onderzoek gedaan naar de herkomst van het goud van de Gouden Koets.

 

Lang was onbekend waar het bladgoud waarmee de koets is verguld vandaan kwam. De samenstelling van het goud is in een uitgebreid onderzoek vergeleken met monsters uit Suriname en Zuid-Afrika. Een mysterie is opgelost: het goud blijkt afkomstig uit Suriname, zo is maandag bekendgemaakt. 

 

Van 18 juni 2021 tot en met 27 februari 2022 was de Gouden Koets na een restauratie van ruim vijf jaar te zien in het Amsterdam Museum. In de tentoonstelling is uitgebreid aandacht besteed aan de bouw van de Gouden Koets. Het rijtuig is gemaakt van Javaans teakhout. Dit hout is deels beschilderd, deels verguld met bladgoud. Aan dit bladgoud heeft de koets zijn naam te danken. Maar waar het goud vandaan kwam, was tot op heden onbekend.

 

In de tentoonstelling werd aangekaart dat, ondanks de prominente rol die het goud speelt op de koets, de herkomst ervan nooit is onderzocht. Er bleken geen documenten vindbaar uit het einde van de 19de eeuw die aantonen waar het goud vandaan kwam en mogelijke archieven zijn verloren geraakt. De herkomst kon alleen worden onderzocht met de technieken van nu.

 

Annemarie de Wildt, conservator van het Amsterdam Museum, deed voor de tentoonstelling uitgebreid onderzoek naar de Gouden Koets. Ze vond het jammer dat de herkomst onbekend was en ook tijdens de vijfjarige restauratie niet werd achterhaald. 

 

,,De makers en initiatiefnemers van de Gouden Koets gingen er prat op dat het geschenk aan de nieuwe vorstin Wilhelmina het hele toenmalige Koninkrijk der Nederlanden moest representeren. Zo is in de koets vlas verwerkt uit Zeeland, leer uit Brabant, hout uit Java en ivoor uit Sumatra. Suriname, destijds onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden, leek echter niet te zijn vertegenwoordigd. Dat riep vragen op bij mij en vele anderen. Zuid-Afrika was rond 1900 een grote exporteur van goud en het land had sterke banden met Nederland, maar in Suriname wordt al generatie op generatie verteld dat het goud daar vandaan komt. Genoeg reden om de herkomst van het goud te onderzoeken.''

 

De Wildt nam contact op met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Vrije Universiteit Amsterdam en zette een onderzoek in gang. 

 

Gareth Davies is hoogleraar Petrologie - een onderzoeksgebied binnen de geologie dat zich richt op het bestuderen van de samenstelling van gesteenten en de omstandigheden waaronder deze zijn ontstaan - aan de VU Amsterdam. Davies en zijn team startte in het voorjaar met het vergelijken van een stukje bladgoud van de Gouden Koets, ter beschikking gesteld door het Koninklijk Staldepartement, met monsters goud uit verschillende regio's in Zuid-Afrika en Suriname, verkregen van Naturalis.

 

Davies: ,,Om goud te vergelijken, kijken we naar de loodisotopen die worden gevormd door het radioactieve verval van de elementen uranium en thorium. Deze verschillen per regio. Voor die vergelijking is een schoon monster nodig. Maar in het goud van de Gouden Koets zaten heel veel deeltjes lood die afkomstig waren van luchtverontreiniging waaraan de koets gedurende de jaren is blootgesteld, zoals benzine. Ook was er sprake van loodhoudende verf en lijm. Al die miljarden deeltjes lood moesten worden verwijderd. Het was alsof er één zandkorrel uit een zwembad vol zandkorrels moest worden gehaald. Een enorme klus die ruim vier maanden in beslag nam. Daarnaast werd ons werk extra bemoeilijkt doordat we slechts beschikten over een klein monster. Bladgoud is 1 micron dik. Dat is 100 keer zo dun als een menselijke haar.''

 

Davies' team slaagde er toch in de loodconcentratie van het goud van de koets met monsters uit de verschillende regio's te vergelijken. Daaruit bleek dat het goud van de Gouden Koets sterk verschilt van de monsters uit Zuid-Afrika. 

