ROYALBLOG.NL

Till we meet again

Het is wel eens minder hectisch geweest

Een economisch bezoek aan California en Texas met koningin Máxima, een weekeinde in Kopenhagen voor het gouden jubileum van koningin Margrethe, een ingelaste trip naar Londen voor het plechtige overbrengen van het stoffelijk overschot van koningin Elizabeth van Buckingham Palace naar Westminster Hall, en dan ook nog een kerkelijk huwelijk in het vorstenhuis Mecklenburg-Strelitz komende zaterdag.

Om niet te spreken van Prinsjesdag, voor het eerst met prinses Amalia én op een nieuwe locatie: de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Het streekbezoek aan de Peel moet worden overgeslagen. Koninklijke verslaggeving is wel eens minder hectisch geweest. Jammer in deze tijd is dat een aantal verplaatsingen met het vliegtuig moeten worden gemaakt.

Schiphol is tegenwoordig immers allesbehalve de soepele machine waaraan iedereen de afgelopen jaren gewend was. Integendeel. En de trein dan? Voor zowel Londen als Berlijn is die veel duurder dan het vliegtuig – en zeker naar Duitsland duurt het ook nog lang. Dat er geen hogesnelheidslijn is naar de hoofdstad van ‘ons’ belangrijkste buurland is natuurlijk idioot.

Verslagen van al die evenementen zijn slechts ten dele terug te vinden op RoyalblogNL; opdrachtgevers en klanten hebben de verhalen graag voor zichzelf. Het Reformatorisch Dagblad pakte maandag uit met drie pagina’s over het feest in Denemarken en ook maandblad Royalty heeft een fraaie reportage. Daarin komt ook een terugblik op het bezoek aan de Verenigde Staten.

Maar op Twitter zijn impressies van de activiteiten terug te vinden.

© RB Hans Jacobs

William en Harry op voorpagina's

De nieuwe Prins en Prinses van Wales - William en Catherine - bekeken zaterdag buiten Windsor Castle de bloemen en boodschappen die rouwende Britten bij de koninklijke residentie hadden achtergelaten. 

 

Maar het prinselijk paar - Catherine is nu eindelijk prinses - kwam niet alleen. Ze werden vergezeld door prins Harry en Meghan, tot grote opwinding van het verzamelde publiek én van de Britse media.

Veel kranten lieten de officiële proclamatie van het koningschap van Charmes III voor wat het was - een plechtig en historisch moment, met een pedante koning die geen zilveren pennenblad op zijn tafel wenste - en kozen voor de voormalige 'Fab4' op de voorpagina. 

En eerlijk is eerlijk, historisch moment of niet: dat was natuurlijk ook het 'nieuws' van de dag. Charles was immers al koning. Zaterdag werd daar in St James' Palace alleen maar een strik omheen gedaan en handtekening onder gezet.

Opmerkelijk was overigens ook het uitstapje bij Balmoral van prins Andrew, die daar eveneens naar de bloemen kwam kijken in gezelschap van zijn dochters Beatrice en Eugenie en prinses Anne met haar gezin en prins Edward met Sophie en Louise. 

Zaterdag werd ook de datum van de uitvaart bekendgemaakt: maandag 19 september, 12 uur Nederlandse tijd. Woensdag wordt de kist met het stoffelijk overschot naar Westminster Hall overgebracht, waar het publiek vier dagen krijgt om afscheid te nemen. 

© RB Hans Jacobs; Beeld: screenshots 

Elizabeth: koningin ben je voor het leven

Koningin Elizabeth is donderdag overleden. Ze werd 96 jaar. Dinsdag nog beëdigde ze haar vijftiende premier, Liz Truss. Maar ze oogde zwak en ongezond. De koningin, die haar platinum regeringsjubileum vierde, was de langst regerende vorst uit de Britse geschiedenis. Oudste zoon Charles is haar automatisch opgevolgd als koning.

'Long live our noble Queen' zingen de Britten in hun volkslied, 'happy and glorious, long to reign over us'. Die zegewens is  bewaarheid. ,,Koningin ben je voor het leven'', heeft Elizabeth zelf gezegd. Ze wees er daarbij fijntjes op dat nog nooit een Britse koning vrijwillig is afgetreden. 

