Het is opvallend. De zogenoemde 'royalisten' in Thailand – ook bekend als de geelhemden, naar de kleur van maandag, de dag van de week waarop de koningen Bhumibol en Vajiralongkorn zijn geboren – dragen wanneer ze steun willen betuigen aan de monarchie steeds portretten mee van de overleden koning. Niet van zijn nu regerende zoon.
Het is een ogenschijnlijk klein detail, maar het is tevens veelzeggend. Tijdens een uitzending van Spijkers met koppen zaterdag kwam de vraag aan de orde of de nieuwe koning – Rama X volgens de doortelling in de Chakri-dynastie – respect geniet. Het antwoord luidde dat de monarchie nog wordt gerespecteerd, maar daarbij denken de meeste Thai aan Rama IX – koning Bhumibol.
Op zich is dat niet zo gek. Bhumibol kwam in 1946 op de troon en overleed ruim zeventig jaar later, in oktober 2016. Er waren op dat moment nauwelijks Thai die een andere vorst hadden gekend en zeventig jaar zorgvuldige propaganda, koninklijke journaals en verheerlijkingscampagnes hadden hun effect bereikt. Bhumibol was misschien geen god, maar het scheelde niet veel. En de Thaise politici verbleekten in zijn bijzijn.
Probeer als kroonprins maar eens je eigen plek te vinden wanneer papa wordt gezien als een god. Ongeacht wat je doet, het is nooit goed of goed genoeg. Probleem is echter dat Vajiralongkorn het in tegenstelling tot zijn zus prinses Sirindhorn ook niet meer probeerde. Hij ging in de wachtkamer zitten, maar bouwde die bij wijze van spreken wel om tot boudoir om daar zijn aanzienlijke lusten bot te vieren.
Het privéleven van Vajiralongkorn laat zich niet in een maar alinea's samenvatten. Misschien een paar kerngegevens, zoals die zaterdag ook bij NPORadio2 aan bod kwamen. Vier huwelijken, zeven kinderen, waarvan de vier oudste zoons samen met hun moeder (vrouw #2) zijn verstoten en verbannen. Een officiële bijvrouw (tussen oktober 2019 en augustus 2020 even opzij gezet) en tal van 'haremdames'.
Vajiralongkorn woont al zeker dertien jaar in Beieren. De precieze reden is onbekend. Gezondheid is geopperd, meer privacy ook. Hij liet na zijn troonsbestijging de net door de bevolking goedgekeurde nieuwe grondwet – Thailand wisselt vaker van grondwet dan Amerika van president – veranderen opdat hij vanuit het buitenland kon regeren en geen regent hoefde aan te stellen tijdens zijn (langdurige) afwezigheid.
In Beieren heeft hij een aantal huizen. In één daarvan woont zijn jongste zoon, prins Dipangkorn – spruit van de afgedankte vrouw #3. De koning huist tegenwoordig zelf in een luxehotel in Garmisch-Partenkirchen, dat van de Beierse autoriteiten toestemming kreeg ook in coronatijd voor de koning – die het helemaal heeft afgehuurd – open te blijven. Koningin Suthida, met wie de koning vorig jaar mei verrassend trouwde (vrouw #4), woont in Zwitserland.
Het leven in Duitsland bevalt Vajiralongkorn duidelijk beter dan dat in Thailand. In dit coronajaar, waarin de Thaise economie mede door het wegblijven van de voor de inkomsten zo belangrijke toeristen – het land is op slot – instortte, maakte de koning zeven ééndaagse tripjes naar Bangkok. Zeven. Avondvlucht heen en nachtvlucht terug. Via Zürich om Suthida op te halen. De quarantaineregels in eigen land werden genegeerd. Alleen deze maand is hij langer in Thailand vanwege een reeks plechtigheden en het einde van de boeddhistische vastentijd.
Is het vreemd dat zo'n kroonprins/koning zich niet populair maakt bij de bevolking? Het is niet helemaal duidelijk hoeveel die meekrijgt van de activiteiten van Vajiralongkorn. Op kritiek of kritische berichtgeving over het koningshuis staat een gevangenisstraf van vijftien jaar. De straf hoeft in feite niet eens te worden opgelegd, of maar heel af en toe, omdat iedereen – de media voorop – zich uit voorzorg aan de regel houdt of zelfcensuur toepast.
Maar in deze tijd van sociale media en de mogelijkheid om door de Thaise regering opgelegde blokkades van bijvoorbeeld Facebook-pagina's en profielen te omzeilen, weet in elk geval het jongere deel van de bevolking veel meer dan paleis en regering lief is. Bij de deze zomer begonnen demonstraties van voornamelijk studenten tegen het bewind van premier-generaal Prayut Chan-o-cha – die in 2014 een staatsgreep pleegde – werd steeds vaker ook op subtiele wijze verwezen naar de koning. Met Duitse vlaggetjes bijvoorbeeld.
Inmiddels is het grootste taboe geslecht: er wordt nu ook openlijk over de koning gesproken. Tot woede van royalisten en het leger, tot angst en schaamte van ouders van de studenten, en tot schrik van Thaise media die bij live-uitzendingen van demonstraties het geluid moeten wegdraaien. Dit om de leuzen tegen Vajiralongkorn niet rechtstreeks in de huiskamer te brengen en daarmee sluiting van de zender te riskeren.
,,De studenten spraken over een zeker instituut”, wordt dan gezegd of geschreven. Of zoals de betogers dat eerder in Harry Potter-stijl deden: het ging over Voldemort – 'Hij-van-wie-de-naam-niet-mag-worden-genoemd.' Koning Vajiralongkorn weet zich eigenlijk geen raad met de protesten. Het liefst zou hij ze hardhandig de kop indrukken, denken waarnemers. Maar dat brengt zijn verblijf in het steeds kritischer wordende Duitsland in gevaar.
Hij hoeft ook nog niet te vrezen voor zijn troon. De bevolking steunt in grote meerderheid de monarchie, en neemt zijn fratsen vooralsnog voor lief. Pas als die schade gaan opleveren, is er kans op een verschuiving – al zullen veel Thai het stilzwijgend eens zijn met de hervormingseisen van de studenten.
Hoe het verder gaat, is onduidelijk. Studenten moeten ook weer studeren. Studenten moeten ook aan de slag na hun studie. Maar de geest zal niet snel weer in de fles gaan. Vajiralongkorn (68) zal ook eens moeten nadenken wat het nu betekent om koning te zijn. Het is in elk geval meer dan 39 (!) eredoctoraten uitreiken aan je echtgenote of een royalist 'dapper' noemen omdat hij zich had durven mengen tussen de demonstranten.
Veelzeggend dat bedankje van vrijdagavond vonden de studenten. De koning bekende daarmee kleur ('geel'), niet zo verrassend natuurlijk. Maar dapper waren eigenlijk de demonstranten. Die hadden en hebben alles te verliezen – en zij waren het die bij tijd en wijle werden aangevallen, door met busjes en vrachtwagens speciaal naar Bangkok gehaalde 'geelhemden'. Ze gingen niet in op de provocaties – en kregen daardoor steeds meer mensen op de been.
Wordt vervolgd.
De uitzending is via deze link terug te beluisteren.
Laatste reacties