Vianden is de bestemming daags na het huwelijk van prins Guillaume, erfgroothertog van Luxemburg, met gravin Stéphanie de Lannoy, nu prinses van Luxemburg en prinses van Nassau. Waarom Vianden? Omdat deze plaats op de huidige grens van het groothertogdom en Duitsland ook in de Nederlandse geschiedenis een rol speelt, waarbij ook de voorouders van Stéphanie een rol speelden. Het schitterende herfstweer maakte de historische excursie extra aangenaam.
Vianden wordt gedomineerd door een eeuwenoud kasteel dat in de afgelopen 35 jaar met veel zorg is herbouwd en gerestaureerd. Het geldt nu als een van de belangrijkste trekpleisters van Luxemburg, met meer dan 160.000 bezoekers per jaar. Een groot deel van hen komt uit Nederland, zo ook deze zonnige zondag. Maar misschien is dat ook logisch: één van de zogenoemde slapende titels van koningin Beatrix is ‘gravin van Vianden’.
De
Oranje-Nassau’s hebben nooit afstand gedaan van de titel die al in 1417 in de
familie kwam. Ook koning-groothertog Willem I was graaf van Vianden, maar zijn
naam staat met een zwart randje in de annalen van de burcht die filmliefhebbers
misschien herkennen uit de ridderfilm ‘Brief voor de koning’. Willem had niets
met de ruïne in het verre Luxemburg en verkocht het op een veiling aan Wenzel
Coster, die meteen voortvarend allerlei onderdelen sloopte en verkocht.
Dat was tegen het zere been van de bevolking van Vianden. De protesten van zijn Luxemburgse onderdanen dwong de graaf van Vianden er in 1827 toe het kasteel (de ruïne) weer terug te kopen. Plannen voor restauratie verdwenen echter in de la toen de zuidelijke Nederlanden zich in 1830 afscheidden. Luxemburg werd als gevolg daarvan opgeknipt. Het Franstalige deel ging naar de nieuwe staat België, het Duitstalige deel met onder meer Vianden bleef onder het bewind van de Nederlandse koning-groothertog. Prins-stadhouder Hendrik, broer van Willem III, liet in 1851 op eigen kosten de kapel gedeeltelijk herbouwen.
Met het
sterven van koning-groothertog Willem III in 1890 nam op grond van een oud
familieverdrag een andere tak van de familie Nassau de regering in Luxemburg
over. Vrouwen mochten namelijk in het groothertogdom niet op de troon en Willem
III had nog maar één erfgenaam: Wilhelmina. De nieuwe groothertog Adolf mocht
zich voortaan graaf van Vianden noemen, maar de Oranjes blijven dat tot de dag
van vandaag ook doen.
Het kasteel ondertussen ging ook in andere handen over, maar het duurde tot 1977, toen de Luxemburgse staat het overnam van groothertog Jean, alvorens serieus werk werd gemaakt van herstel.
Vianden speelde ook een rol in de familiegeschiedenis van Stéphanie de Lannoy. Haar verre voorouder Françoise de Lannoy – begraven in Oranjestad Buren – was de moeder van de eerste echtgenote van Willem van Oranje, Anna van Egmont. Over de nalatenschap van Françoise de Lannoy (1513-1562) ontstond later onenigheid tussen het Huis Isenghien en de Oranje-Nassau’s. De familie Isenghien claimde het bezit van de Luxemburgse bezittingen van de Oranjes en legden in 1683 en 1702 beslag op het graafschap Vianden. Het geschil werd pas in 1759 opgelost.
Vianden speelde eerder ook een rol in de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd. Om de opstandige Willem van Oranje te straffen nam koning Filips II het graafschap in 1566 in beslag. Pas na de dood van de door de ‘koning van Hispanien’ aangesteklde beheerder kregen de Oranjes het weer terug, met Anna’s zoon prins Philips-Willem als nieuwe graaf. Hij vermaakte Vianden later aan zijn halfbroer prins Maurits, die het op zijn beurt weer naliet aan Frederik Hendrik.
Vianden is door de jaren heen een geliefde stopplaats geweest bij inkomende staatsbezoeken. In een zaal in het fraai gerestaureerde kasteel hangen tientallen foto's van zulke bezoeken, met daarbij ook opnamen van de visites van koningin Juliana en in 1981, bij haar eerste staatsbezoek, van koningin Beatrix.
© RB Hans Jacobs; met dank aan Frank van der Burgh
Reacties