ROYALBLOG.NL

Een andere blik op Prinsjesdag

Het was een Prinsjesdag als alle andere. De Glazen Koets reed voor de vierde keer uit. Er was veel 'volk' op de been in het op deze dag altijd gezellig drukke Den Haag. De kleding van de koningin werd royaal besproken (te weinig of voldoende bedekking?!) en veel media maakten werk van de koninklijke baard. 

Koning Willem-Alexander had een mooie tekst gekregen om voor te lezen in de Ridderzaal. Vooral de inleiding maakte indruk en zette de toon voor het komende jaar, wanneer 75 jaar vrijheid op allerlei manieren wordt herdacht en gevierd.

De koning:

,,Vandaag precies 75 jaar geleden begon operatie Market Garden. Na jaren van knechting en tirannie kwam de hoop op een betere toekomst die dag letterlijk van boven, in de vorm van duizenden geallieerde parachutisten. Ooggetuigen die op 17 september 1944 de lucht boven Eindhoven, Arnhem en Nijmegen donker zagen kleuren, zouden dat beeld nooit vergeten.”

,,75 jaar later lijken vrijheid, democratie en een sterke rechtsstaat vanzelfsprekende waarden. Maar wie de wereld beschouwt, realiseert zich hoe bijzonder het is te leven in een land waarin mensen zich veilig kunnen voelen. Waarin vrijheid samengaat met verdraagzaamheid en verantwoordelijkheidsgevoel. En waarin mensen nog altijd iets voor een ander overhebben.”

,,Hoewel in het publieke debat en op social media tegenstellingen soms de boventoon lijken te voeren, is de dagelijkse realiteit voor de meesten van ons anders. Nederland blijft een land van vrijwilligers en van verstandige compromissen in het brede midden. Van jong tot oud, van werkvloer tot bestuurskamer en van Willemstad tot Amsterdam willen mensen meedoen en hun bijdrage leveren. Dat is wat ons bindt en wat we met elkaar moeten koesteren.”

De rijtoer voerde ook dit jaar van Noordeinde naar Ridderzaal en terug. Volgend jaar gebeurt dat voorlopig voor het laatst want daarna gaat het Binnenhof op slot. De boel moet worden gerenoveerd en gerestaureerd.

Er staan vijf jaar voor ingepland, maar in Nederland zijn we nooit zo goed in het tijdig afmaken van ingewikkelde bouwprojecten. Afwachten dus wanneer er weer een koets voorrijdt bij de Ridderzaal. Tegen die tijd mag in elk geval prinses Amalia meerijden met haar ouders!

Persoonlijk was het geen Prinsjesdag zoals in voorgaande jaren, toen ik steevast een vrije wandeling maakte van Malieveld – waar de minuutschoten worden gelost – via Koninklijke Schouwburg en Lange Voorhout naar Paleis Noordeinde.

Dit keer was ik gestationeerd bij het paleis, in de pop-up cabine van de NOS om live commentaar te leveren op de gebeurtenissen. Een mooie ervaring, en fijn om eens wat meer te kunnen vertellen.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © NOS, Rick Evers (video), e.a.

Gouden Koets in 2021 weer in elkaar

De restauratie van de Gouden Koets ligt op schema. Enorme tegenvallers en of onaangename verrassingen zijn er niet geweest. De verwachting is dat het ontmantelde rijtuig in de loop van 2021 weer in elkaar kan worden gezet. Dat vertelde Stalmeester Bert Wassenaar in de aanloop naar Prinsjesdag, waar dinsdag voor het vierde achtereenvolgende jaar de Glazen Koets wordt ingezet om het koningspaar van en naar de Ridderzaal te brengen.

Bij de aanvang van de restauratie is met opzet geen einddatum gegeven. ,,We willen er geen druk op zetten”, aldus Wassenaar die in de hofhouding fungeert als een soort minister van transport. Als richtlijn gebruikt Wassenaar echter de opknapbeurt van de uit 1826 stammende Glazen Koets. Die nam zeven jaar in beslag. Toen dat rijtuig was gerestaureerd en er daarmee een gelijkwaardige vervanger voor handen was, kon eind 2015 het werk beginnen aan de Gouden Koets. Die is in 1898 door de Amsterdamse bevolking geschonken aan koningin Wilhelmina.

