In Memoriam * Royal Funerals

Kroonprins Aleksandar II ziet jarenlange strijd beloond

Het optimisme van de Servische kroonprins Aleksandar II was gerechtvaardigd. Er komt een staatsbegrafenis voor zijn vader koning Petar II, zijn moeder koningin Aleksandra en zijn oma koningin Marija. Aleksandar heeft er meer dan tien jaar voor gestreden. Op 26 mei 2013 is het eindelijk zover, zo heeft hij donderdag met vreugde bekend kunnen maken.

Aleksandar II (1945) is geboren in de laatste maanden van de Joegoslavische monarchie, in een hotelkamer in Claridge’s in Londen die voor die ene dag tot Joegoslavisch grondgebied was verklaard. De grondwet schreef immers voor dat de troonopvolger in Joegoslavië moest zijn geboren. Koning Petar II was zoals zoveel vorsten in die tijd naar de Britse hoofdstad gevlucht vanwege de Duitse bezetting van zijn land.

Het was meteen ook de eerste en enige keer dat Aleksandars moeder zich als koningin op Joegoslavisch grondgebied bevond. Als prinses van Griekenland en Denemarken, dochter van de vroegtijdig overleden Griekse koning Alexander, woonde ze zelf in ballingschap toen ze Petar ontmoette. Het paar huwde met instemming van Petars peetvader koning George VI in maart 1944. Onder de gasten was ook koningin Wilhelmina, eveneens in ballingschap wonend in Londen.

De Britten trokken tijdens de oorlog hun aanvankelijke steun voor de jonge koning Petar (van 6 september 1923 – hij werd in 1941 voortijdig meerderjarig verklaard, maar was toen in naam al koning sinds 1934) in en kozen partij voor de partizanen van Josip Tito. Petar is dat verraad nooit te boven gekomen. Geen wonder dat Aleksandar in het interview dat hij vorig voorjaar gaf in het paleis in Belgrado vragen over zijn jonge jaren steevast omzeilde.

,,Ik was als tweejarige al Joegoslavisch staatsvijand nummer drie, na mijn ouders”, zei hij in april met een glimlach. Zijn vader vertelde wel over vroeger. ,,Hij begreep het verraad van de geallieerden niet, die tijdens de oorlog de communisten gingen steunen”, aldus de kroonprins. De door de communisten nog in 1945 afgezette koning verhuisde naar Amerika, raakte aan de drank, verspeelde zijn weinig overgebleven geld, probeerde te scheiden van de naar Europa teruggekeerde al even ongelukkige Aleksandra en stierf uiteindelijk eenzaam in 1970.

.,,Hopelijk kan hij volgend jaar (2013) in Servië worden herbegraven”, aldus Aleksandar die meer dan tien jaar probeerde een staatsbegrafenis te regelen voor zijn elders rustende familieleden. Stilletjes het land in brengen was geen optie voor Aleksandar. Hij stond erop dat het met alle hen toekomende eerbetoon gepaard zou gaan. Pas toen hij de Servische presidenten achter zich kreeg, kwam er schot in de zaak.

Het stoffelijk overschot van Petar II arriveerde vorige maand; een datum voor de komst van Aleksandra (begraven in Tatoi, de voormalige Griekse koninklijke residentie) en Marija (als kleindochter van koningin Victoria begraven bij Frogmore, op het terrein bij Windsor Castle) moet nog worden bepaald. Vorig jaar kwamen ook de stoffelijke resten terug van regent prins Pavle, die van 1934 (na de moord op Petars vader koning Aleksandar in Marseille) tot 1941 (toen Petar meerderjarig werd verklaard na een coup tegen Paul) het verdeelde land van ‘Serviërs, Kroaten en Slovenen’ regeerde.