Elizabeth heeft van haar vader een hang naar perfectie meegekregen en een ouderwets plichtsbesef. 'Lilibet' heeft altijd volgens een strikte routine geleefd. Alleen het klimmen der jaren heeft daar subtiele veranderingen in gebracht. De dag begon normaal gesproken om half acht met een klop op de deur en een 'goedemorgen Ma'am'.

De gordijnen gingen open, het bad werd gevuld en onder het genot van twee kopjes thee, kleedde de koningin zich aan, onderwijl luisterend naar de radio. Echtgenoot Philip, met wie ze 73 jaar was getrouwd, kwam Elizabeth tegen bij het ontbijt. Onder het eten werd altijd weinig gepraat: het is tijd voor het doornemen van de ochtendkranten. Tegen tien uur, wanneer de eerste brieven zijn gelezen, kwamen de eerste 'red boxes', de tassen met regeringsstukken. 

De verdere dagindeling werd bepaald door ontvangsten, overleg met de staf, het bepalen van het menu voor het avondeten - in coronatijd zijn door digitale ontmoetingen bij gekomen. 's Avonds werd vroeger altijd naar het BBC-nieuws gekeken.

Meestal komen ook de regeringsstukken weer op tafel. Elizabeth regeerde nog altijd over zo'n vijftien landen en wilde van alles op de hoogte blijven. In Windsor Castle voelde ze zich écht thuis. Daar was ook tijd voor haar grote passie, paarden. De bezoekjes aan de paardenraces, Royal Ascot en de Derby in Epsom voorop, behoorden tot de hoogtepunten van het sociale jaar. Ook jagen, op herten in Schotland en korhoenders op het landgoed van Sandringham, hield de koningin tot op hoge leeftijd in goede conditie.

© RB Hans Jacobs; Beeld: screenshot

Camilla nu 'koningin-consort'

Het was de wens van de donderdag overleden koningin Elizabeth (1926-2022) dat haar schoondochter Camilla 'koningin-consort' zou worden op het moment dat Charles koning zou worden. Met het overlijden van de Queen is dat moment daar. Elizabeth maakte haar wens eerder dit jaar kenbaar. Charles wordt volgens premier Liz Truss 'king Charles III'. 

Elizabeth volgde op 6 februari 1952 haar vader op. Die overleed in zijn slaap tijdens zijn verblijf op Sandringham. Elizabeth bevond zich op dat moment in Kenia. 

© RB Hans Jacobs

Spaanse premier begint nu al over meerderjarigheid van prinses Leonor

De Spaanse premier Pedro Sánchez heeft alvast een voorschot genomen op de meerderjarigheid van de prinses van Asturië, prinses Leonor. Volgens Spaanse media is koning Felipe 'not amused'. Het is dan ook een beetje vroeg om het daarover te hebben. Leonor wordt pas op 31 oktober 2023 achttien jaar. 

De premier had wel een geldige reden om alvast te praten over de plechtigheid die de meerderjarigheid van de oudste dochter van het koningspaar moet markeren. Net als haar vader Felipe op 30 januari 1986 (zijn achttiende verjaardag) zou Leonor worden gevraagd om in het parlement trouw te zweren aan de grondwet en aan de Koning. Felipe hield toen ook een toespraak.

Dat was destijds een gewichtige gebeurtenis, waarbij de leden van de Cortes was gevraagd om in jacquet of in het lang te verschijnen. Dat lag toen minder gevoelig dan anno 2022 met een sterke vertegenwoordiging van republikeinse partijen in het Spaanse parlement. Die begonnen dan ook meteen al te praten over een 'middeleeuwse gebruik' en over het uitschrijven van verkiezingen, waarin Felipe en Leonor zich maar verkiesbaar moesten stellen. 

Felipe zit op die discussie niet te wachten. In elk geval niet royaal een jaar voor de meerderjarigheid van Leonor.