Wassenaar wilde niet zeggen op de Gouden Koets op Prinsjesdag 2021 kan worden gebruikt. Dat zal de tijd moeten leren. De restauratie verloopt echter voorspoedig. ,,Voordat je de koets uit elkaar haalt, weet je niet wat je zal aantreffen. Maar de conditie van de Gouden Koets was nog goed. De koets is natuurlijk met 121 jaar nog relatief jong”, zei de Stalmeester. Specialisten uit binnen- en buitenland werken sinds anderhalf jaar aan de koets, waarvoor bij de Koninklijke Stallen in Den Haag ook een restauratieruimte is ingericht.

Op dit moment neemt daar onder anderen houtrestaurateur Yvonne Nijlunsing de wielen en ornamenten van de koets onder handen. ,,Ik moet ieder kiertje of scheurtje opvullen, maar wel met dezelfde soort hout die oorspronkelijk is gebruikt en dat verschilt”, aldus Nijlunsing. Ze heeft daarbij meer werk aan de buitenkant van de wielen dan de binnenkant. ,,Het buitenwerk is veel meer beschadigd.”

© RB Hans Jacobs

Vrije rol Stalmeester in stoet Prinsjesdag

Routine wordt het nooit. Ook niet bij de 24ste keer. Stalmeester Bert Wassenaar, de baas van het koninklijk vervoersdepartement, ziet Prinsjesdag en alles wat daar bij komt kijken nog altijd als het hoogtepunt van het jaar. Dinsdag rijdt hij op de schimmel Mitch opnieuw mee in de stoet van paleis Noordeinde naar het Binnenhof en terug.

De Stalmeester heeft daarbij een vrije rol. Hoewel hij zich meestal ophoudt in de buurt van het koningspaar, dat dit jaar voor de vierde keer wordt vervoerd in de Glazen Koets, mag Wassenaar ook elders een kijkje gaan nemen als hij dat nodig vindt. Hij heeft immers de leiding over de stoet en moet zonodig kunnen corrigeren.

Bert Wassenaar, kolonel b.d. van de Koninklijke Marechaussee, is sinds 1996 werkzaam als departementshoofd van het Koninklijk Staldepartement en als zodanig is hij dinsdag voor de 24e keer verantwoordelijk voor een goed verloop van de koninklijke rijtoer. Vooruit kijken naar zijn jubileum, wil hij niet. ,,Eerst maar eens dit jaar afhandelen. Daarna zien we wel.”

Paardenliefhebber- en kenner Wassenaar (1957) heeft een omvangrijk takenpakket waartoe ook behoort het toezicht houden op de restauratie van de Gouden Koets. Hij hoopt die voor zijn pensionering weer te door de straten van Den Haag te zien rijden. ,,Ik wil dat project natuurlijk afmaken.” Eerder al werd de Glazen Koets gerestaureerd, zodat het koningspaar nog altijd op gepaste en traditionele wijze naar de Ridderzaal kan rijden.

,,We zijn eigenlijk altijd aan het restaureren”, aldus Wassenaar. Ook andere rijtuigen van het Staldepartement moeten worden onderhouden en opgeknapt. ,,Het restauratieproces loopt altijd door.” Op die manier was er ook al een netwerk van restaurateurs toen de Glazen- en daarna de Gouden Koets onder handen genomen moesten worden.

Enorme tegenvallers zijn er nog niet geweest, vertelde Wassenaar vorige week aan het ANP. Maar een einddatum voor de restauratie wilde hij niet noemen. ,,Ik wil er geen druk op zetten.”

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB, MPE Patrick van Katwijk

Irene op feestavond toch in schijnwerpers

Prinses Irene is maandagavond tijdens de feestelijke voorstelling die ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag in Koninklijk Theater Carré werd gehouden, niet ontsnapt aan een welgemeend 'lang zal ze leven' van het publiek. En dat terwijl de prinses niet zichzelf maar de natuur in de schijnwerpers wilde plaatsen. 