© RB Hans Jacobs

Om half zeven is de koning-vader gecremeerd

Royalblog fotograaf Marius Cirtiu zat maandagmorgen al om 9 uur op het dak van een hotel naast het koninklijk crematorium op Veal Preah Merhu, het open terrein voor het Nationaal Museum van Phnom Penh. Hij had de afgelopen dagen al zijn charmes in de strijd geworpen om het hotelpersoneel én de militairen vriendelijk te stemmen. Het dak biedt namelijk een uitzonderlijk uitzicht op het crematorium – je kunt er als het ware door de gordijnen naar binnen kijken, zoals de intieme foto’s ook laten zien.

* Aankomst van koningin Monineath en koning Sihamoni

Het was een lange zit. Weggaan kon niet – opgestaan was plaats vergaan, bovendien lieten de militairen niemand meer in de buurt van het crematorium komen – en de crematieplechtigheid begon pas tegen 18 uur. Het klinkt natuurlijk leuk ‘een weekje Phnom Penh’, maar het bestaat op de beslissende momenten toch vooral op wachten en nog meer wachten. En moeten luisteren naar eindeloos gezever – met de volumeknop op 10 – van opdringerige Amerikanen die denken dat hele crematorium in de hens zal gaan.

Koning Norodom Sihamoni [op foto boven in het crematorium] die bij de plechtigheden steeds gezamenlijk optrok met zijn moeder koningin Norodom Monineath ontstak het vuur bij de kist van koning-vader Samdech Preah Norodom Sihanouk, die volgens het Agence Khmer Presse om 18.30 uur was gecremeerd ‘met verdriet en veel tranen van tienduizenden Cambodjanen’. De plechtigheid werd begeleid door vuurwerk en 101 saluutschoten.

Uiteraard was ook premier Hun Sen aanwezig, alsmede leden van de koninklijke familie, prins Akishino van Japan, vertegenwoordigers van de Asean-landen onder wie de premiers van de buurlanden Laos, Vietnam en Thailand (maar opmerkelijk genoeg geen lid van de Thaise koninklijke familie), de premier van Frankrijk, en afgezanten uit Australië, Canada, China, India en Korea.

* Koningin Monineath, koningin-moeder en weduwe

De komende dagen blijft de nationale rouw van kracht. Dinsdag wordt de as verzameld, die op woensdag en donderdag plechtig naar de Chaktomuk Rivier (De vier armen van de Mekong) wordt gebracht en naar de Preah Keo Morokat Pagode. 

© RB Hans Jacobs, Marius Cirtiu (in Phnom Penh)

Impressie van de crematieplechtigheid voor koning Sihanouk

Vanaf een hoteldak en vanaf de straat een intieme blik op de plechtigheden rond de crematie van koning-vader Norodom Sihanouk maandag in Phnom Penh, met een close up van koningin-moeder Monineath en goed zicht op het hart van het crematorium  - gefilmd van zo'n 100 meter afstand, met bescheiden middelen.

 

© RoyalblogNL Marius Cirtiu

Koning Sihamoni arriveert bij crematorium

Cambodja loopt uit voor laatste afscheid 'laatste koning'

Chaotische taferelen soms voor Vreal Preah Merhu, het plein waarop de afgelopen maanden een speciaal koninklijk crematorium is gebouwd waar maandagavond om precies 18 uur koningin-moeder Monineath en koning Norodom Sihamoni het vuur zullen ontsteken bij de kist van koning-vader Norodom Sihanouk.

Uit alle provincies van Cambodja zijn mensen soms dagenlang onderweg geweest om dit weekeinde maar in de hoofdstad Phnom Penh aanwezig te kunnen zijn voor het grote en emotionele afscheid van de ‘vader des vaderlands’, de charismatische koorddanser en architect van de onafhankelijkheid van Frankrijk zestig jaar geleden.

De stoet die het stoffelijk overschot van ‘Samdech Preah Norodom Sihanouk’ vrijdag van het paleis naar Vreal Preah Merhu bracht was twee kilometer lang en bestond uit elf ‘praalwagens’, met de kist op de negende wagen. Van het paleis naar het crematorium is amper een paar honderd meter, dus werd gekozen voor een zes kilometer lange rondgang door de stad – in feite een blokje om langs een aantal monumenten in Phnom Penh, waaronder het Onafhankelijkheidsmonument. Tweemaal werden 101-saluttschoten afgevuurd: bij vertrek van het paleis en bij aankomst op Vreal Preah Merhu.