Maar zoals gezegd: Sánchez had zo zijn redenen. Hij was in feite hardop aan het denken. Als de prinses de eed moet afleggen in de Cortes moet er op dat moment wel een parlement zijn en daarover bestaat onzekerheid want er staan voor december 2023 algemene verkiezingen gepland. De onzekerheid is of het huidige parlement dan al ontbonden zal zijn. In dat geval moet Leonor wachten tot begin 2024, aldus Sánchez. 

Voorlopig is er echter niks besloten. Leonor gaat weer naar Wales, waar ze net als prinses Alexia naar school gaat in het Atlantic College en de koning wil er pas weer over horen wanneer de achttiende verjaardag in zicht is. Leonor moet immers eerst nog zeventien jaar worden.

© RB Hans Jacobs; Bron: Confidencial Digital

St Vincent: referendum over staatsvorm

De inwoners van de Caribische eilandstaat St Vincent en de Grenadines kunnen zich eind dit jaar of anders begin volgend jaar in een referendum uitspreken over het afschaffen van de monarchie. Dat is althans het voorstel van premier Ralph Gonsalves. Hij stelt als voorwaarde dat de oppositie het plan steunt.  

Gonsalves maakte maandag bekend slechts één vraag te willen voorleggen aan de bevolking: moet koningin Elizabeth als staatshoofd worden vervangen door een door een ceremoniële president van eigen bodem. ,,Als de oppositie vandaag instemt, kunnen we aan de slag.”

St Vincent en de Grenadines hielden al een keer eerder een referendum over dit onderwerp. In 2009 verwierp 55 procent van de kiezers het voorstel. ,,We zijn nu twaalf haar verder”, aldus Gonsalves, die eerder had gezegd dat hij de kwestie van constitutionele hervormingen aan toekomstige leiders zou overlaten.

De premier wil nu het voorbeeld volgen van het naburige Barbados. Dat verwijderde vorig jaar november koningin Elizabeth als staatshoofd en koos Sandra Mason, die daarvoor had gediend als gouverneur-generaal, als het eerste lokale staatshoofd.

St Vincent is één van de veertien ‘realms’ waarvan de Queen naast het Verenigd Koninkrijk staatshoofd is. Dit jaar hebben ook Antigua & Barbuda, Bahamas, Belize, Grenada, Jamaica en St Kitts & Nevis laten doorschemeren voorstander te zijn van de invoering van de republiek. Of de plannen ook worden uitgevoerd moet worden afgewacht.

© RB Hans Jacobs

Wanneer spreken we van staatsbezoek?

Wanneer is een koninklijk bezoek een staatsbezoek? Veel media blijken met die vraag te worstelen. Zo zouden onlangs kroonprins Frederik en kroonprinses Mary op staatsbezoek zijn in Nederland, en ging Beatrix op 'staatsbezoek naar Curaçao’. Toch is het vrij eenvoudig en aan de vooravond van het Nederlandse staatsbezoek aan Oostenrijk is het wellicht goed het nog eens uit te leggen.

Regel 1: alleen een staatshoofd kan een staatsbezoek brengen – aan een ander staatshoofd. Ezelsbruggetje: komt het woord staats drie keer voor, dan is het ook echt een staatsbezoek. Of anders gezegd: zonder staatshoofd geen staatsbezoek. Frederik is kroonprins van Denemarken en geen staatshoofd. Hij kwam dus niet op staatsbezoek. 

Een staatsbezoek is in feite de luxe uitvoering van een ontmoeting tussen staatshoofden. Een staatsbezoek kent vaste elementen, zoals een staatsbanket, vaak een kranslegging, ontvangsten door premier, parlement en soms ook de burgemeester van de hoofdstad.

Daaruit blijkt al dat het werkbezoek vorig jaar december van prinses Beatrix aan Curaçao nooit een staatsbezoek kon zijn: Beatrix is immers sinds 2013 geen koningin oftewel staatshoofd meer. Haar laatste staatsbezoeken waren in januari van dat jaar aan Brunei en Singapore.

Internationaal zijn er afspraken gemaakt over staatsbezoeken, bijvoorbeeld over het logies (voor hoeveel gasten) en het ere-escorte en dat het kortst regerende staatshoofd eerst op visite gaat bij zijn langer regerende collega.