Er was in de uitverkochte zaal nog meer eerbetoon. Aan het slot van de voorstelling kwam minister Carola Schouten op het podium om namens het kabinet bekend te maken dat er op de Wageningen Universiteit een leerstoel komt waarin het gedachtegoed van Irene over de natuur de komende jaren aandacht zal krijgen. Irene, die op het podium was gekomen om de uitvoerenden van de avond bloemen te geven, toonde zich blij met de geste.

De theateravond was samengesteld door huisvriend Herman van Veen en die had gezorgd voor een ware hutspot aan uitvoeringen, van dichtkunst tot dans van zowel Het Nationale Ballet als het ISH Dans Collectief. Er was muziek van onder meer het ZO! Gospel Choir en cabaret van Claudia de Breij, die eerder dit jaar met prinses Irene in Amsterdam deelnam aan de Klimaatmars. Herman van Veen sloot het geheel af en tekende ook voor de grote finale.

De koninklijke familie was goed vertegenwoordigd bij de 'ode aan de natuur'. Koning Willem-Alexander, die dinsdag de troonrede moet voorlezen, sloeg het feest niet over en ook de prinsessen Beatrix en Margriet waren gekomen. Prins Constantijn en prinses Laurentien, en, op prinses Anita na, alle kinderen van Margriet en hun partners zaten in de koninklijke loge. Het gezin van Irene zat met haar vooraan in de zaal. 

In haar openingswoord had Irene ook even stil gestaan bij het overlijden vorige maand van haar jongste zusje prinses Christina. Die werd deze avond gemist, te meer omdat ze er zo van zou hebben genoten, aldus Irene.

© RB Hans Jacobs; Beeld o.a.: © MPE Patrick van Katwijk 

Keuze beperkt bij naamgeving paarden

Prinses Beatrix krijgt het de komende jaren lastig bij de naamgeving van nieuwe paarden voor het Koninklijk Staldepartement. Dit omdat het einde van het alfabet is bereikt en zij alleen nog namen kan kiezen die beginnen met X, Y en Z.

Het is namelijk gebruik om bij het aantreden van een nieuwe stalmeester paarden die in zijn eerste jaar nieuw zijn een naam te geven die begint met A, in het tweede jaar met een B en zo het alfabet af. De huidige stalmeester Bert Wassenaar is al sinds 1996 in dienst, eerst van koningin Beatrix en na de troonswisseling van koning Willem-Alexander.

Dat zijn inmiddels 23 jaar en vandaar dat het einde van het alfabet in zicht is en Beatrix, die de naamgeving nog doet, de komende jaren als er nieuwe paarden komen wellicht even moet nadenken alvorens ze een geschikte naam heeft.

De koninklijke paarden – 24 voor de rijtuigen en 8 om op te rijden – zijn deze zomer tijdens de zomeropenstelling van de Koninklijke Stallen te zien. Extra aandacht verdient de schimmel Mitch, waarop de stalmeester rijdt op Prinsjesdag, en de volgens de stalmedewerkers altijd zeer ondeugende en onstuimige Friese hengst Siewerd.

© RB

Thaise prinses weet koning te ontdooien

De Thaise prinses Sirivannavari is het gelukt haar vader koning Vajiralongkorn te doen ontdooien tijdens de balkonscene in de Sutthaisawan Phrasat hal in het uitgestrekte Grand Palace. Daar verleende de nieuwe koning op de derde dag van de plechtigheden rond zijn kroning een publieke audiëntie. 

Niet echt een ontmoeting met de koning, maar wel een kans om hem met zijn samengestelde gezin in de verte te zien. Of anders waren er wel grote schermen. Wat telde was het erbij zijn, zo'n audiëntie was tenslotte al lang niet meer gehouden en de autoriteiten benadrukten vooraf graag het historisch belang. 