De koningin-moeder en de koning voegden zich op het laatst ook bij de stoet, en zaterdag en zondag zijn ze ’s avonds komen bidden bij de kist die honderd dagen opgebaard heeft gestaan in het paleis. De laatste koninklijke uitvaart was in 1960, na het overlijden van Sihanouks vader koning Norodom Suramarit, die zijn eigen zoon opvolgde toen die zijn handen vrij wilde hebben om zich rechstreeks met de politiek en het landsbestuur wilde bemoeien. Er waren nog een paar mensen in leven die de plechtigheden van 53 jaar geleden bewust hebben meegemaakt. Aan de hand van hun verhalen, oude krantenknipsels, boeken en filmbeelden is het protocol voor de huidige uitvaart tot stand gekomen. Alleen de olifanten en paarden van toen ontbreken. 

‘De laatste echte koning’ zo wordt Sihanouk wel genoemd want zijn zoon en opvolger de 59-jarige Norodom Sihamoni heeft niets in de melk te brokkelen. Hij kwijnt in feite weg in het koninklijk paleis. De sterke man van Cambodja, premier Hun Sen die al 28 jaar het land in zijn greep heeft, staat niet toe dat de in 2004 aangetreden monarch zich veel vertoont en daardoor een eigen machtsbasis of populariteit verwerft. Sihamoni, een voormalige balletdanser, die is opgegroeid in Frankrijk en Tsjecho-Slowakije, mist overigens niet alleen de macht van zijn vader, maar ook de passie voor politiek.

Vooral de oudere Cambodjanen die de afgelopen in de media aan het woord komen, wijzen op het gemis van de goede vaderlijke zorg van Sihanouk - in al zijn wispelturigheid overigens. Norodom Sihanouk heeft vele taken vervuld. Hij was koning, zeker en zelfs tot driemaal toe, maar ook regeringsleider, oppositieleider, rebellenleider, premier, zanger, charmeur en verleider, filmenthousiast, wijze raadgever en bovenal overlever. Dat hij 89 jaar is geworden – hij stierf twee weken voor zijn 90 ste verjaardag –  mag een wonder heten.

Sihanouk bevrijdde Cambodja van de Fransen, wist zijn land lang buiten de oorlog te houden die buurland Vietnam jarenlang in vlam zette, maar moest uiteindelijk toch capituleren voor het geweld dat niet alleen de Amerikanen op Cambodja loslieten. Sihanouk probeerde samen te werken met de Rode Khmer die in zijn land de macht grepen – de vorst betaalde een hoge prijs en verloor net als miljoenen andere Cambodjanen familieleden die door het nieuwe bewind over de kling werden gejaagd. Sihanouk werd gered door zijn goede contacten met China – hij sleet daarna menig jaar in ballingschap in Peking.

In 2004 verrastte de koning vriend en vijand door zijn aftreden aan te kondigen. In een brief aan de verslaggever schreef hij het voorbeeld van de Nederlandse koninginnen Wilhelmina en Juliana voor ogen te hebben gehad. Maar anders dan de twee vorstinnen liet hij zich ook na zijn aftreden niet onbetuigd. Sihanouk had zelfs zijn eigen website waarop medewerkers zijn handgeschreven reacties op gebeurtenissen in Cambodja en in de wereld plaatsten. Ook die invloed missen de Cambodjanen nu. Koning Sihamoni zwijgt waar koning Sihanouk sprak.

In het weekeinde is volop gebruik gemaakt van de mogelijkheid een laatste groet te brengen aan Sihanouk voordat (een deel van) zijn as wordt uitgestrooid in ‘Chaptomuk’ – de plek waar de riviers Mekong, Tonle Sap and Bassac samenkomen. Eén minuut stilte heeft premier Hun Sen gelast, precies om 18 uur. Uit het buitenland zijn ook vertegenwoordigers aanwezig, onder wie prins Akishino van Japan en de premiers van de buurlanden Thailand, Laos en Vietnam.