 

,,We kunnen na zorgvuldige analyse met zekerheid zeggen dat het goud van de Gouden Koets niet uit Zuid-Afrika kwam. Vanuit historisch oogpunt worden Zuid-Afrika of Suriname als mogelijke opties gezien. De resultaten uit ons onderzoek zijn volledig in overeenstemming met Suriname als land van herkomst van het goud op de Gouden Koets.'', aldus Davies. 

 

Goudwinning in Suriname

  

Nadat in 1876 goud in Suriname werd gevonden, kwam in de volgende decennia grootschalige goudwinning op gang. Om de voorraden ten zuiden van Paramaribo te bereiken werd zelfs een spoorlijn aangelegd. Het goud van de koets is hoogstwaarschijnlijk uit dat gebied afkomstig.

 

Davies: ,,Voor nu kunnen we aantonen dat het goud van de Gouden Koets qua samenstelling het meest overeenkomt met het monster afkomstig uit een goudmijn aan de Surinamerivier, nabij de Brownsberg, in de regio Brokopondo.'' De Wildt vindt dit een logische conclusie omdat aan het einde van de negentiende eeuw, toen de Gouden Koets werd gemaakt, in deze omgeving veel goud werd gedolven. ''Het is geweldig dat er nu onderzoeksmethoden zijn waardoor de urban myth dat het goud van de koets uit Suriname komt bevestigd kan worden.''

 

Het team van VU Amsterdam zou graag willen onderzoeken van welke goudmijn in Suriname het goud exact afkomstig is, maar heeft daarvoor honderden monsters uit de regio nodig. Het zal ook maanden werk kosten om alle monsters te analyseren. Het team wil daarnaast goudafzettingen uit andere delen van de wereld karakteriseren om musea en verzamelaars te helpen de herkomst van andere gouden artefacten te begrijpen. Hiervoor is financiering nodig. 

Amalia verkent rijroute van Prinsjesdag

Het vloeken was tot in Roemenië te horen. Nederlandse royalty-fotografen hadden zondag dan ook reden om boos en verontwaardigd te zijn. Reden: het ritje te paard dat prinses Amalia in Den Haag maakte ter verkenning van de route van de koninklijke stoet op Prinsjesdag. Dat wordt haar debuut. Niet te paard overigens, maar in de Glazen Koets.

Amalia zat hoog te paard en kreeg aan de hand van de stalmeester een aardige indruk van wat er allemaal komt kijken bij de voorbereiding van zo’n groot evenement als Prinsjesdag. De route is dit jaar anders dan in 2019, de laatste keer dat er een rijtoer was. Het Binnenhof is immers op slot en nu dient de Koninklijke Schouwburg als plaats waar de koning zijn jaarlijkse toneelstukje mag opvoeren.

Willem-Alexander hoeft overigens niets te zeggen. De beleidsvoorstellen zullen traditiegetrouw al zijn uitgelekt en de media zullen zich geheel concentreren op Amalia, op haar houding, kleding, uitstraling – en wat nog meer kan worden bedacht. Troonrede? O ja, die was er ook nog zal worden gezegd.

Enfin. Amalia te paard op de route van Prinsjesdag. Een fantastische ‘foto-op’: het aantal keren dat de Prinses van Oranje gefotografeerd kon worden is immers op de vingers van één hand te tellen. Vrijdag nog liepen de fotografen haar diadeemdebuut in Oslo mis omdat in het Noorse paleis slechts één fotograaf was toegelaten. Het is dan wel zo fijn als de prinses in eigen land ook eens een keer buiten Koningsdag en de jaarlijkse fotosessie (komende vrijdag) vastgelegd kan worden.

Niets van dat alles. Zo’n ritje is dan privé, de RVD zwijgt erover en Omroep West zal het geluk hebben gehad dat het de repetitie – compleet met koets – toch al op de agenda had staan. Vandaar de kreten van woede van de royalty-fotografen. Die zijn woensdag natuurlijk wel welkom bij een of andere saaie rondetafelconferentie met koning of koningin.

© RB; Beeld: screenshot Omroep West

Máxima voor VN 48 uur in New York

 

Koningin Máxima is dinsdagmiddag na de Troonrede die haar man voorlas in de Grote- of St Jacobskerk in Den Haag vrijwel meteen vertrokken naar New York. Daar heeft ze donderdag een ontmoeting gehad met de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. 

