ROYALBLOG.NL

Geen staatsbegrafenis Constantijn

Griekenland heeft woensdag besloten dat de dinsdag overleden koning Constantijn als privé persoon op de koninklijke begraafplaats Tatoi wordt begraven. Over andere onderdelen van de uitvaart wordt nog gesproken met de koninklijke familie. 

Griekse media meldden dat kroonprins Pavlos, prins Nikolaos en prins Philippos in het Maximos paleis - het kantoor van de premier - zijn voor overleg met minister van staat Giorgos Gerapetritis.

Volgens Griekse media zou de familie een staatsbegrafenis gehad willen hebben, maar dat is niet officieel bevestigd.

Roemenië koos in 2017 voor een staatsbegrafenis ‘light’ voor koning Mihai (1921-2017), met een plechtigheid voor het voormalige koninklijk paleis waar in de dagen ervoor tienduizenden langs de baar waren gelopen. Van het paleis ging de rouwstoet naar de kathedraal en later op de dag met de koninklijke trein naar Curtea de Argeș voor de bijzetting.

Er was een flinke opkomst van buitenlandse ‘royals’: het Zweedse koningspaar, het gepensioneerde Spaanse koningspaar, koningin Anne-Marie, prins Charles, groothertog Henri, de Belgische prinses Astrid en haar man prins Lorenz, de Jordaanse prinses Muna, het Albanese kroonprinselijk paar, de Russische grootvorstin en anderen.

De Griekse koninklijke familie heeft eerder een min of meer besloten begrafenis gekend, in februari 1981 voor koningin-moeder Frederika die in Madrid was overleden. Het koninklijk gezin mocht toen enkele uren Griekenland in voor de uitvaart. Het hielp ongetwijfeld dat Frederika’s oudste dochter Sofia koningin van Spanje was.

Koning Constantijns schoonfamilie is de Deense koninklijke familie, met wie hij altijd warme banden heeft onderhouden. Zijn neef Felipe is nu koning van Spanje en Constantijns zus Sofia was aan zijn sterfbed. Familiebanden zijn er ook met de Britse en Roemeense koninklijke families, en Constantijn was peetoom van de Nederlandse prins Constantijn.

‘Tino’, zoals hij door familie en vrienden werd genoemd, was goed bevriend met de Oranjes – bijna het hele toenmalige koninklijke gezin was in 1964 bij zijn huwelijk, en op zijn beurt was hij bij alle familiehoogtepunten in Nederland – en ook de andere koningshuizen verwelkomden hem altijd met open armen. Als al die koningshuizen vertegenwoordigd willen zijn in Athene, dan vraagt dit een fikse logistieke en protocollaire operatie.

Saillant detail: Constantijn had niet (meer) de Griekse nationaliteit. Die was hem begin jaren negentig afgepakt omdat hij weigerde een achternaam aan te nemen. Zonder achternaam geen paspoort. 

© RB Hans Jacobs

Ernstige zorgen om koning Constantijn

De gezondheidstoestand van koning Constantijn (82) is precair, maar stabiel. Dat meldden Griekse media vrijdag. De afgezette koning wordt behandeld op de Intensive Care (ICU) van het Hygeia-ziekenhuis in Athene. Constantijn zou enkele dagen geleden thuis in Athene een acute beroerte hebben gekregen en is daarna met spoed naar het ziekenhuis gebracht.

Op sociale media wordt gemeld dat de Griekse koninklijke familie, die voor het merendeel in het buitenland woont, op weg is naar Athene of daar al is aangekomen. Uit Spanje zouden koningin Sofia en prinses Irene, de zussen van de in 1974 definitief afgezette koning, zijn overgekomen. Constantijn en echtgenote koningin Anna-Marie hebben vijf kinderen. 

'Tino', zoals de koning binnen de familie wordt genoemd, kampte de afgelopen jaren al met ernstige gezondheidsproblemen, nadat hij eerder een beroerte had gehad en in 2021 longoedeem als gevolg van aspiratie. Hij was niet lang geleden weer in het ziekenhuis vanwege een corona-besmetting, terwijl hij ook langere tijd mobiliteitsproblemen heeft en in een rolstoel zit.

Griekse media publiceerden medio oktober voor het laatst foto's van de koning nadat hij op straat was opgemerkt na restaurantbezoek in gezelschap van zijn vrouw en zijn twee zussen. Constantijn oogde toen zeer broos. 

Constantijn verhuisde in 2015 na een onvrijwillige ballingschap van 48 jaar terug naar zijn vaderland. ,,Alle Grieken die in ballingschap leven, willen terug. Kijk ook maar na de geschiedenis van de oudheid. Het zit in ons bloed. Grappig genoeg was het mijn vrouw die er het hardste aan trok. Ik denk dat zij besefte dat ik alleen gelukkig kon zijn wanneer ik terugkeerde”, aldus Constantijn in een interview in die tijd.