Filmpje met impressies van zondag, inclusief het vertrek van koningin-moeder en koning bij het crematorium:

 

De ceremonies zijn daarna nog niet voorbij. Dinsdag vindt de plechtige verzameling van de koninklijke resten plaats, en woensdag en donderdag zijn ingeruimd voor de plechtige overbrenging van de as naar de rivier en naar de Preak Keo Morokat pagode binnen het paleiscomplex.

© RB Hans Jacobs, mmv Marius Cirtiu in Phnom Penh

Koningin-moeder en koning Sihamoni bij crematorium

Cambodjanen hebben zaterdag en zondag de hele dag in de rij gestaan om de laatste eer te bewijzen aan koning-vader Norodom Sihanouk die maandagavond om 18 uur wordt gecremeerd in het speciaal daarvoor gebouwde crematorium naast het Koninklijk Paleis.

Zaterdagavond kwamen koningin-moeder Monineath en koning Norodom Sihamoni naar het crematorium om te bidden bij de kist van de in oktober overleden koning. Vanaf het dak van een nabijgelegen hotel maakte de RB-fotograaf dit korte filmpje.

 

© RB Marius Cirtiu

Related articles

Cambodia farewells its 'great hero king'

Huge crowds mourn Cambodia's former king

Cambodians mourn loss of beloved former king

VIDEO: Funeral parade for King Sihanouk

Otto von Habsburg, 1912-2011: toegewijd aan Europa

Hij had keizer en koning kunnen zijn, maar door ingrijpende wendingen in de internationale verhoudingen werd hij 'slechts' politicoloog, politicus en auteur van ruim dertig boeken. Otto von Habsburg, de laatste kroonprins van de begin vorige eeuw nog machtige Oostenrijks-Hongaarse monarchie, overleed maandag op 98-jarige leeftijd zonder ooit een kroon te hebben gedragen.

 
* Aartshertog Otto von Habsburg - Dr. Habsburg - met op de achtergrond een portret van zijn moeder, keizerin Zita

Toen Otto op 20 november 1912 in het Oostenrijkse Reichenau an der Rax werd geboren, was Frans Jozef I (de broer van z'n overgrootvader) nog heerser over de 'Donaumonarchie', die niet alleen Oostenrijk en Hongarije omvatte, maar ook het latere Tsjecho-Slowakije, Kroatië en Bosnië en delen van het huidige Roemenië, Polen en Oekraïne. Keizer van Oostenrijk, koning van Hongarije en koning van Bohemen, zo luidden zijn titels.

De ooit roemruchte dynastie der Habsburgers was echter door allerlei rampspoed (moorden en zelfmoorden) al danig afgebrokkeld. Uiteindelijk had de oude keizer zijn neef Frans Ferdinand als troonopvolger aangewezen, maar ook met deze liep het slecht af. Hij werd in juni 1914 tijdens een bezoek aan Sarajevo vermoord, een gebeurtenis die tegens de opmaat vormde voor de Eerste Wereldoorlog. Als enige geschikte troonopvolger bleef nu een achterneef van de keizer over: de toen nog maar 26-jarige Karl, die enkele jaren eerder was getrouwd met Zita van Bourbon-Parma en in wiens huis de op 20 november 1912 geboren peuter Otto rondscharrelde.

Toen keizer Frans Jozef eind 1916 stierf, volgde Karl hem dus op. De regering van deze Habsburg-telg duurde echter maar kort, want na de gruwelijke wereldoorlog viel de Oostenrijks-Hongaarse monarchie uiteen. Karl werd afgezet en ging met zijn gezin in ballingschap, eerst in Zwitserland en na twee mislukte pogingen om in Hongarije weer op de troon te komen, op het eiland Madeira, waar hij op 1 april 1922 aan een longontsteking stierf. De jonge kroonprins en eerste erfgenaam Otto bleef achter met zijn moeder Zita en zeven broers en zussen.