De koningin, die donderdagavond weer terug loog, had in haar functie als speciaal pleitbezorger van de VN-secretaris-generaal op het gebied van inclusieve financiering (UNSGSA) een hele reeks ontmoetingen met ministers en beleidsmakers op de agenda staan. De aanbieding was daar onderdeel van. 

Deze week is de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waar demissionair minister-president Mark Rutte vrijdag namens Nederland het woord zal voeren. De traditionele bijeenkomsten in New York zijn deels fysiek en deels online.

Het is voor het eerst sinds de uitbraak van de coronapandemie dat Máxima weer naar New York reist. Ze was daar de afgelopen jaren steeds na afloop van Prinsjesdag enkele dagen voor gesprekken, conferenties en de overhandiging van het rapport. Het vorige jaarverslag heeft ze virtueel aangeboden aan António Guterres.

De focus van haar activiteiten lag dit jaar op het belang van goede toegang tot en veilig gebruik van digitale financiële diensten en financiële gezondheid, in het bijzonder de belangrijke rol die zij vervullen in het economisch herstel tijdens en na de COVID-19 pandemie. Het afgelopen jaar heeft zij vrijwel al haar VN-activiteiten digitaal gedaan, waaronder drie VN-landenbezoeken in 2021, Ivoorkust, Togo en Senega.

Eveneens donderdag heeft Máxima een bijeenkomst met de drie co-voorzitters van de ‘Group of Friends of Financial Inclusion’, een informele groep VN-ambassadeurs van ruim 35 landen die actief bezig zijn met financiële inclusie. De co-voorzitters zijn de ambassadeurs van Indonesië, Peru en Tanzania.

Verder zijn tijdens het verblijf in New York bilaterale gesprekken voorzien met regeringsvertegenwoordigers van landen waar Koningin Máxima regelmatig mee spreekt in het kader van financiële inclusie en met andere samenwerkingspartners.

Naast het fysieke bezoek houdt de koningin Máxima op dinsdag 28 september een digitale toespraak bij de opening van het evenement Digital Financial Inclusion for Women in Africa: A Path to Recovery, Resilience and Innovation. Ook sluit ze die dag het openingsprogramma af van het evenement Financing for Development in the Era of COVID-19 and Beyond van de International Labour Organization (ILO).

Koningin Máxima zet zich sinds 2009 als speciale pleitbezorger van de Verenigde Naties wereldwijd in om financiële diensten voor iedereen, met inbegrip van de lage inkomensgroepen en kleine- en middelgrote bedrijven, toegankelijk te maken en hiermee hun kansen op economische en sociale ontwikkeling te vergroten. Sinds 2011 is zij erevoorzitter van het Global Platform for Financial Inclusion (GPFI) van de G20.

© RB; Bron: RVD, Beeld: UNSGSA

Gouden Koets was in slechte staat

Het was zeker niet alles goud dat er blonk toen de Gouden Koets de afgelopen jaren door de straten van Den Haag reed. Dat bleek overduidelijk in de documentaire over de restauratie die woensdagavond werd uitgezonden op NPO2. Er was sprake van houtrot, scheuren in de zijpanelen, kapot leerwerk, roestvorming en kieren tussen banden en wielen, om maar een paar gebreken van het pronkstuk uit de Koninklijke Stallen te noemen.

Restauratie was hard nodig, maar dat was niet eenvoudig zo laat het door Etienne Glebbeek en Esmeralda Böhm gemaakte programma zien. Zijn ploeg heeft sinds 2016 vijf jaar lang over de rug van restauratoren en personeel van het Staldepartement mee kunnen kijken hoe specialisten diverse onderdelen restaureerden, renoveerden of reconstrueerden, naar gelang wat nodig was. Steeds moest een zorgvuldige afweging worden gemaakt.

Koning Willem-Alexander wilde dat 'zijn' koets weer gebruiksklaar zou zijn. Dat bracht beslissingen met zich mee die voor een rijtuig dat voorgoed in een museum zou verdwijnen anders zouden uitgevallen. ,,Wat ik heb gedaan is voor een rijdende koets. Anders zou ik dit niet hebben gedaan. Voor een museum laat je de situatie zoals die nu is”, zegt Ulrike Müllners, specialist goudborduren tijdens haar werk aan de bekleding van de bok.

