Olé, olé, olé - uitvaart koningin Fabiola verrassend en ontroerend

Wie kan nog één nationale begrafenis noemen waarbij een zelfs door de koning meegezongen ‘olé, olé, olé’ door de kathedraal schalde? Koningin Fabiola die de wensen voor haar uitvaart lang vantevoren op papier had gezet, zorgde vrijdag voor de aangekondigde vrolijke én ontroerende noot met haar keuze voor het Spaanse Marialied ‘Salve Rociera’.

VIDEO SPAANSE SALVE, op Spaanse televisie. Olé

De uitvoering was in handen van ‘El Coro Rociera’ uit Vilvoorde, dat voor de gelegenheid versterking kreeg van Fabiola’s nichtje markiezin Blanca de Ahumada, die eerder ook deel had genomen aan de voorbeden. De muziek was meeslepend, en het ‘olé, olé, olé’ uit het refrein waarin wordt gepleit voor terugkeer naar Rocio, om te kunnen bidden voor de Heilige Maagd.

Koning Juan Carlos, geen liefhebber van koninklijke begrafenissen, kwam eindelijk uit de plooi. Camera’s registreerden dat hij het refrein zachtje meezong, en ook koningin Sofia en groothertogin Maria Teresa vrolijkten op, terwijl Fabiola’s Spaanse familieleden steeds enthousiaster gingen meezingen. Even kwam de passie die de naar België gekomen Spaanse ‘Doña Fabiola’ werden toegedicht, naar voren.

Het was voor velen een hoogtepunt van de twee uur durende plechtigheid. Zanger Will Tura, die in 1993 ook had gezongen op de begrafenis van koning Boudewijn, kon daar met zijn emotionele ‘Hoop doet leven’ niet meer overheen, al raakte hij getuigde de tranen wel wat snaren bij de Belgische koninklijke familie.

Zijn boodschap was ook één van de meer persoonlijke elementen in de mis, waarin verder muziek van Bach, Mozart en Fauré de boventoon voerden – met overigens prachtige vertolkingen door Sophie Karthäuser en José van Dam.

DUIMEN HOOG

De Vlaamse publieke omroep VRT stelde halverwege de uitzending verrast vast dat er wel heel veel Nederlands te horen was tijdens de plechtigheid. Bij de voorbeden bijvoorbeeld, door de koningskinderen prinses Elisabeth en prins Gabriel, en door prins Amedeo.

Laurents oudste dochter prinses Louise maakte indruk met haar vlekkeloos voorgelezen Engelse tekst, hetgeen haar twee demonstratief opgestoken duimen van papa en een knuffel van oma Paola opleverde. Erfgroothertog Guillaume zorgde voor het Duits en Blanca de Ahumada voor het Spaans.

Haar bijdrage was met die van het koor de enige uit het geboorteland van Fabiola (het lied uit de musical de Man van La Mancha niet meegerekend). Kardinaal Godfried Danneels gaf daarvoor indirect ook een verklaring voor door te verwijzen naar het bijbelse verhaal van Ruth, die haar eigen volk verlaat voor dat van haar man.

Wanneer die sterft, stelt haar schoonmoeder voor om terug te keren naar huis. Nee, zegt Ruth dan: ,,Uw volk is nu mijn volk, uw God is nu mijn God.” De prachtig uitgevoerde Brabançonne aan het einde van de mis illustreerde dat.

A-LIJST AANWEZIGEN

De opstelling in de kathedraal zorgde ervoor dat de naaste familie dicht bij de op de ‘uit nederigheid’ op de grond geplaatste kist kwam te zitten, in een quasi halve cirkel, met de Belgische en Luxemburgse familie aan de ene kant van het gangpad en de Spaanse familie aan de andere kant, voor de Belgische autoriteiten waarbij opviel hoe ver weg premier Charles Michel zat.

Koninklijke gasten waren er in redelijk groten getale, met de opvallende afwezigheid van het Britse koningshuis. Uitgerekend de koninklijke familie met de meeste ‘werkende’ leden, die met grote regelmaat naar alle uithoeken van de wereld vliegen om begrafenissen bij te wonen, liet verstek gaan. Naar een verklaring was het slechts gissen.

Het Belgische hof deed vooraf alleen opgave van de A-lijst van aanwezigen: keizerin Michiko, koningin Margrethe, koning Carl Gustaf en koningin Silvia, koning Harald en prinses Astrid, vorst Hans Adam II, koning Juan Carlos en koningin Sofia, prinses Beatrix, prins Moulay Rachid, prinses Sirindhorn, sjeik Nasser Mohammed al-Ahmed (de premier van Koeweit) en sjeik Joaan bin Hamad Al-Thani van Qatar (broer van emir Tamim).

Opvallend veel van deze genodigden waren in 1993 ook bij de uitvaart van koning Boudewijn. Daarnaast was er natuurlijk de uitgebreide Luxemburgse kant van de familie, met groothertog Jean, groothertog Henri en de al genoemde Maria Teresa en erfgroothertog Guillaume en echtgenote Stéphanie. Maar ook de vier andere kinderen van Jean en hun partners waren er en een flink aantal van hun kinderen ook,. Ook de prinsessen Lea en Esmeralda waren erbij.

Voor andere vorstelijke gasten kwam het aan op zorgvuldig spotten. Prins Vittorio Emanuele van Savoia, de Habsburgse aartshertog Karl, Dom Duarte, de hertog van Bragança, keizerin Farah Pahlavi, koning Fuad, hertog Franz van Beieren, bijvoorbeeld, en ongetwijfeld nog veel meer Belgische, Spaanse en Franse adel, die deze verslaggever niet zo maar kan herkennen.

LAURENT BLIJFT WEG

Van publieke kant was er nauwelijks belangstelling voor de uitvaart die op maar liefst vier zenders tegelijk werd uitgezonden. De koninklijke uitvaartstoet ging stapvoets door lege straten van het paleis naar de kathedraal waar slechts een paar honderd mensen stonden te wachten.

Het was, zoals het wel wordt genoemd, ‘begrafenisweer’: regen en storm. De genodigden moesten hun hoed stevig vast houden en koningin Margrethe had stevige stappers aangetrokken waarmee ze zonder meer door eventuele plassen had kunnen lopen.

Ook voor de overbrenging van de kist met het stoffelijk overschot van de kathedraal naar de laatste rustplaats in de Onze Lieve Vrouwekerk in Laken, was weinig belangstelling. Prins Laurent toonde zich weer van zijn onvoorspelbare, grillige kant door met prinses Claire weg te blijven bij het laatste afscheid in de kerk, waar twee medewerkers van koningin Fabiola een heel warme en persoonlijke ode brachten aan hun ‘fenomenale’ werkgeefster.

Ondertussen waren de buitenlandse koninklijke gasten in het kasteel van Laken verzameld voor een lunch. Bij het vertrek uit de St Michiel- en St Goedele toonde de organisatie zich van zijn slechtste kant door de auto’s voor de hoge gasten niet in protocollaire volgorde te laten voorrijden.

De drie Scandinavische vorsten – na keizerin Michiko de hoogsten in rang – moesten zo ongeveer het langst in de kathedraal achterblijven. Dat het verkeer in het centrum van Brussel door stakingen, slecht weer en de begrafenis een puinhoop was, mocht niet als excuus gelden.