De koning kocht een huis in Porto Heli, niet ver van waar het Nederlandse koningspaar een vakantiewoning kocht. Beide goed bevriende koninklijke families kwamen regelmatig bij elkaar over de vloer en vierden als het op de kalender zo uitkwam ook het orthodoxe paasfeest samen. Constantijn is de peetvader van prins Constantijn (en van prins William); de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet waren bij zijn huwelijk. Op zijn beurt was hij bij veel koninklijke gebeurtenissen in Nederland.  

Hij kwam in 1964 op de troon na het overlijden van zijn vader koning Paul. Datzelfde jaar nog huwde hij de Deense prinses Anne-Marie. Constantijn moest eind 1967 Griekenland ontvluchten nadat een tegencoup mislukte tegen de junta die eerder dat jaar de macht had overgenomen. De koning woonde sindsdien in ballingschap. In 1974 bekrachtigden de Grieken in een referendum de afschaffing van de monarchie.

Jarenlang streed Constantijn, die in 1960 nog Olympisch zeilgoud veroverde voor Griekenland, om teruggave van zijn bezittingen en om het recht zijn vaderland te bezoeken. Pas na de Olympische Spelen in 2004 ontdooide de verhouding en kon hij serieus nadenken over verhuizing, uitgerekend in een tijd dat tienduizenden Grieken emigreerden.

,,Het is pijnlijk te zien hoeveel leed de Grieken de laatste jaren hebben moeten doorstaan”, aldus de koning. ,,Maar Grieken zijn een geharde mensen die niet alleen weten hoe van het leven te genieten, maar ook hoe ontberingen te verduren. We hebben eeuwen geleden onder onderdrukking van de Ottomaanse Turken, kenden een brutale nazi-bezetting en een verwoestende burgeroorlog, maar we zijn daar uitgekomen en hebben een prachtig land opgebouwd.”

Hij geloofde er dan ook heilig in dat Griekenland de economische, politieke en financiële problemen die op dat moment speelden te boven zou komen. ,,Ik heb er vertrouwen in dat de Grieken de huidige problemen met geduld en vastberadenheid weten op te lossen en dat we zullen zegevieren."

© RB Hans Jacobs

NB Het afgelopen staatsbezoek aan Griekenland was een goede gelegenheid om in de vrije tijd op de antiek- en rommelmarkt en in winkels op zoek te gaan naar aandenken aan het koningschap van koning Constantijn. Foto's en schilderijen waren met enig zoeken nog wel te vinden. 

Juan Carlos viert verjaardag niet thuis

Koning Juan Carlos moet ook dit jaar zijn verjaardag buiten Spanje doorbrengen. Juan Carlos is donderdag 85 jaar geworden. Ook voor de viering van Kerstmis en de jaarwisseling was de in opspraak geraakte gepensioneerde koning niet welkom.

Zijn ‘papieren’ echtgenote – het in 1962 gesloten huwelijk bestaat alleen nog op papier – koningin Sofia was donderdag in het Vaticaan voor de uitvaart van paus Benedictus XVI. Volgens Spaanse media zouden de Infantas Elena en Cristina naar Abu Dhabi zijn gevlogen voor een ‘verrassings’ verjaardagsbezoek.

Voor kerst berichtten Spaanse media over discussies tussen het Zarzuela-paleis, het kantoor van de premier en de in Abu Dhabi wonende Juan Carlos over een verblijf in Spanje. In theorie hoeft de koning daar geen toestemming voor te vragen, maar na alle ophef die in mei ontstond over een visite, wordt dat nu wel van hem verlangd.

Koning Felipe heeft het zonder de aanwezigheid van zijn in 2014 afgetreden vader al lastig genoeg. Dat was ook één van de redenen voor Juan Carlos om in augustus 2020 uit te wijken naar Abu Dhabi. Daar kon hij geheel worden afgeschermd van de media, in de hoop dat die hem dan ook verder zouden negeren en zich concentreren op het koningschap van Felipe.

Ten dele werkt die formule ook.

Het bewijs werd eigenlijk afgelopen mei geleverd toen Juan Carlos voor het eerst naar Spanje terugkwam, voor zeilwedstrijden in Sanxenxo in Galicië, en alle media meteen op hem doken, tot ontzetting van het hof. Dit mediacircus wilde het paleis nu net niet. Het was ook niet voor niets dat Juan Carlos niet in Zarzuela mocht overnachten, al had hij voor terugkeer naar de Emiraten er wel een etentje met de familie.