De Thai hadden zich dan al vroeg verzameld om in hun inmiddels wel bekende gele shirts gedukdig in de gloeiende zon te wachten op het moment dat uit volle borst 'lang leve de koning' kon worden geroepen. Koning Vajiralongkorn en koning Suthida hoorden het schijnbaar onbewogen aan.

Pas toen de twee prinsessen en prins Dipangkorn, die achter de koning hadden zitten wachten, ook op het balkon mochten komen, kreeg het geheel het aanzien van wat Europeanen van hunnkoninklijke families gewend zijn. Zwaaien, enthousiasme tonen, rondkijken. Prinses Sirivannavari Natiratana (32) gaf daarbij het goede voorbeeld, en ze kreeg haar vader zelfs aan het lachen. 

Ze wist met name hoe ze zichzelf moest presenteren, maar sleepte de rest van de familie mee. De zichzelf als modeontwerper afficherende prinses, die op Facebook bijna twee miljoen volgers heeft, pakte meteen haar mobiele telefoon en maakte film-en foto-opnamen van het publiek en van haar vader. Ondertussen vergat ze niet om meer dan royaal te zwaaien (zie filmpje oomde Facebook pagina van Royalblog). Alsof ze de hoofdprijs had gewonnen.

Maar misschien was dat ook wel zo, gezien alle aandacht die ze tijdens de plechtigheden wist te genereren. Eerder had ze namelijk ook selfies gemaakt en vrolijke foto's geplaatst, ongekend voor de koninklijke familie. Wellicht een idee voor prinses Laurentien om op Prinsjesdag ook haar telefoon te pakkken en zelf op het balkon van Noordeinde een filmpje te schieten?

© RB; Beeld: Facebook, screenshots

Jaaoverzicht toont koning in zijn element

Koning Willem-Alexander heeft zaterdagavond met een goed gevoel kunnen kijken naar het traditionele Oranje jaaroverzicht. Daarin werden zijn werkzaamheden en die van koningin Máxima en prinses Beatrix in beeld gebracht en werd tevens teruggekeken op de eerste vijf jaar van zijn koningschap. En al werd er geen rapportcijfer gegeven, het programma maakte duidelijk dat Willem-Alexander een ruime voldoende krijgt.

De variëteit van de koninklijke agenda werd in een grappige compilatie van door de koning in het bijna voorbije jaar verrichtte openingen. De 'core business' van het koningschap, zoals prins Claus het eens verwoordde. Vroeger behelsde dat vooral linten knippen, maar tegenwoordig zijn grote knoppen die iets in beweging zetten populairder.

Het wegtrekken van een groot doek stond dit jaar ook op de agenda, maar na het terugzien van de beelden zullen de medewerkers van de koning een volgende keer minder snel hun akkoord geven voor zo'n handeling. Een doek kan namelijk blijven haken en dan staat Willem-Alexander enige tijd te sjorren en dat ziet er wat knullig uit.

De koning ging maar liefst vijf keer op staatsbezoek, een record in één jaar. Dat zo'n visite van een staatshoofd aan een collega staatshoofd veel verplichte onderdelen telt, werd op indringende en leuke wijze in beeld gebracht door opnieuw beelden te combineren. En zo werd de kijker in sneltreinvaart meegenomen door Luxemburg, Letland, Estland, Litouwen en het Verenigd Koninkrijk, en weer terug. Zo'n beetje in het tempo dat de koning bij zijn staatsbezoeken zelf ook aanhoudt.

Willem-Alexander verwees in zijn kersttoespraak naar zijn werkbezoek aan Kloosterburen, eentje uit een reeks waarin hij kijkt hoe burgers tal van problemen gezamenlijk aanpakken. In het jaaroverzicht kwam dat bezoek uitgebreid aan bod, en werd ook de opgerechte interesse van de koning in dit soort initiatieven duidelijk en was de soepele, ontspannen wijze waarop hij daar met mensen omgaat zichtbaar.