Het is ook de reden waarom de wielen worden aangepakt, ondanks aanvankelijke reserves van de directeur van de Koninklijke Verzamelingen. ,,Moet dat echt? Voor één jaarlijks ritje van een kilometer?”, wilde hij weten. Voor de veiligheid zou het wellicht niet noodzakelijk zijn, maar voor het behoud van de Gouden Koets wel. ,,Ze hebben me overtuigd”, aldus Flip Maarschalkerweerd.

Toch is het volgens textielrestaurator Emmy de Groot onvermijdelijk dat de koets op de lange termijn in een museum belandt. Textiel is nu eenmaal vergankelijk. ,,Licht, temperatuur, vochtigheid spelen een rol en als je de koets gebruikt is het onmogelijk de situatie stabiel te houden.” Over haar eigen bijdrage aan de restauratie van de binnenkant van de koets is ze nuchter. ,,Als je het goed doet, zie je er niks van. Je moet als restaurator niet ijdel zijn. Het mag niet opvallen dat het gerestaureerd is.”

In de documentaire zorgt houtrestaurator Yvonne Nijlunsing die het bovenstuk van de koets thuis bezorgd krijgt voor spannende momenten wanneer ze van één van de vrouwenfiguren een deel van het been moet afzagen. ,,Het moet eerst stuk voor het beter kan”, zegt ze, zichtbaar opgelucht dat de operatie is geslaagd.

Dat de Gouden Koets voor-en tegenstanders heeft, blijft in het programma niet onbesproken. ,,We moeten onze gemeenschappelijke geschiedenis niet wegstoppen, de koets kan een debat entameren”, aldus Kathleen Ferrier, oud-Kamerlid en dochter van de eerste president van Suriname.

,,De koets is een wonder van vakmanschap”, concludeerde Glebbeek aan het einde van de vijfjarige klus, die voor hem eindigde met de overbrenging vorige week van het rijtuig naar het Amsterdam Museum waar Willem-Alexander donderdag een tentoonstelling over de koets opent.

© RB Hans Jacobs

De Gouden Koets staat klaar

 

Er is de laatste dagen weer veel onzin geschreven en gemeld over de Gouden Koets. De expositie die donderdag door koning Wilkem-Alexander wordt geopend in het Amsterdam Museum wil een dialoog uitlokken over de koets, de geschiedenis daarvan en de aangebrachte versieringen.

 

Het begin stemt niet vrolijk. Voor-en tegenstanders van het weer gebruiken van de koets hebben hun stellingen alweer betrokken en luisteren alleen naar zichzelf. Kamerleden incluis.

 

 

Tegenstanders en op prikkelende reacties beluste media spreken graag over het slavernijpaneel - de zijkant waarop de toenmalige koloniën eer betonen. Koloniaal paneel is correcter - en niet hetzelfde, maar reacties krijgt het natuurlijk ook dan. De koning zei vorig jaar te luisteren naar de discussie. U en ik kunnen daaraan meedoen. Een mooie kans. Ga luisteren en kijken met een open geest.

Koning Willem-Alexander opent donderdagmiddag de tentoonstelling De Gouden Koets in het Amsterdam Museum. Na een restauratie van ruim vijf jaar is de Gouden Koets voor het eerst weer voor publiek te zien.

De koets staat in een glazen behuizing op de binnenplaats van het Amsterdam Museum en kan in alle rust van dichtbij worden bekeken, al spiegelt het glas enorm en is de koets daardoor zeker niet altijd goed te zien.

In zes kleine museumzalen rondom de binnenplaats geven honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, kostuums en japonnen, spotprenten, foto’s, bewegende beelden en hedendaagse kunstwerken een veelzijdig beeld van de geschiedenis en het gebruik van de Gouden Koets en de discussies uit verleden en heden over dit iconische voertuig.

De koning opent de tentoonstelling symbolisch door het eerste exemplaar van het fraaie boek ‘De Gouden Koets’ dat wordt uitgegeven bij de tentoonstelling, in ontvangst te nemen. Hij zal door algemeen directeur van het Amsterdam Museum Judikje Kiers en artistiek directeur Margriet Schavemaker worden toegesproken en rondgeleid door de tentoonstelling.

© RB

Gouden Koets aangekomen in museum na spectaculaire nachtelijke takelklus

De in volle glorie herstelde Gouden Koets is in de nacht van woensdag op donderdag het Amsterdam Museum binnen getakeld, vooruitlopend op de tentoonstelling die daar op 17 juni door koning Willem-Alexander wordt geopend.