De schrik zat er daarna goed in. Het verzoek van Juan Carlos om een maand later terug te komen om weer deel te nemen aan zeilwedstrijden werd afgewezen. Sindsdien heeft de koning steeds nul op rekest gekregen, al was hij in september wel te zien bij de uitvaart van koningin Elizabeth. Als ridder in de Orde van de Kousenband was hij door de Britten uitgenodigd.

Vanuit Madrid is nog geprobeerd hem op andere gedachten te brengen, maar Juan Carlos gaf daar geen gehoor aan. Vanuit zijn positie had hij ook gelijk: er lopen in Spanje geen juridische zaken (meer) tegen hem, hij is nergens schuldig aan bevonden (omdat hij als koning onschendbaar was toen hij sjoemelde) en hij vindt dat hij de Spanjaarden geen verantwoording of uitleg schuldig is.

Veel Spanjaarden en leden van het Congres (het parlement) denken daar anders over. Vandaar dat de discussie steeds weer oplaait. Wat de koning ook niet helpt is de wraakmissie van zijn ex Corinna Larsen, ook bekend onder de naam van haar tweede (ex-)echtgenoot Zu Sayn-Wittgenstein-Sayn. Die procedeert tegen de koning in Londen en werkte mee aan een serie podcasts waarin ze haar gewezen minnaar elke keer weer een stukje zwarter verft.

HBO Max heeft al een zeer beschadigende documentaire serie gemaakt over Juan Carlos. Op het moment dat een Netflix het verhaal van Corinna zou oppikken voor een serie dan kan het koningshuis helemaal inpakken. Het is dan ook beter om de afstand tot Juan Carlos zo groot mogelijk te houden.

© RB Hans Jacobs

Carlos bezoekt carlisten in Madrid

Prins Carlos van Bourbon Parma was de afgelopen dagen in Madrid, op bezoek als 'hertog van Madrid' bij de carlistische beweging die hem ziet als de legitieme koning van de Spanjes, Carlos Javier I.

Op de agenda van Carlos tal van vergaderingen maar op zaterdag ook een mis ter ere van de heilige Carlos Borromeo, patroon heilige van de carlisten en de 'legitieme dynastie'. Dat is dus niet het regerende koningshuis van koning Felipe VI, maar het huis Bourbon Parma. 

Er was daarna een bijeenkomst waar Carlos als grootmeester van de 'Real Orden de la Legitimad Proscrita' lintjes uitreikte aan leden van de beweging. Opvallend daarbij was de emotie die de ontvangers van de onderscheiding toonden. Ze zijn vaak al generaties lang actief in de beweging die in de 19e eeuw is ontstaan. ,,Het carlisme zit in ons DNA", vertelde een van de aanwezigen.

Na de plechtigheid was het tijd de inwendige mens te sterken, in de achtertuin van de Ingenieursclub. Carlos vormde daar het natuurlijke middelpunt, waarbij iedereen met hem wilde praten of op de foto wilde. Spaans is Carlos' tweede taal. Hij woonde in zijn jeugd in Madrid, met uitzicht op het Koninklijk Paleis. ,,Hij spreekt heel goed Spaans", beaamden zijn aanhangers. 

Tot slot was er een boekpresentatie over een carlistische militair die ook een belangrijke rol had gespeeld ten tijde van de eenwording van Italië - als tegenstander overigens van die eenheid en als verdediger van de Bourbon-koning in het koninkrijk van de Twee Siciliën. Hij moest die strijd met de dood bekopen. 

Carlos is opener over zijn activiteiten als hertog van Parma en Piacenza in Italië dan over zijn rol in Spanje. Het eerste is dan ook vooral cultureel en historisch, het tweede heeft een duidelijk politiek randje en gevoeligheid ten opzichte van het regerende koningshuis. Het kijkje in de carlistische keuken was dan ook uniek en leerzaam. Met in de koffer weer een stapel lectuur en pamfletten. 

© RB Hans Jacobs 

Spaanse premier begint nu al over meerderjarigheid van prinses Leonor

De Spaanse premier Pedro Sánchez heeft alvast een voorschot genomen op de meerderjarigheid van de prinses van Asturië, prinses Leonor. Volgens Spaanse media is koning Felipe 'not amused'. Het is dan ook een beetje vroeg om het daarover te hebben. Leonor wordt pas op 31 oktober 2023 achttien jaar. 

De premier had wel een geldige reden om alvast te praten over de plechtigheid die de meerderjarigheid van de oudste dochter van het koningspaar moet markeren. Net als haar vader Felipe op 30 januari 1986 (zijn achttiende verjaardag) zou Leonor worden gevraagd om in het parlement trouw te zweren aan de grondwet en aan de Koning. Felipe hield toen ook een toespraak.