 
* Keizer Karl, keizerin Zita en kroonprins Otto

Na een reeks verhuizingen (Spanje, Luxemburg, België) ging Otto in Leuven sociale en politieke wetenschappen studeren, hetgeen in 1935 leidde tot een doctoraat. Begin 1938 schreef de keizerszoon een brief aan de Oostenrijkse kanselier Schussnigg waarin hij hem opriep verzet te blijven plegen tegen Hitlers plan om Oostenrijk in te lijven. Hij bood aan desnoods zelf het kanselierschap op zich te nemen. Schussnigg ging er echter niet op in en korte tijd later was de Duitse annexatie van Oostenrijk een feit.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 verbleef Otto von Habsburg in Frankrijk, waar hij in 1940 nog meehielp met het in veiligheid brengen van Joden. Het grootste deel van de oorlog woonde hij in Washington, waar hij eerder al connecties had aangeknoopt met president Roosevelt. Tevergeefs pleitte hij aan het eind van de oorlog bij de geallieerde mogendheden voor een gedeeltelijk herstel van de vroegere Donaumonarchie, uiteraard met hem als Habsburgse troonpretendent aan het hoofd.

 
* Uitvaart aartshertogin Regina in 2009.

Nadat hij in 1951 in Frankrijk was getrouwd met de Duitse prinses Regina von Sachsen-Meiningen, vestigde het paar zich in Beieren. Uit hun verbintenis werden zeven kinderen geboren. Officieus had Otto von Habsburg het Oostenrijkse staatsburgerschap behouden, maar een Oostenrijks paspoort had hij niet. Bovendien ontzegde Oostenrijk hem de toegang omdat hij immers de zoon was van de in 1918 verbannen keizer. Door bemiddeling van de Franse president De Gaulle kreeg Von Habsburg na de oorlog een paspoort van Monaco. Ook beschikte hij nog over een Spaanse diplomatenpas.

In 1961 deed Von Habsburg officieel afstand van zijn aanspraak op de heerschappij over Oostenrijk en in datzelfde jaar wees hij een aanbod van de Spaanse dictator Franco af om na diens dood de Spaanse troon over te nemen. Vijf jaar later werd hij voor het eerst weer tot Oostenrijk toegelaten. Zijn recht op het koningschap van Hongarije gaf hij overigens nooit op. Met dat land en zijn bevolking is hij zich altijd zeer verbonden blijven voelen. Hij sprak ook Hongaars en spande zich tijdens de Hongaarse opstand in 1956 zeer in om de internationale gemeenschap om steun voor 'zijn' volk te vragen. Een jaar voor de val van het communisme bracht hij voor het eerst sinds z'n kleutertijd weer een bezoek aan Boedapest.

 
* Uitvaart van keizer Franz Josef, die vanaf december 1848 had geregeerd.

Gedurende zijn hele volwassen leven is de veel gedecoreerde dr. Otto von Habsburg een pleitbezorger geweest van Europese samenwerking. In de dertiger jaren had hij zich al aangesloten bij de Paneuropese Unie, een idealistische organisatie waarvan hij in 1972 voorzitter werd, een functie die hij ruim dertig jaar bekleedde. Hij schreef tal van boeken over Europa en was van 1979 tot 1999 namens de Duitse partij CSU lid van het Europees parlement. In 2007 droeg hij zijn functie als 'hoofd van het Habsburgse Huis' over aan zijn zoon Karel. In februari 2010 overleed na een huwelijk van 59 jaar Otto's echtgenote Regina (85). © GPD Dick van Rietschoten; Foto's: Habsburg

Filmpje van aankomst kist met stoffelijk overschot bij Steccata

Alle begin is moeilijk. Verwacht geen televisiekwaliteit of opwindende beelden. De fotograaf van Royalblog heeft - als experiment - een kort filmpje gemaakt bij de Basilica Mahistrale Santa Maria della Steccata in Parma zaterdagmiddag, bij aankomst van de processie met daarin de kist met het stoffelijk overschot van prins Carlos Hugo, hertog van Parma. Op de achtergrond is het kerkorgel te horen. 