Het was een bijzondere operatie die met veel nauwkeurigheid moest worden uitgevoerd. Eén van de redenen dat het 's nachts gebeurde was dat de stroom van de tramleiding af moest, en bovendien zou het fijn zijn wanneer er geen verkeer over dit deel van de Nieuwezijds Voorburgwal zou rijden.

Lees ook: Een bijzondere nachtelijke klus

De takelklus was dan ook stil gehouden en de koets werd in een onopvallende kist in de loop van de avond naar het museum gereden. Maar daarna werd er toch een veelzeggend doek om de kist gespannen, tenslotte zou dat de beelden van de wél gewaarschuwde media verbeteren. Het was voor buitenstaanders spannend, dat over het dak van het museum hijsen, maar de werkers van Koninklijke Spaan leken niet onder de indruk.

Het weer laten dalen van de kist met zijn kostbare inhoud gebeurde op de binnenplaats van het museum in alle stilte. Het leek wel of iedereen met ingehouden adem toekeek, en alleen de nuchtere aanwijzingen van de voorman - beetje naar links, naar rechts, stop - waren te horen.

 

De kist werd precies voor een van de zijkanten van het speciaal voor de tentoonstelling ontworpen en neergezette glazen paviljoen geparkeerd - waarna applaus opklonk voor de precisiewerkers. Daarna werd de kist voorzichtig en op aanwijzingen van leden van het Koninklijk Staldepartement van de eveneens aanwezige stalmeester Bert Wassenaar geopend.

,,Het is de goede", grapte een vertegenwoordiger van het Koninklijk Huisarchief, die even de inhoud van de kist inspecteerde. De half afgedekte Gouden Koets werd vervolgens tot de ingang van het glazen behuizing geduwd - de verdere plaatsing gebeurde buiten het zicht van de media.

De 'gouden caravan' - zoals de koning het ongevraagde Amsterdamse geschenk aan zijn overgrootmoeder koningin Wilhelmina eens omschreef - is tot 27 februari 2022 te zien. Dat betekent dat de koets net als de afgelopen vijf jaar (2016-2020) niet zal uitrijden op Prinsjesdag. En volgend jaar? Wie weet?

Over het weer in gebruik nemen van de Gouden Koets wordt zoals bekend verschillend gedacht. Koning Willem-Alexander is zich bewust van die maatschappelijke discussie. Er aan deelnemen doet hij niet maar het Amsterdam Museum gaat een handje helpen want bij de tentoonstelling wordt de koets in een historische contekst geplaatst. Inclusief de nu omstreden zijpanelen. 

De koning heeft niet voorgesorteerd op een beslissing. Bij de restauratie, renovatie en reconstructie van het rijtuig had hij er voor kunnen kiezen de Gouden Koets alleen te conserveren, klaar voor een verder leven in een museum. Dat is echter niet gebeurd. De 2800 kilo wegende Gouden Koets is bedrijfsklaar gemaakt.

Hoe de restauratie in zijn werk ging is op 16 juni te zien in een boeiende NOS-documentaire. Daarin komen bovengeschetste dilemma's ruim aan de orde.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB; Marius Cirtiu

NOS De Gouden Koets: 16 juni, 20.30-21.10 uur, NPO 2

Gouden Koets bijna klaar voor expositie

De Gouden Koets oogt weer bijna als nieuw. De in 2015 aangevangen restauratie en reparatie zitten er op. Op 17 juni opent koning Willem-Alexander in het Amsterdam Museum een tentonstelling rondom de 'gouden caravan' - zoals hij het ongewenste en ongevraagde Amsterdamse geschenk aan zijn overgrootmoeder koningin Wilhelmina eens omschreef.

De Gouden Koets wordt binnenkort vanuit de Koninklijke Stallen in Den Haag, waar de stukken recentelijk weer aan elkaar zijn gezet, naar het Amsterdamse museum vervoerd om daar op de overdekte binnenplaats geruime tijd een plekje te krijgen. Op Prinsjesdag is de koets net als in de afgelopen vijf jaar (2016-2020) niet te zien. En volgend jaar? Wie weet?