Dat was destijds een gewichtige gebeurtenis, waarbij de leden van de Cortes was gevraagd om in jacquet of in het lang te verschijnen. Dat lag toen minder gevoelig dan anno 2022 met een sterke vertegenwoordiging van republikeinse partijen in het Spaanse parlement. Die begonnen dan ook meteen al te praten over een 'middeleeuwse gebruik' en over het uitschrijven van verkiezingen, waarin Felipe en Leonor zich maar verkiesbaar moesten stellen. 

Felipe zit op die discussie niet te wachten. In elk geval niet royaal een jaar voor de meerderjarigheid van Leonor.

Maar zoals gezegd: Sánchez had zo zijn redenen. Hij was in feite hardop aan het denken. Als de prinses de eed moet afleggen in de Cortes moet er op dat moment wel een parlement zijn en daarover bestaat onzekerheid want er staan voor december 2023 algemene verkiezingen gepland. De onzekerheid is of het huidige parlement dan al ontbonden zal zijn. In dat geval moet Leonor wachten tot begin 2024, aldus Sánchez. 

Voorlopig is er echter niks besloten. Leonor gaat weer naar Wales, waar ze net als prinses Alexia naar school gaat in het Atlantic College en de koning wil er pas weer over horen wanneer de achttiende verjaardag in zicht is. Leonor moet immers eerst nog zeventien jaar worden.

© RB Hans Jacobs; Bron: Confidencial Digital

Wanneer spreken we van staatsbezoek?

Wanneer is een koninklijk bezoek een staatsbezoek? Veel media blijken met die vraag te worstelen. Zo zouden onlangs kroonprins Frederik en kroonprinses Mary op staatsbezoek zijn in Nederland, en ging Beatrix op 'staatsbezoek naar Curaçao’. Toch is het vrij eenvoudig en aan de vooravond van het Nederlandse staatsbezoek aan Oostenrijk is het wellicht goed het nog eens uit te leggen.

Regel 1: alleen een staatshoofd kan een staatsbezoek brengen – aan een ander staatshoofd. Ezelsbruggetje: komt het woord staats drie keer voor, dan is het ook echt een staatsbezoek. Of anders gezegd: zonder staatshoofd geen staatsbezoek. Frederik is kroonprins van Denemarken en geen staatshoofd. Hij kwam dus niet op staatsbezoek. 

Een staatsbezoek is in feite de luxe uitvoering van een ontmoeting tussen staatshoofden. Een staatsbezoek kent vaste elementen, zoals een staatsbanket, vaak een kranslegging, ontvangsten door premier, parlement en soms ook de burgemeester van de hoofdstad.

Daaruit blijkt al dat het werkbezoek vorig jaar december van prinses Beatrix aan Curaçao nooit een staatsbezoek kon zijn: Beatrix is immers sinds 2013 geen koningin oftewel staatshoofd meer. Haar laatste staatsbezoeken waren in januari van dat jaar aan Brunei en Singapore.

Internationaal zijn er afspraken gemaakt over staatsbezoeken, bijvoorbeeld over het logies (voor hoeveel gasten) en het ere-escorte en dat het kortst regerende staatshoofd eerst op visite gaat bij zijn langer regerende collega.

* Staatsbezoeken aan het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg, Duitsland en Indonesië

Zo kwamen de presidenten van Estland, Letland en Litouwen snel even op audiëntie bij koningin Elizabeth zodat zij daarna naar die landen op staatsbezoek kon gaan. Die regels moeten bezoeken vergemakkelijken - en je kunt in onderling overleg altijd besluiten ervan af te wijken.  

Regel 2: Je kunt niet bij jezelf op bezoek gaan. Anders gezegd: ook als koningin had Beatrix geen staatsbezoek kunnen brengen aan Curaçao of één van de andere vijf Caribische eilanden van haar eigen Koninkrijk. Ze was daar immers zelf staatshoofd van.

Koningin Elizabeth heeft nog nooit een staatsbezoek gebracht aan Australië of Canada, terwijl ze er toch vaak is geweest. Dit omdat ze nu eenmaal ook staatshoofd is van die landen.

* Op visite in het eigen Koninkrijk: tweemaal Aruba en eenmaal Sint Maarten (2011, 2015)

Regel 3: een staatshoofd kan ook een officieel bezoek afleggen. Dat is dus géén staatsbezoek. Er bestaat ook niet zoiets als een ‘officieel staatsbezoek’. Een staatsbezoek is altijd officieel, de toevoeging is dus overbodig.