 

 

* Het filmpje. © HJ; Foto: BP; Filmpje: © Royalblog, Marius Cirtiu

Koninklijke familie bijeen rond baar Carlos Hugo

  
De koninklijke familie heeft vrijdag de laatste eer bewezen aan prins Carlos Hugo, hertog van Parma. Dat gebeurde in de zogenoemde Koepel van Fagel op het terrein van paleis Noordeinde in Den Haag. Het stoffelijk overschot van de woensdag overleden voormalige echtgenoot van prinses Irene was daar eerder op de dag naar toegebracht vanuit Barcelona. Koningin Beatrix had daarvoor het regeringsvliegtuig ingehuurd.

In de Koepel vond aan het begin van de avond een familiebijeenkomst plaats ter nagedachtenis aan Carlos Hugo. Het gebouwtje met het fraaie interieur van hofarchitect Daniel Marot is een paar jaar geleden nog gerestaureerd. Wie niet beter wist, omdat de Koepel in de tuin ligt en van de buitenkant redelijk onopvallend is, zou zich in het paleis wanen, zo mooi is het van binnen.    

Koningin Beatrix, prinses Irene, prinses Margriet, prinses Christina en Pieter van Vollenhoven waren in Den Haag om hun gewezen zwager respectievelijk ex-echtgenoot, en trouwe vriend van de familie, te gedenken. Ook de prinsen Willem-Alexander, Friso en Constantijn en hun echtgenotes, alsmede Maurits, Bernhard en Floris en hun echtgenotes verzamelden zich rond de baar.

Uiteraard waren ook de vier kinderen van Carlos Hugo en Irene, Carlos Javier, Margarita, Jaime en Carolina erbij, samen met Annemarie Gualthérie van Weezel en Tjalling ten Cate. Het gezelschap werd gecomplementeerd door prinses Marie Therèse de Bourbon de Parme, een zus van Carlos Hugo.   

ANP-foto van de kist met het stoffelijk overschot

De kist is net als een dag eerder in Barcelona bedekt met onder meer de Spaanse vlag - zonder het wapen van de 'andere Bourbons' - en de rode carlistenbaret van Carlos Hugo's vader prins Xavier. Rond de baar staan kransen en liggen bloemen. De voorste krans is van de vier kinderen van Carlos Hugo en zijn voormalige echtgenote prinses Irene. De andere twee zijn van koningin Beatrix en haar kinderen en kleinkinderen, en van 'Los Reyes': koning Juan Carlos en koningin Sofia van Spanje. Ook ligt er een bloemstuk van prinses Margriet en haar gezin.  

Op de kist staat ook de standaard van het Huis Bourbon, omringd door de Orde van het Gulden Vlies. Voor de baar ligt het Grootkruis van de Huisorde van Oranje, en de versierselen van de eigen orde van hertogen van Parma.

© RB; Bron: RVD, ANP; ANP Pool opnamen van Robin Utrecht

Herinneringen aan prins Carlos Hugo van Bourbon Parma

Collega Piet Lekkerkerk had samen met Han van Bree in 2004 een opmerkelijk gesprek met prins Carlos Hugo. Het interview is terug te lezen in Vorsten van december 2004. Op verzoek van Royalblog heeft Piet Lekkerkerk woensdag zijn persoonlijke herinneringen aan de bijzondere ontmoeting opgeschreven.   

Als verzopen katten belden mijn collega en vriend Han van Bree en ik in de nazomer van 2004 aan bij de Avenue Louise waar prins Carlos Hugo van Bourbon Parma woonde. We hadden besloten van het station naar het appartement van de prins te lopen. Dan konden we onze tactiek voor het interview nog eens doornemen en ook een beetje de hoofdstedelijke sfeer meekrijgen. Dat lukte wonderwel, want vlakbij onze bestemming zagen we prins Lorenz van Habsburg-Este, de schoonzoon van koning Albert II, de straat oversteken. Maar ondertussen goot het van de regen en onze dunne zomerjassen waren binnen de kortste keren doorweekt.