* Staatsbezoeken aan het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg, Duitsland en Indonesië

Zo kwamen de presidenten van Estland, Letland en Litouwen snel even op audiëntie bij koningin Elizabeth zodat zij daarna naar die landen op staatsbezoek kon gaan. Die regels moeten bezoeken vergemakkelijken - en je kunt in onderling overleg altijd besluiten ervan af te wijken.  

Regel 2: Je kunt niet bij jezelf op bezoek gaan. Anders gezegd: ook als koningin had Beatrix geen staatsbezoek kunnen brengen aan Curaçao of één van de andere vijf Caribische eilanden van haar eigen Koninkrijk. Ze was daar immers zelf staatshoofd van.

Koningin Elizabeth heeft nog nooit een staatsbezoek gebracht aan Australië of Canada, terwijl ze er toch vaak is geweest. Dit omdat ze nu eenmaal ook staatshoofd is van die landen.

* Op visite in het eigen Koninkrijk: tweemaal Aruba en eenmaal Sint Maarten (2011, 2015)

Regel 3: een staatshoofd kan ook een officieel bezoek afleggen. Dat is dus géén staatsbezoek. Er bestaat ook niet zoiets als een ‘officieel staatsbezoek’. Een staatsbezoek is altijd officieel, de toevoeging is dus overbodig.

In een tijdperk waarin alles sneller moet gaan, biedt een officieel bezoek meer bewegingsvrijheid. Er zijn namelijk minder 'moetjes'. Gastheer is in de regel de regering (minister-president) en niet het staatshoofd, al kan met dat laatste worden gespeeld.

* Staatsbezoeken aan Nederland: Argentinië en Kaapverdië: welkomstceremonie, kranslegging, regeringslunch.

De Jordaanse koning Abdullah accepteerde een uitnodiging van koning Willem-Alexander voor een staatsbezoek, maar liet de visite omzetten in een officieel bezoek. Hij logeerde wel op paleis Noordeinde maar hoefde bijvoorbeeld geen krans te leggen in Amsterdam.

Koningin Beatrix en prins Claus gingen in augustus 1994 op officieel bezoek naar Oostenrijk; de visite had echter in alles het karakter en de elementen van een staatsbezoek en de Oostenrijkers noteerden het ook als zodanig. Maar vanwege dat minder formele karakter is het staatsbezoek van koning Willem-Alexander komende week aan het Alpenland pas het tweede Nederlandse staatsbezoek.

De vorige keer was in 1962. Koningin Juliana ging niet alleen met echtgenoot prins Bernhard, maar werd ook vergezeld door haar dochters de prinsessen Beatrix en Irene. 

* Staatsbezoeken (Vaticaan, India, Ierland, Baltische staten, Portugal) en officieel bezoek aan Canada van Margriet en Pieter.

Regel 4: Officiële bezoeken zijn niet voorbehouden aan het staatshoofd. Die kan ook andere familieleden op pad sturen voor een officieel bezoek. Zo zijn prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven verschillende keren op officieel bezoek naar Canada geweest, voor het laatst nog in mei.

Bij een officieel bezoek aan Nederland – dat kunnen ook premiers zijn – kan een formele ontvangst op het paleis – met bijvoorbeeld welkomstceremonie en lunch – ook worden vervangen door een audiëntie: een korte ontmoeting.

* Een kennismakingsbezoek aan Denemarken en werkbezoeken aan Duitsland.

Er zijn ook buitenlandse werkbezoeken. Die kunnen geheel naar eigen wensen worden ingericht. In de reeks werkbezoeken aan Duitse bondsstaten zaten formele elementen als een ontvangst door de ministers-presidenten van de deelstaten, vaak ook een door hen aangeboden lunch of diner, naast bemoeienissen met de meereizende handelsmissies.

Bij zijn aantreden in 2013 introduceerde koning Willem-Alexander nog een nieuwe vorm: het kennismakingsbezoek. Even een dagje op en neer om zich voor te stellen als nieuw staatshoofd, waardoor er niet gewacht hoefde te worden op een uitnodiging voor een staatsbezoek. Het voorbeeld werd snel gevolgd door de nieuwe koningen van België en Spanje, Filip en Felipe. 

