
Enkele maanden geleden, nog voor de zomerfotosessie en het praatmoment met koning Willem-Alexander, schreef ondergetekende een column voor het maandblad ROYALTY. Het onderwerp was Prinsjesdag, want op dat moment was al bekend dat het dit jaar geheel anders zou verlopen dan gebruikelijk:
Geen rijtoer, geen balkonscene, geen publiek, en zelfs geen Ridderzaal.
De Gouden Koets kwam ook ter sprake. Niet zo verrassend natuurlijk.
Het gevaarte reed in 2015 voor het laatst en dat betekende dat het einde van de restauratie in zicht komt. Maar wat zou er dan gebeuren, zo vroeg ik me af. Ik besloot geen keuze te maken, maar de pragmatische kant te belichten bij het beantwoorden van de vraag 'kan de Gouden Koets nog wel worden gebruikt?
Zoals bekend stelt eén van de versieringen van de koets de 'Hulde van de Koloniën' voor. Een kunstwerkje van de Amsterdamse kunstdocent Nicolaas van der Waay die de 'Nederlandse maagd' afbeeldde met onder meer een knielend zwarte jonge man namens 'de West' en een op Javaanse wijze hurkende Indische jongen. Zó zag het wereldbeeld er in 1898 in Nederland, bij de inhuldiging van koningin Wilhelmina, uit.

Als we dan snel doorspoelen naar 2020 dan zien we dat er grote groepen in de samenleving zijn voor wie deze voorstelling pijnlijk en/of onaanvaardbaar is. In feite al heel lang. Toen de Gouden Koets in 1998 in de Nieuwe Kerk in Amsterdam werd getoond, schreven bezoekers al dat een Nederlands staatshoofd zich niet meer in een rijtuig met zo'n tafereel zou moeten vertonen.
De Gouden Koets hoorde thuis in een museum, zoals ironisch genoeg koningin Wilhelmina aanvankelijk ook vond toen de koets honderd jaar eerder zeer tegen haar zin kreeg aangeboden. Het aantal mensen dat die mening is toegedaan is, ook in het parlement, alleen maar toegenomen.

Het blijft daarbij niet alleen bij het uiten van een mening. Tegenwoordig is daar vaak ook actie aan verbonden. Dat leidt tot het pragmatische argument. Wat als mensen willen demonstreren? Gaan we dan iedereen die naar de optocht en rijtoer op Prinsjesdag wil komen kijken preventief fouilleren?
Zetten we bij het feest van de democratie om de halve meter een militair of politieagent neer om te voorkomen dat iemand een verfbommetje, steen of zelfs weer een theelicht tegen de koets gooit? Ik kan het me moeilijk voorstellen.

Dan hebben we het dus nog niet eens gehad over de emotioneel beladen kernvraag: de discussie of de koning – die zich zo nadrukkelijk opstelt als bruggenbouwer en verbinder tussen álle groepen in de samenleving en het Koninkrijk – zich inderdaad nog wel met zo'n afbeelding moet vertonen.
Ik heb nog eens heel aandachtig en lang naar de schildering gekeken en kom voor mezelf tot de conclusie: nee, dat kan niet meer. Het is beter dat de Glazen Koets blijft rijden.
© RB Hans Jacobs; Zie ook maandblad Royalty, nummer 6; Beeld: © RB Marius Cirtiu e.a.
Laatste reacties