In een tijdperk waarin alles sneller moet gaan, biedt een officieel bezoek meer bewegingsvrijheid. Er zijn namelijk minder 'moetjes'. Gastheer is in de regel de regering (minister-president) en niet het staatshoofd, al kan met dat laatste worden gespeeld.

* Staatsbezoeken aan Nederland: Argentinië en Kaapverdië: welkomstceremonie, kranslegging, regeringslunch.

De Jordaanse koning Abdullah accepteerde een uitnodiging van koning Willem-Alexander voor een staatsbezoek, maar liet de visite omzetten in een officieel bezoek. Hij logeerde wel op paleis Noordeinde maar hoefde bijvoorbeeld geen krans te leggen in Amsterdam.

Koningin Beatrix en prins Claus gingen in augustus 1994 op officieel bezoek naar Oostenrijk; de visite had echter in alles het karakter en de elementen van een staatsbezoek en de Oostenrijkers noteerden het ook als zodanig. Maar vanwege dat minder formele karakter is het staatsbezoek van koning Willem-Alexander komende week aan het Alpenland pas het tweede Nederlandse staatsbezoek.

De vorige keer was in 1962. Koningin Juliana ging niet alleen met echtgenoot prins Bernhard, maar werd ook vergezeld door haar dochters de prinsessen Beatrix en Irene. 

* Staatsbezoeken (Vaticaan, India, Ierland, Baltische staten, Portugal) en officieel bezoek aan Canada van Margriet en Pieter.

Regel 4: Officiële bezoeken zijn niet voorbehouden aan het staatshoofd. Die kan ook andere familieleden op pad sturen voor een officieel bezoek. Zo zijn prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven verschillende keren op officieel bezoek naar Canada geweest, voor het laatst nog in mei.

Bij een officieel bezoek aan Nederland – dat kunnen ook premiers zijn – kan een formele ontvangst op het paleis – met bijvoorbeeld welkomstceremonie en lunch – ook worden vervangen door een audiëntie: een korte ontmoeting.

* Een kennismakingsbezoek aan Denemarken en werkbezoeken aan Duitsland.

Er zijn ook buitenlandse werkbezoeken. Die kunnen geheel naar eigen wensen worden ingericht. In de reeks werkbezoeken aan Duitse bondsstaten zaten formele elementen als een ontvangst door de ministers-presidenten van de deelstaten, vaak ook een door hen aangeboden lunch of diner, naast bemoeienissen met de meereizende handelsmissies.

Bij zijn aantreden in 2013 introduceerde koning Willem-Alexander nog een nieuwe vorm: het kennismakingsbezoek. Even een dagje op en neer om zich voor te stellen als nieuw staatshoofd, waardoor er niet gewacht hoefde te worden op een uitnodiging voor een staatsbezoek. Het voorbeeld werd snel gevolgd door de nieuwe koningen van België en Spanje, Filip en Felipe. 

© RB Hans Jacobs

Indrukwekkend feest in Oslo

Prinses Ingrid Alexandra verzamelde een indrukwekkend aantal koninklijke gasten om zich heen vrijdagavond in het Koninklijk Paleis in Oslo. Het helpt natuurlijk als je veel koninklijke peetouders hebt – de Spaanse koning Felipe bijvoorbeeld – maar ook zonder dat was de gastenlijst er een uit de A-categorie.

In Nederland was al bekendgemaakt dat prinses Amalia naar Noorwegen zou gaan, vergezeld door haar ouders koning Willem-Alexander en koningin Máxima. De beide toekomstige koninginnen hebben elkaar al een paar keer ontmoet en Ingrid Alexandra vertelde in een interview hoe fijn het is om ‘lotgenoten’ te hebben.

Met hen kon ze praten over de uitdagingen die ze als beoogde troonopvolgers gemeen hebben. Daartoe rekende ze zeker ook prinses Elisabeth van België, maar ook peettante kroonprinses Victoria werd genoemd als belangrijke steun en vraagbaken. In hoeverre ook de Spaanse prinses Leonor (16) meedraait in dit circuit is niet duidelijk. 

Het Noorse hof gaf woensdag al de gastenlijst vrij voor het door koning Harald en koningin Sonja aangeboden galadiner ter gelegenheid van het meerderjarig worden (eerder dit jaar) van kleinkind Ingrid Alexandra. Opmerkelijk: de komst van de Luxemburgse prins Charles, samen met zijn ouders. Prins Christian bleef dan weer thuis, maar prinses Estelle en prins Oscar kwamen wel.