Over het weer in gebruik nemen van de Gouden Koets wordt - laten we het voorzichtig stellen - verschillend gedacht. Koning Willem-Alexander is zich zeer bewust van de maatschappelijke discussie zo zei hij vorig jaar juli in een persgesprek. Eraan deelnemen doet hij niet maar het Amsterdam Museum gaat een handje helpen want bij de tentoonstelling wordt de koets in een historische contekst geplaatst. Inclusief de nu omstreden zijpanelen. 

De koning heeft heel bewust niet voorgesorteerd op een beslissing over het hergebruik. Bij de restauratie had hij er voor kunnen kiezen de Gouden Koets alleen te conserveren, klaar voor een verder leven in een museum. Dat is echter niet gebeurd. De Gouden Koets is bedrijfsklaar gemaakt, inclusief reparatie van de wielen en de bekleding. Het gevaarte van 2800 kilo moest weer veilig op de weg op kunnen, ook al was het slechts voor één jaarlijks ritje van en naar het Binnenhof.

In zes museumzalen rond het binnenplein van het Amsterdam Museum geven honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, kostuums en japonnen, spotprenten, foto’s, bewegende beelden en hedendaagse kunstwerken een veelzijdig beeld van de geschiedenis en het gebruik van de Gouden Koets en de discussies uit verleden en heden over dit iconische voertuig. De tentoonstelling duurt tot en met 27 februari 2022.

Hoe de restauratie in zijn werk ging is op 16 juni te zien in een boeiende NOS-documentaire. Daarin komen bovengeschetste dilemma's ruim aan de orde.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB Marius Cirtiu

NOS De Gouden Koets: 16 juni, 20.30-21.10 uur, NPO 2

Koninklijke stalmeester Bert Wassenaar zwaait in december na 25 jaar af

Koning Willem-Alexander neemt eind dit jaar afscheid van het langst dienende lid van zijn hofhouding. Bert Wassenaar, in januari 1996 door koningin Beatrix eerst binnengehaald als adjudant en afgelopen 15 mei precies 25 jaar in dienst als stalmeester, gaat met pensioen. Hij wordt opgevolgd door luitenant-kolonel Hans Veenhuijzen, zo maakte de Rijksvoorlichtingsdienst woensdag bekend.

Stalmeester Wassenaar beleefde vorig jaar met Prinsjesdag al een zilveren jubileum: hij was voor de 25ste keer verantwoordelijk voor de koninklijke stoet. En ja, dat was anders dan in alle voorgaande jaren. ,,Routine wordt het nooit", zei Wassenaar in 2019 nog met een vooruitziende blik.

Bert Wassenaar, kolonel b.d. van de Koninklijke Marechaussee, wilde niet destijds ook niet vooruitkijken naar zijn jubileum. ,,Eerst maar eens dit jaar afhandelen. Daarna zien we wel." Wijze woorden gezien de onverwachte wending die het jaar 2020 nam met de afgelasting van het uiterlijk vertoon op de derde dinsdag in september. 

Paardenliefhebber- en kenner Wassenaar (1957) heeft een omvangrijk takenpakket waartoe ook behoort het toezicht houden op de restauratie van de Gouden Koets. Hij hoopte vorig jaar nog die koets voor zijn pensionering weer door de straten van Den Haag te zien rijden. ,,Ik wil dat project natuurlijk afmaken."

Of hij de koets weer ziet rijden, is echter aan de koning. Maar de restauratie is bijna klaar. ,,De stukken worden nu in elkaar gezet", zei hij op Koningsdag.

Eerder al werd de Glazen Koets gerestaureerd. ,,We zijn eigenlijk altijd aan het restaureren", aldus Wassenaar. Ook andere rijtuigen van het Staldepartement moeten worden onderhouden en opgeknapt. ,,Het restauratieproces loopt altijd door." Op die manier was er ook al een netwerk van restaurateurs toen de Glazen en daarna de Gouden Koets onder handen genomen moesten worden.

Vorige maand beleefde Bert Wassenaar met het concert van The Streamers op het binnenplein van 'zijn' Koninklijke Stallen nog een bijzondere primeur, waarvan hij duidelijk genoot.

Opvolger Hans Veenhuijzen was van 2015 tot 2019 adjudant van de koning. Daarna werd hij adjudant in buitengewone dienst en geplaatst als Military Assistant to the Chief of Staff bij 1 (German/Netherlands) Corps in Münster. Hij begint na de zomer met de overname van werkzaamheden.