Door Piet Lekkerkerk

 Prins Carlos Hugo en zijn dochter Carolina hadden direct vreselijk met ons te doen. Vol verbazing sloegen wij gade hoe de prins in zijn eigen huis niet goed wist waar hij kleerhangers moest vinden om onze jassen op te kunnen hangen. Diverse deuren gingen open voor hij gevonden had wat hij zocht. Het was meteen duidelijk dat we hier met iemand te maken hadden die zich met alledaagse zaken niet veel bezig hield.

Dat we met een professor te maken hadden bleek tijdens het interview. Hij zat snel zo te doceren over ontwikkelingseconomie dat zijn dochter voorzichtig naar voren bracht dat het wel interessant was, maar dat dat niet was waar de heren uit Nederland voor gekomen waren.

Waar we voor gekomen waren was inderdaad hoe hij na vele jaren terugkeek op zijn verloren strijd om de Spaanse troon. Het was uiteindelijk Juan Carlos die jarenlang in de schaduw van dictator Franco had gestaan, die aan het langste eind trok. Carlos Hugo leek er geen spijt van te hebben dat de zaken zo gelopen waren. Volgens hem had hij zijn historische rol vervuld. Hij was er van overtuigd dat hij nuttig was geweest voor Spanje.

Alleen al door zijn aanwezigheid in Spanje en door zijn poging om de Carlistische partij, traditioneel een rechts-reactionair bolwerk, in een meer sociaaldemocratische beweging om te toveren, had hij er voor gezorgd dat Juan Carlos nadrukkelijker voor de kant van de democratische hervormingen koos. Daardoor was er na de dood van Franco een voor Spanje en de Spanjaarden een zo goed mogelijke uitkomst geweest. Omdat er geen enkele verbittering in zijn stem doorklonk, was ik bereid te geloven dat hij er mee kon leven dat de Spaanse troon, waar hij namens de Carlisten erfgenaam van was, uiteindelijk aan hem voorbij was gegaan.

Hij is vast veel gelukkiger geweest als hoogleraar in Harvard. Uit het gesprek met hem sprak zijn grote betrokkenheid met de wereld. Hij was geen econoom die uit was op carrière of zelfverrijking, maar iemand die structuren en patronen analyseerde om het armoedeprobleem in de wereld te helpen oplossen.

Of hij iemand is die de wereld een betere plaats heeft gemaakt, is moeilijk te zeggen. Maar prins Carlos Hugo heeft zijn boodschap en zijn levenshouding in ieder geval op zijn kinderen over weten te brengen. Zoon Jaime heeft als diplomaat gewerkt in oorlogsgebieden en brandhaarden als Irak en Afghanistan, dochter Carolina werkt voor de Verenigde Naties in de ergste rampgebieden op de planeet.  

Hoewel ik jaren in de royaltyvak heb gezeten, heb ik toch maar weinig koninklijke hoogheden persoonlijk gesproken. Ze laten zich immers niet gemakkelijk bewegen tot een interview.  Maar het is niet alleen daarom dat het interview met deze telg uit een koninklijke familie me zo is bijgebleven. Het was vooral zijn voorkomendheid, zijn oprechtheid, betrokkenheid en diepgevoelde verplichting iets goeds te doen in en voor deze wereld. Door naar hem te luisteren en met hem te spreken, begreep ik iets beter hoe ‘royalty’ in elkaar zit. Door zijn plek in de maatschappij, zijn internationale familiebanden en vooral ook zijn besef te horen bij een eeuwenoud geslacht droeg hij niet alleen verantwoordelijkheid voor de samenleving, maar droeg hij die ook uit. Hij was een bijzonder mens en zal door zijn kinderen gemist worden.

© Piet Lekkerkerk; Foto: © RVD (EO) Frank van Beek