Prinses Beatrix die dit jaar tachtig jaar werd, is gevolgd bij haar recente werkbezoek aan natuurorganisatie Stinapa op Bonaire. Ook vijf jaar na haar aftreden is haar betrokkenheid bij de samenleving en zeker de Caribische eilanden niet afgenomen en al voor de jaarwisseling zijn haar eerste optredens voor volgend jaar aangekondigd. 'Blijf zingen, blijf dansen' zei de oud-koningin tegen leeftijdgenoten op Bonaire, een boodschap die ze zelf ter harte neemt.

Jammer alleen dat er geen plek was voor het werk van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven.

© RB Hans Jacobs

Volgend jaar werk aan paleis Noordeinde en Burgerzaal in paleis Amsterdam

Goed nieuws voor koning Willem-Alexander en zijn gezin op Prinsjesdag. Oplevering van het gerenoveerde Paleis Huis ten Bosch is voorzien voor eind van dit jaar, aldus de toelichting op de Begroting van de Koning. Voor volgend jaar zijn geen uitgaven meer voorzien voor groot onderhoud of renovatie en dus kunnen de verhuisdozen worden besteld.

Willem-Alexander hield er overigens al rekening mee, want tijdens de fotosessie aan het begin van de zomer voorspelde hij al tegen de jaarwisseling te kunnen verhuizen. Maar nu staat het ook zwart op wit in de stukken die de Staten-Generaal kregen aangeboden. Er is 63,1 miljoen euro vrijgemaakt voor de na de troonswisseling in 2013 begonnen renovatie, waarna het ministerie van Binnenlandse Zaken 18 miljoen bijdraagt. De rest is betaald uit een speciaal daarvoor gecreëerd potje bij het Rijksvastgoedbedrijf.

De koning is daarmee overigens niet uit de werkzaamheden. Vanaf volgend jaar is er onderhoud voorzien voor de logeervleugel van Paleis Noordeinde, waar buitenlandse en andere gasten worden ondergebracht als ze in Den Haag op bezoek zijn. Zo verbleven koning Abdullah en koningin Rania hier eerder dit jaar tijdens hun officieel bezoek aan Nederland. Er worden onder meer loden leidingen vervangen en de inrichting wordt vernieuwd. De kosten worden binnen de bestaande begroting gedekt aldus de toelichting.

Het Koninklijk Paleis in Amsterdam ontkomt ook niet aan steigers. Het plan is om volgend jaar te beginnen met de al in 2015 aangekondigde renovatie van de iconische Burgerzaal, waarvoor nu nog 'multidisciplinair' bouwhistorisch onderzoek wordt gedaan. Ook gaan in 2019 werklieden voor reparatiewerkzaamheden het paleisdak op en wordt de timpaan/gevel aan de kant van de Nieuwezijds Voorburgwal hersteld. Dat is bij de eerdere renonatie van het paleis vanwege bezuiningingen niet gebeurd.

© RB Hans Jacobs; Beeld: archief © MPE

'Handig zo’n hoed, óf je ziet het publiek niet, óf je negeert je man compleet'

Die hoed! Of was het een hoed? Pannekoek, grammofoonplaat, UFO en satellietontvanger waren dinsdag op Twitter andere benamingen voor het koninklijke hoofddeksel dat leek te suggeren dat Máxima haar echtgenoot even niet wilde zien. 'Die hebben ruzie' was dan ook een veel gemaakte opmerking: 'Handig zo’n hoed, óf je ziet het publiek niet, óf je negeert je man compleet'.

Toegegeven, dat was ook mijn eerste reactie toen Máxima op het Binnenhof uit de Glazen Koets stapte. Ze moest vanwege de best stevige wind nog even bijsturen en de schotel vasthouden, maar er gebeurden geen ongelukken. Toch was het een raar gezicht in de Ridderzaal, al was het niet voor het eerst dat de koningin een hoed plaatste tussen haar en Willem-Alexander. Een bemoedigende of goedkeurende blik tussen koning en koningin was schier onmogelijk.