© RB Hans Jacobs

Orde van Malta krijgt tijdelijk leider

Paus Franciscus heeft maandag Fra' John Dunlap aangewezen als de nieuwe tijdelijke leider van de Soevereine Militaire Hospitaalorde van Sint-Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta. Hij volgt de op 7 juni plotseling overleden Fra' Marco Luzzago op.

John Dunlap is aangesteld als '‘luitenant van de Grootmeester’ (Luogotenente di Gran Maestro)' - een soort 'tussenpaus' in afwachting van de verkiezing van een nieuwe Prins-Grootmeester van de eeuwenoude soevereine orde. Die functie is sinds 29 april 2020 vacant.

Ook Fra’ Marco Luzzago was slechts interim hoofd van de orde. De verkiezing van een nieuwe Prins-Grootmeester kan overigens nog wel even op zich laten wachten omdat de paus eerst orde op zaken wil stellen binnen de Orde. De oorsprong van de orde gaat terug tot 1023, toen in Jeruzalem een ziekenhuis werd gebouwd voor de verzorging van de vele pelgrims die naar de stad trokken.

De orde is sindsdien blijven bestaan en is nog steeds soeverein en geeft een eigen paspoort, munten en postzegels uit. Zij onderhoudt diplomatieke betrekkingen met meer dan honderd landen. De orde bestuurde eeuwenlang het eiland Malta en is sinds 1834 in Rome gevestigd.

Lees ook: Prins-grootmeester Soevereine Orde van Malta door paus tot aftreden gedwongen

© RB; Beeld: Orde van Malta (sociale media)

Elizabeth passeert record Thaise koning

Koningin Elizabeth zit maandag precies 70 jaar en 127 dagen op de troon. Daarmee passeert ze de regeringstijd van koning Bhumibol Adulyadej van Thailand. Die regeerde van 9 juni 1946 tot aan zijn overlijden op 13 oktober 2016. Dat was 70 jaar en 126 dagen.

Koningin Elizabeth komt nu op de tweede plaats op de (discutabele) wereldranglijst van langst regerende monarchen. Ze heeft nog 712 dagen te gaan alvorens ze de toppositie kan innemen. Die wordt bezet door de Zonnekoning, Lodewijk (Louis) XIV (14 mei 1643-1 september 1715). Die werd weliswaar lang niet zo oud (76) als Elizabeth (96), maar begon al als vierjarige.

De Queen heeft dus nog bijna twee jaar te gaan om het record te verbeteren. Dat is gezien haar leeftijd een lange tijd. Op de vierde plaats staat overigens vorst Johann II van Liechtenstein met 70 jaar en 91 dagen (1858-1929). De Britse koningin Victoria kwam tot 63 jaar en 216 dagen. Koningin Wilhelmina regeerde 57 jaar en 286 dagen.

Van de huidige monarchen is er niemand die in de buurt komt van Elizabeth. Sultan Hassanal Bolkiah van Brunei staat op 54 jaar en 251 dagen, de Deense koningin Margrethe op 50 jaar en 150 dagen en koning Carl XVI Gustaf van Zweden op 48 jaar en 271 dagen. Hij viert volgend jaar september zijn gouden jubileum.

Het echte ‘record’ is menselijkerwijs gesproken buiten bereik. Koning Sobhuza van Swaziland (nu eSwatini) regeerde 82 jaar en 254 dagen (1899-1982) en kwam als vier maanden oude baby al op de troon. Maar omdat Swaziland in die tijd deels onder Brits bestuur stond, wordt hij niet meegeteld op de lijst met staatshoofden van 'onafhankelijke landen'. Discutabel. Het onderscheid op de ranglijst is pas kort geleden gemaakt. 

Er zijn nog meer zulke – vaak Duitse of Indiase - vorsten die royaal meer dan 70 jaar regeerden. Bernhard VII van Lippe bijvoorbeeld: 81 jaar en 234 dagen, maar dan wel van 1429 tot 1511.

© RB Hans Jacobs