© RB Hans Jacobs

Mooi overzicht koninklijk coronajaar

Het overzicht van de activiteiten van de koninklijke familie in het bijna afgelopen jaar heeft zaterdagavond op NPO2 347.000 kijkers getrokken. Naar de herhaling later op de avond keken nog eens 43.000 mensen. Dat blijkt uit de zondag gepubliceerde cijfers van de stichting KijkOnderzoek. 

In het Oranje-jaaroverzicht werd een beeld geschetst van de werkzaamheden van met name koning Willem-Alexander en koningin Máxima in het jaar van de coronapandemie. Veel van de gebruikelijke agendapunten moesten plaatsmaken voor virtuele ontmoetingen en werkbezoek aan door de gezondheidscrisis getroffen sectoren. 

Dat videovergaderen ook verrassingen oplevert, bleek ook in de uitzending toen Máxima werd getrakteerd op een weinig diplomatieke omschrijving van de kwaliteit van het vertoonde beeld. De koningin werd ook getoond toen ze na afloop van de zomerse fotosessie een huppeltje maakte, zich niet bewust van de NOS-camera en onmiddellijk tot de orde geroepen door oudste dochter Amalia. 

In het overzicht passeerden verder de hoogte-en dieptepunten van het koninklijke jaar de revue: het bezoek van de koning aan Israël, het staatsbezoek aan Indonesië, de toespraak op 4 mei op de lege Dam in Amsterdam, maar ook de niet begrepen vakantiereis naar Griekenland en de nasleep daarvan. 

Corona de rode draad

De maker van het NOS Oranje-jaaroverzicht had dit jaar geen moeite om een rode draad te vinden voor de activiteiten van de koninklijke familie. Het thema stond zowel voor de Oranjes zelf als voor de uitzending eigenlijk in april al vast: de coronapandemie en alles wat daarmee te maken heeft.

In het overzicht rijgt het koningspaar het enige coronabezoek aan het andere, van ziekenhuis naar teststraat, van videovergadering naar theatervoorstelling met dertig man én anderhalve meter afstand. Maar al die betrokkenheid en medeleven, kwam in oktober in een ander daglicht te staan door de vakantietrip naar Griekenland. In het programma becommentarieert Kysia Hekster deze 'kras op het koninklijk blazoen'.

Het ruim een half uur durende programma brengt echter ook in herinnering dat het jaar 2020 in een geheel andere toonsoort begon. Na de frivoliteiten van de gebruikelijke wintersportvakantie in Lech was er een belangrijk staatsbezoek aan Indonesië. Achteraf ook het enige staatsbezoek in het coronajaar. Niet zonder reden was de visite gepland in het jaar dat Indonesië de 75ste verjaardag van de onafhankelijkheid vierde. De koning maakte namens Nederland excuses voor de excessen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd.

Dat het staatshoofd dit deed, maakte het zo bijzonder, legt hoogleraar Gert Oostindie uit, ook al was de boodschap niet geheel nieuw. Vanuit Sumatra stapten koning en koningin vrijwel meteen in een Nederland in zogenoemde 'intelligent lockdown' en het 'nieuwe normaal', al weigerde de koning dat zo te noemen. Het is hoogstens 'tijdelijk normaal' benadrukte hij bij diverse gelegenheden, in de hoop en verwachting dat het échte normaal weer een keer terugkeert.

Afwijkend was in dat opzicht de Dodenherdenking op 4 mei op de lege Dam in Amsterdam. Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, deelt met presentator Astrid Kersseboom haar indrukken van de nu al historische toespraak van koning Willem-Alexander. Daarin sneed hij onder meer het 'wegkijken' aan van zijn overgrootmoeder koningin Wilhelmina bij het leed dat de Joden werd aangedaan.

De focus in het programma van Etienne Glebbeek ligt zoals altijd op het koningspaar. Maar door de alternatieve 'thuis' editie van Koningsdag komen de drie prinsessen Amalia, Alexia en Ariane ook nadrukkelijker in beeld en vanwege de rol van sociale media krijgt zelfs gravin Eloise, de veel besproken dochter van prins Constantijn en prinses Laurentien aandacht.

© RB Hans Jacobs