Prinsjesdag was tegelijk ook de coming out van prins Constantijn met baard. Hij was er in Israël en daarna in Amsterdam al mee gespot, maar de vraag was nog even of hij de gezichtsbegroeiing zou laten staan voor een van zijn weinige optredens als lid van het Koninklijk Huis. Ja dus, en Twitter had daar natuurlijk ook wat over te zeggen. Maar een baard is persoonlijk, anders dan een assessoire als een hoed.

Zoals bekend leest de koning niet voor uit eigen werk, al moet gezegd dat de laatste jaren de toespraak helderder is en in beter begrijpbaarder taal geschreven. Er zit een lijn in het verhaal, er was een vooruitblik naar de 75ste verjaardag van de bevrijding en er was de boodscghap dat 'we' het nu ook beter moeten krijgen. Echte zzp'ers wordt geen strobreed in de weg gelegd, hoorde ik ook. Dat beloven ze nu al jaren te regelen!

Het was mooi weer in Den Haag, en dat bracht veel mensen uit het hele land op de been. Eigenlijk verdienen de mannen van de artillerie die de saluutschoten verzorgen een betere plek dan het Malieveld. Ze mogen best gezien en gehoord worden, al dachten de ganzen die de schrik van hun leven kregen daar wellicht anders over. De saluutschoten markeren het vertrek bij Paleis Noordeinde, en de route naar het Binnenhof.

Tijdens het voorlezen van de Troonrede is het voor het publiek langs de route – tegenwoordig steeds meer op tribunes gezeten zodat voor 'gewone' toeschouwers nog maar weinig plekken overblijven – pauze, al wordt er hier en daar met een half oor geluisterd naar de woorden van de koning. Die is op een groot scherm voor een deel van de toeschouwers ook te zien. En wanneer de papieren weer zijn opgerold, is het wachten op het terugkeer van de koninklijke stoet [zie YouTube].

Op de televisiebeelden lijkt het bij Paleis Noordeinde vervolgens heel druk, maar schijn bedriegt. Veel ruimte is er namelijk niet. De straat is smal, er staat een fiks standbeeld in de weg en het achterliggende plein is in beslag genomen door de NOS. Er lang werd er dinsdag ook niet lang gezwaaid, en met z'n viertjes op het balkon blijft toch een wat magere bedoening. Maar pas in 2022 komt er iemand bij, dus dat duurt nog even.

Scherpe fotografen hadden dinsdag Máxima's jongste broer Juan Zorreguieta en moeder Carmen in de smiezen, die voor het paleis de beste plek hadden. Bij het Kabinet van de Koning wachtte prinses Beatrix bij het open raam op het voorbijrijden van haar zoons en schoondochters. Ze zet daarmee een door haar moeder Juliana begonnen (?) traditie voort.

De Koninklijke Verzamelingen was dinsdag scheutig met informatie. Zo werden de paarden voor de koets benoemd, werd de eerste vrouwelijke koetsier uit de geschiedenis vermeld, en werden foto's getoond van zowel de voorbereidingen bij de Stallen als de gedekte tafel in de Marotzaal van het paleis voor de traditionele lunch na afloop van de Troonrede.

In de stad waren toen de eerste opruimwerkzaamheden al begonnen. Opvallend waren ook nu de enorme barricades die zijn opgesteld om aanslagen met wagens te voorkomen. Jammer dat ze nodig zijn, maar goed dat ze er zijn.

© RB Hans Jacobs; Beeld: © RB

Een korte impressie langs de route

Prinsjesdag zit er weer op. Er zijn veel manieren mogelijk om deze dag te beleven. Op het Binnenhof of in de Ridderzaal, op de tribune op het Voorhout, of wachtend bij Paleis Noordeinde, danwel thuis voor de buis.

Zelf loop ik graag de route af: beginnen bij de saluutschoten, het staartje van de stoet meepikken bij de Hofvijver, even kijken naar de Troonrede in de Koninklijke Schouwburg en dan naar het Lange Voorhout, en als de koning daar is gepasseerd, snel via een omweg naar het paleis voor de balkonscene.

Een korte impressie staat op YouTube:

© RB Hans Jacobs, Marius Cirtiu