• België: koningin Mathilde en prinses Elisabeth, hertogin van Brabant
• Denemarken: kroonprins Frederik en kroonprinses Mary
• Luxemburg: erfgroothertog Guillaume en erfgroothertogin Stéphanie met prins Charles
• Nederland: koning Willem-Alexander en koningin Máxima, met prinses Amalia, prinses van Oranje

• Noorwegen: kroonprins Haakon en kroonprinses Mette-Marit met Marius Borg Høiby en prins Sverre Magnus; prinses Märtha Louise met verloofde Durek Verrett, en haar dochters Maud Angelia, Leah Isadora en Emma Tallulah; prinses Astrid en Mette-Marits moeder Marit Tjessem.
• Spanje: koning Felipe
• Zweden: kroonprinses Victoria, prins Daniel met prinses Estelle en prins Oscar

Niet meer regerende koningshuizen zijn ook uitgenodigd. De Griekse kroonprins Pavlos komt met een fikse afvaardiging en ook de Bulgaarse prins Kyril neemt familieleden mee.

• Bulgarije: prins Kyril, prins van Preslav, met partner Katherina Jibba Butker, prinses Mafalda-Cecilia, prinses Olimpia en prins Tassilo, en Rosario Nadal (de ex van Kyril)
• Griekenland: kroonprins Pavlos en kroonprinses Marie Chantal met prinses Olympia, prins Konstantinos en prins Aristides.

Verder zit ‘Officieel Noorwegen’ ook aan tafel, onder wie Storting (parlement)voorzitter Masud Gharahkhani, premier Jonas Gahr Støre en rechter van het Hooggerechtshof Toril Marie Øie en tal van ministers.

© RB Hans Jacobs; Beeld: screenshots, sociale media koningshuizen

Gibraltar zwaait Edward en Sophie uit

Er kan geen Brits koninklijk jubileum voorbijgaan zonder ruzie tussen Madrid en Londen. De viering van het platina jubileum van koningin Elizabeth II was geen uitzondering op die regel. De komst van Edward en Sophie, de graaf en gravin van Wessex, naar Gibraltar was de aanleiding voor de onenigheid tussen Spanje en het Verenigd Koninkrijk.

Gibraltar is sinds de Vrede van Utrecht (1713) Brits. Voor de eeuwigheid, zo werd destijds bepaald. Spanje echter vindt dat die eeuwigheid nu wel zo ongeveer voorbij is. De ‘Rots’, want veel meer is het van Europa naar Noord-Afrika wijzende Gibraltar (6,8 km2) niet, is Spaans. Altijd al geweest, aldus Madrid. 

Om die reden komt Spanje telkens weer in het geweer – soms ook letterlijk – wanneer de Britse soevereiniteit over Gibraltar wordt benadrukt. Denk daarbij aan bijzonder vlootbezoek, grenscontrole – het vliegveld van Gibraltar ligt, heel vervelend, aan of op de grens; Gibraltar is sinds Brexit deel van de Schengenzone en de luchthaven staat onder verantwoordelijkheid van Spanje – of een koninklijke visite. Daarbij maakt het niet uit dat het ‘maar’ prins Edward is. 

Buckingham Palace heeft doorgaans nog niet aangekondigd dat een lid van de familie naar Gibraltar gaat of de protestnota gaat in Madrid al de deur uit. Bij het diamanten regeringsjubileum van de Queen in 2012 gingen Edward en Sophie ook naar de Rots; prompt verbood de Spaanse regering koningin Sofia om de jubileumviering in Londen bij te wonen.

Dat is voor eeuwig in de geschiedenisboekjes vastgelegd. Elizabeth verzamelde immers vertegenwoordigers van (bijna) alle koningshuizen rond zich, met een historische groepsfoto als bewijs. De Queen werd omringd door niet meer regerende maar nog altijd als koning erkende collega’s van Roemenië, Bulgarije en Griekenland. De Japanse keizer was present, alsmede de koning van Tonga. Maar Spanje ontbrak.

Het Spaanse koningspaar had eerder al verstek moeten laten gaan: in 1981 bij het huwelijk van prins Charles en Lady Diana Spencer. Opnieuw was Gibraltar de reden. Het bruidspaar zou de huwelijksreis daar beginnen, aan boord van het Royal Yacht Britannia.

Edward en Sophie hadden er deze week overigens geen last van. Vervelend was alleen dat hun vliegtuig dinsdag pech kreeg en dat ze halverwege rechtsomkeert moesten maken en daardoor een halve dag later in Gibraltar aankwamen dan de bedoeling was. Donderdag zijn ze uitgezwaaid door Chief Minister Fabian Picardo en gouverneur vice-admiraal David Steel van de Britse kroonkolonie. 

NB De Vrede van Utrecht regelde onder meer ook dat Venlo bij Nederland kwam en het prinsdom Orange definitief Frans bezit werd. 

© RB Hans Jacobs; Beeld: social media Fabian Picardo

Koning Juan Carlos niet welkom meer

Koning Juan Carlos heeft deze week het lid op de neus gekregen. Zijn plannen om deel te nemen aan de dit weekeinde beginnende zeilwedstrijden in Sanxenxo zijn door het paleis – lees: zoon koning Felipe – getorpedeerd. Juan Carlos is opgedragen in Abu Dhabi te blijven.

Het bijbehorende sentiment wordt donderdag goed verwoord in een column in El Confidencial. ,,Blijf zitten waar je zit en verroer je niet”, luidt daar de boodschap aan de in 2014 teruggetreden koning. Hem wordt aangeraden niet meer naar Spanje terug te keren, tenzij zijn laatste uur heeft geslagen. Sterven in Spanje mag.

De stelling is dat elk bezoek van de emeritus-koning aan Spanje schade berokkend aan de monarchie en aan het koningschap van Felipe. Dat heeft het recente uitstapje van Juan Carlos naar Spanje uitgewezen. Felipe verwachtte eind mei een discrete visite maar kreeg een show en mediastorm rond zijn in opspraak geraakte vader. ,,Dat nooit meer”, concludeerde niet alleen het paleis, Casa del Rey, maar ook premier Pedro Sánchez.

Wat meespeelt is dat Juan Carlos zich op het standpunt stelt dat hij niets heeft of hoeft uit te leggen over zijn gedragingen van de afgelopen jaren. Er zijn tal van gerechtelijke onderzoeken gedaan naar het mogelijk ontvangen van steekpenningen en ongeoorloofde, danwel niet aangegeven giften: belastingontduiking. De conclusie was dat het waarschijnlijk is dat het is gebeurd maar dat de koning daarvoor niet kan worden vervolgd omdat hij destijds als staatshoofd onschendbaarheid genoot.

Juan Carlos (84) wast daarom zijn handen in onschuld.

Het onderzoek is gestaakt, dus is hij vrij naar Spanje te reizen wanneer hij maar wil, ook al heeft hij in een brief aan Felipe gezegd dat zijn woonadres in Abu Dhabi blijft. Daar is hij in augustus 2020 ‘vrijwillig’ heen gegaan. Politiek Spanje – de linkse regeringspartij Podemos voorop – vindt hem echter helemaal niet zo onschuldig. Andere partijen zien hem het liefst achter slot en grendel.

In het parlement is geëist dat hij minimaal tekst en uitleg geeft en excuses aanbiedt. Juan Carlos wil daar niets van weten. Hij wil zijn in 2019 in Finland behaalde wereldtitel in de 6mR-klasse zeilen verdedigen, vrienden en kennissen opzoeken en genieten van het rijke Spaanse leven. Probleem is echter dat hij geen vaste woonplek meer heeft sinds hij het Zarzuela-paleis heeft verlaten en daar ook niet meer welkom is.

Een verblijfplaats moet aan verschillende eisen voldoen (beveiliging, afgelegen) en dat is de woning van vriend Pedro Campos in Sanxenxo bijvoorbeeld niet en het huis van dochter Infanta Elena aan de Calle Almagro in Madrid evenmin. En de staat, die voor zijn beveiliging verantwoordelijk is, helpt ook niet mee met zoeken.

Het zorgt er wel voor dat een reis van Juan Carlos naar Spanje meteen voor een mediacircus zorgt. Hij kan daarbij niet worden afgeschermd, trekt alle aandacht naar zich toe – gewild of ongewild – en is meteen schietschijf voor verschillende politieke partijen. Een aantal daarvan wil zo snel mogelijk af van de monarchie, dus de motieven zijn niet altijd even zuiver. Maar toch.

Voor het koningschap van Felipe is dat allemaal schadelijk.

Dat is ook de conclusie van de column in El Confidencial. Vandaar het advies aan Juan Carlos om in de Verenigde Arabische Emiraten te blijven. Dan zijn de politici die hem het liefst achter tralies zien ook min of meer tevreden: Abu Dhabi is dan zijn ‘vergulde’ cel. Of de gepensioneerde koning er ook zo over denkt, is overigens nog maar de vraag. In elk geval heeft hij zijn voorgenomen reis van volgende week afgezegd.

© RB Hans Jacobs

Juan Carlos weer terug in Abu Dhabi

Koning Juan Carlos is weer terug in Abu Dhabi. De ‘pensionado’ vertrok maandagavond uit Madrid waar hij elf uur had doorgebracht in zijn voormalige woonstede, het Zarzuela-paleis. Daar had hij onder meer een ontmoeting met zoon koning Felipe en echtgenote Sofia, en werd gezamenlijk gedineerd.

De Spaanse federatie van journalisten protesteerde dinsdag tegen het gebrek aan openheid en duidelijkheid van het Spaanse hof over het treffen tussen vader en zoon. Casa del Rey, het paleis, oordeelde dat dit een privézaak en familiebijeenkomst was, maar de journalistenfederatie ziet dat anders.

Er is immers al jaren veel te doen om de koning-emeritus, diens uitwijken naar Abu Dhabi en de lange lijst van beschuldigingen van financiële ‘soepelheid’ aan zijn adres. Meer informatie over het gesprek dat de koningen hebben gevoerd was daarom logisch en wenselijk geweest. 

Nu bleef het bij een summiere mededeling: "Ze hebben een lang gesprek gehad over familiekwesties, evenals over verschillende gebeurtenissen en hun gevolgen in de Spaanse samenleving sinds de vader van de koning op 3 augustus 2020 besloot om naar Abu Dhabi te verhuizen.”

Volgens het paleis was er een maaltijd waaraan werd deelgenomen door Felipe en Letizia en hun jongste dochter Infanta Sofía – oudste dochter prinses Leonor is in Wales -, door Infanta Elena en haar kinderen, en Infanta Margarita (de zus van Juan Carlos) en haar man Carlos Zurita. Koningin Sofia kon niet mee-eten. Nadat ze zondag uit Miami was teruggekeerd was ze namelijk positief getest voor corona.

Dat de familiebijeenkomst aan het slot van Juan Carlos’ verblijf in Spanje plaatsvond, had ook te maken met de eerdere afwezigheid van koningin Sofia. Juan Carlos ging daarom eerst naar Galicië, naar Sanxenxo, waar hij werd verwelkomd door dochter Elena en logeerde bij zijn zeilvriend Pedro Campos. Daar ontmoette hij ook kleinzoon Pablo Urdangarin, die met het B-team van Barcelona handbalde in Pontevedra.

Spaanse media vonden het desondanks vreemd dat Juan Carlos, die afgelopen donderdag met een gehuurde Gulfstream G-450 aankwam op de luchthaven van Peinador in Vigo, zijn reis niet begon met een bezoek aan het Palacio de la Zarzuela, waar hij 57 jaar heeft gewoond. Maar voor Juan Carlos was de omgekeerde volgorde ook prettig omdat hij daardoor geen logeeradres nodig had in Madrid: in Zarzuela mag hij niet langer slapen. 

Het paleis herinnerde in de verklaring eraan dat Juan Carlos in maart heeft gezegd zijn woonplaats vooralsnog te hebben in Abu Dhabi en af en toe alleen privébezoeken af te zullen leggen aan Spanje, en daarbij te grootst mogelijk privacy te wensen. De mogelijkheid om definitief terug te keren is overigens niet uitgesloten, maar ook dan zal de koning-emeritus zich verre houden van het paleis.

Tijdens zijn vijfdaagse verblijf in Spanje, zoals gezegd de eerste keer dat Juan Carlos terugkeerde na zijn ‘vrijwillige’ vertrek in augustus 2020, was er van privacy of terughoudendheid weinig sprake. Spaanse media bivakkeerden rond de klok bij het huis van Pedro Campos en bij de Royal Yacht Club van Sanxenxo. De aankomst op het vliegveld werd op verschillende televisiekanalen rechtstreeks uitgezonden en bij de toegang tot het paleis hadden zich maandag supporters van de koning verzameld om hem toe te zwaaien. 

Een overvloed aan aandacht die Casa del Rey volgens de krant El País niet erg fijn vond, maar die vooraf te voorspellen was geweest. Dat de koning in een privévliegtuig kwam, leverde ook weer kopzorgen op: wie had daarvoor betaald? Hij mocht toch geen geschenken meer aannemen? En er zijn genoeg rechtstreekse vluchten vanuit de Emiraten naar Madrid.  

Minister van Binnenlandse Zaken Fernando Grande-Marlaska vond dat de koning-emeritus een 'gouden kans' had gemist om uitleg te geven over zijn gedrag en de ernstige beschuldigingen aan zijn adres. De koning wordt daarvoor echter niet vervolgd, zo heeft het Hooggerechtshof eerder besloten. Dat besluit opende ook de deur voor een terugkeer. 

Koning Felipe had over dat laatste op 15 mei telefonisch gesproken toen hij voor condoleancebezoek even in Abu Dhabi was; een ontmoeting zat er toen niet in, maar het hof gaf wel toe dat er contact is geweest. 

De verwachting is dat Juan Carlos volgende maand weer naar Sanxenxo komt voor de verdediging van zijn wereldtitel zeilen in de zes meterklasse. Dat heeft de burgemeester van het kustplaatsje tenminste gezegd. 

© RB Hans Jacobs